KETEN

Sistematiği Familya : Linaceae Cins : Linum Tür : Linum usitatissimum L. (2n:30) Linum anatolium Linum perenne Yabanileri

Orijini Ketenin kökeni, Güney Batı Asya ve Akdeniz havzası olup, yabani formları tek veya çok yıllık, kültür formları ise tek yıllıktır. Doğu Avrupa ve Akdeniz Bölgesinde tarımı yapılan keten, Orta Avrupa’ya, oradan kuzeye Almanya, İngiltere, Fransa ve Rusya’ya yayılmıştır. Güney Amerika’da Arjantin, Uruguay ve Brezilya gibi sıcak bölgelerde ve Kuzey Amerika’da yayılma göstermiştir. Dünyanın farklı ekolojilerinde gelişme göstererek, yağışlı bölgelerde uzun boylu (lif tipi), sıcak bölgelerde kısa boylu (yağ tipi) ketenler ortaya çıkmıştır.

Kullanım Alanları Lif ve aynı zamanda bir yağ bitkisidir. Lifi pamuk lifinden daha sağlam, yazlık ürünlerde kullanılır. Masa örtüsü, çanta kılıfları, kemerler vs yapılır. Saplarından sigara kağıdı elde edilir. Yağı kuruyan yağ olduğu için yağlı boya olarak kullanılır. Üretilen yağ genellikle boya ve vernik sanayide kullanılır.

Küspesi hayvan yemidir.

Bitkisel Özellikleri Kök 100 cm derine inebilen kazık bir köke sahiptir. Yan kökler, ortalama 15 cm yanlara geliştikten sonra aşağıya doğru kıvrılır. Kök gelişimi, bitkinin yazlık veya kışlık olmasına, ekim aralık mesafesine ve toprak yapısına göre değişir.

Sap Dallanma, lif ketenlerinde sapın uç kısımlarından, yağ ketenlerinde ise sapın orta kısımlarından başlar. Lif ketenlerinde dallanma istenmeyen bir özelliktir. Nitekim, dallanma noktalarında lif demetleri kopar ve lif boyu azalır.

Ketende kotiledon yapraklarından ilk dallanmanın olduğu yere kadar olan bölge Teknik Sap Uzunluğu olarak adlandırılır ve lifler buradan elde edilir. Teknik Sap Uzunluğu Uygun bir lif keteninde teknik sap 60 cm uzunlukta ve 1-2 mm kalınlıkta olmalıdır. Daha kalın saplarda lif kalitesi düşer

Yaprak Yapraklar, küçük, mızrak şeklinde ve sapsızdır. Genişliği 5-15 mm, uzunluğu 20-60 mm arasındadır. Alt ksımlarda yaprak daha fazladır, üst kısımlara doğru seyrekleşir. Lif ketenlerinde fazla yaprak istenmez. Zira yaprakların sapa birleştiği noktalarda lif demetleri zarar görür.

Çiçek Ketende her dal bir çiçekle son bulur. Önce ana sap üzerindeki çiçek, daha sonra ikincil ve üçüncül dallar üzerindeki çiçekler açar. Çiçeklenme, döllenme ve meyve oluşumu bitkinin üst kısımlarından aşağıya doğru bir sıra izler.

Meyve ve Tohum Keten meyvesine Kapsül adı verilir. Çiçek olgunlaştıktan sonra kapsülü oluşturur. Kapsüller 5 gözlü olup, her göz iki bölmeye ayrılmıştır ve her bölmede 1 adet tohum bulunur.

Lif Keteni ve Yağ Keteni Arasındaki Farklar Özellik Lif Keteni Yağ Keteni Bitki boyu (cm) Sap verimi (kg/da) Tohum verimi (kg/da) 1000 tohum ağ. (g) Yağ oranı (%) Bitkide kapsül sayısı (adet) Lif verimi (%) Vejetasyon süresi (gün) 70-170 400-600 40-100 3.0-5.5 27-30 1-3 20-28 70-90 50-80 200-400 60-280 5.5-15 44-46 5-8 14-22 90-100