PİYASA ANALİZİ Doç. Dr. Ömer Özçiçek

Piyasalar: Para Piyasası Sermaye Piyasası Döviz Piyasası Faktör Piyasaları Vadeli Piyasalar Ve piyasalar arası ilişkiler

Destekleyici Dersler Para ve Banka İstatistik 1 İktisat Matematik Yazık değil mi? (başarının sırrı)

Dersler zamanında başlar ve zamanında biter Başarıda belirleyici unsur gayrettir Öğrencilerin bunu bilip bir strateji belirlemesi gerekir Not dilenme ve mazeret beyanı bu stratejinin bir parçası olamaz. Amaç kişisel gelişim olmalıdır (?) Kitap: Yatırım Analizi ve Portföy Yönetimi Prof. Dr. Mehmet Baha Karan

Kısaca bu piyasalar serbest piyasa ekonomisinin işlemesi için temel görev olan fon (tasarruf) arzı ile fon talebinin ilişki kurmasını sağlar. Bunun yanı sıra bu piyasalar kişi ve kuruluşların mal ve hizmet alımı ve üretimi için gerekli araçların sağlanması, riski azaltmak ve yok etmek imkanı sağlayan işlemlerin yapılmasını sağlar.

Piyasalar: Para Piyasası (kısa vadeli tahvil, repo vs) Sermaye Piyasası (uzun vadeli tahvil, hisse senedi) Faktör Piyasaları (petrol, metal, gayri menkul vs) Döviz Piyasası Vadeli Piyasalar (future, opsiyon, swap)

Para piyasası ve sermaye piyasasında orta ve uzun vadeli tahviller borçlanma senetleridir. Para piyasası kısa vadeli olması açısından risk daha az, likiditesi daha yüksektir. Likidite bir mal veya varlığı (asset) ne kadar kısa sürede arzu edilen başka bir mal veya varlığa dönüştürülebileceğini kasteder. Para en likit varlıktır.

Sermaye piyasası, orta ve uzun vadeli ödünç verilebilir fonların menkul kıymetlerin alım satımı suretiyle tasarruf sahiplerinden yatırımcılara aktarılmasını sağlayan ortamın, başka bir ifade ile yatırımcılar, tasarruf sahipleri ve bunlar arasındaki fon akımını sağlayan aracı kurum ve bankalar, yatırım ortaklıkları ve yatırım fonları gibi aracı ve yardımcı kuruluşlarından oluşan modern finansman sisteminin adıdır.

Uluslararası kuruluşlar Piyasa aktörleri Kişiler Şirketler Banka Sigorta, emeklilik vs Fonlar Diğer Şirketler Kamu Merkez bankası Hazine Uluslararası kuruluşlar

Dolaylı Finansman Fon talebi olan Tasarruf (Fon Fazlası) Banka (aracı)

Dolaylı Finansman Aracıları Banka Sigorta, emeklilik, vs. şirketleri Fonlar

Doğrudan Finansman Hisse senedi Borçlanma senetleri Ortaklık Yatırım veya üretime tasarruf sahibi kendisi fon sağlıyorsa.

Günümüzde söz konusu piyasalar sözleşmelerin alım ve satımları şeklinde işlemektedir.

Kişilerin yatırım amacı ile edindikleri, ortaklık veya alacak hakkı sağlayan ve çıkarılması için Sermaye Piyasası Kurulundan izin alınan kıymetli evraklara menkul kıymet denir. Bunlar hisse senetleri, hisse senedi türevleri, geçici ilmühaberler, yeni pay alma kuponları,Tahviller, tahvil türevleri, tahvil faiz kuponları, hazine bonoları, katılma intifa senetleri, kâr ve zarar ortaklığı belgeleri, banka bonoları, banka garantili bonolar, finansman bonoları, varlığa dayalı menkul kıymetler gelir ortaklığı senetleri, gayrimenkul sertifikaları

Hisse senedi Adi İmtiyazlı Oydan Yoksun Tahvil Kuponlu-kuponsuz Teminatlı-teminatsız Vergiden muaf…vs

Oydan Yoksun Hisse Senetleri (OYHS) ihracı için kâr payında imtiyaz tanınması zorunludur. OYHS sahipleri diğer ortaklarla birlikte, Kanun ve tebliğlerde belirtilen miktarda birinci temettüden payları oranında yararlanırlar. OYHS sahipleri dağıtılan birinci temettüye ek olarak, kalan kârdan, pay başına düşen birinci temettünün esas sözleşmede (bu senetlerin imtiyazına ilişkin olarak) belirtilen oranında kâr payı alırlar. OYHS sahiplerine tanınan imtiyazlı kâr payı ayrılmadıkça, başka yedek akçe ayrılmasına, ertesi yıla kâr aktarılmasına ve yönetim kurulu üyeleri ile memur, müstahdem ve işçilere kârdan pay dağıtılmasına karar verilemez. 

Sermaye Piyasası Kurulu 1. Sermaye piyasasının güven ve kararlılık içinde çalışmasını sağlamak ve tasarruf sahiplerinin haklarını korumak, 2. Sağlanan güven ve kararlılık ortamı içinde mobilize edilen tasarrufları iktisadi kalkınmanın emrine sunmak ve şirketleri sermaye bakımından halka açarak mülkiyetin tabanını yaygınlaştırmak. SPK 1. Her türlü menkul kıymetlerin halka arz ve satışını düzenlemek ve denetlemek, 2. Halka arz olunan, menkul kıymetlere ilişkin bilgilerin halka tam ve gerçeğe uygun olarak açıklanmasını sağlamak, 3. Şirketlerin halka açılmasını kolaylaştıracak kurumlar getirmek, 4. Sermaye piyasasını etkin bir şekilde denetleyecek bir kurum oluşturmak, 5. Sermaye piyasasında faaliyet gösteren yardımcı kurumları düzenlemek ve disipline etmek, mahiyetleri itibariyle sermaye piyasası yardımcı kuruluşlarının faaliyetleri ile bağdaşmayan bugün uygulanmakta olan bazı işlemlere son vermek ve bugüne kadar yapılmış işlemlerin bir geçiş dönemi içinde tedricen tasfiye edilmesini sağlamak, 6. Menkul kıymetler borsalarının çalışmasına elverişli bir ortam hazırlamak.

Borsa (securities exchange) Tezgah üstü piyasa (over the counter) Broker (simsar-aracı)

Menkul Kıymet Borsaları Organize Menkul Kıymet Borsaları Türkiye’de İMKB Amerika’da NYSE, AMEX, ve yerel borsalar Gerçek fiziksel müzayede salonları vardır Tezgah Üstü (Over-the-Counter) Piyasa Amerika’da NASDAQ Birbirine bilgisayar terminalleri ve telefonla bağlanmış bir aracılar ağı

Menkul Kıymet İhracı Sermaye Piyasası Kurulundan izin alınır. Birincil piyasada satış (primary) İkincil piyasada satış (secondary) Fiyat belirleme, güven sorunu. Yardımcı kuruluşlar: Yatırım bankası (underwriter-yüklenim aracılığı), Takasbank (clearinghouse) İMKB halka azr rehberi

Piyasalarda alış-satış açık artırma şeklinde gerçekleşir. ALIŞ SATIŞ 2.10 (5000) 2.20 (6000) 2.00 (7000) 2.30 (6500) 1.90 (8000) 2.40 (7500) 1.80 (5000) 2.50 (8000)

Vadeli Piyasalar Spot Piyasalar Sözleşmeler şimdi yapılır, mal veya menkul kıymet takası gelecekteki bir tarihte gerçekleşir. Amaç riski azaltmak veya spekülasyon yapmak. Spot Piyasalar

Arbitraj ve spekülasyon Arbitraj hiçbir belirsizliğin olmadığı bir işlem sonucu kazanç sağlamak. Spekülasyon kişinin beklentilerin gerçekleşmesi halinde kazanç sağlamayı umarak bir pozisyona girmesi.

Menkul kıymet tanımı Hisse senedi ve tahvil ihracı SPK ve diğer yardımcı kuruluşlar Borsa ve alım satım