Kuvvet ve hareket ömer faruk gür 9/c

HAREKET Bir cismin sabit kabul edilen bir noktaya göre zamanla yer değiştirmesine hareket denir Cismin hareketi sırasında seçilen sabit noktaya başlangıç noktası denir Bir cismin hareketli olup olmadığı seçilen başlangıç noktasına göre belirlenir Bu noktaya referans noktası denir Cisim bir noktaya göre hareketli iken başka bir noktaya göre hareketsiz olabilir

ÖTELEME HAREKETİ Hareket cismin konumunu değiştirme yönündeyse öteleme hareketidir DÖNME HAREKETİ Hareket sabit bir eksen etrafında dönme hareketiyle gerçekleşiyor ise dönme hareketidir TİTREŞİM HAREKETİ Belirli zaman aralığında hareketin tekrarlanmasıyla oluşan harekettir

YER DEĞİŞTİRME Hareketin ilk konumundan son konumuna çizilen vektöre yer değiştirme vektörü denir Bu vektörün uzunluğu yer değiştirmeye eşittir YÖRÜNGE Bir cismin hareketi sırasında izlediği yola yörünge denir. Cismin yaptığı hareketin çeşidi, yörüngesine göre belirlenir. Cismin yörüngesi düz ya da doğru şeklinde ise cismin yaptığı harekete doğrusal hareket denir. Cismin yörüngesi daire şeklinde ise cismin yaptığı harekete dairesel hareket denir.

Alınan yol Sürat = Zaman Sürat Hareketli bir cismin belirli bir yolu ne kadar zamanda aldığını gösteren büyüklüğe sürat denir. Bir cismin birim zamandaki aldığı yol miktarına sürat denir. Bir cismin süratini, o cisme uygulanan kuvvet etkiler. Bir cismin hareketi süresince aldığı yolun, cismin hareket süresine bölümüyle sürat bulunur. Sürat = ( V ) Alınan yol = (X) Zaman = ( t ) Sürat = Alınan yol Zaman

Sembol Birim Yol x m cm km Zaman t s dk h Sürat v m/s m/dk cm/s km/h

HIZ Hız birim zamandaki yer değiştirme miktarıdır Hız vektörl bir büyüklüktür

Hareket Çeşitleri : Bir cismin sürati hareketi süresince değişmeyip sabit kalıyorsa ve cisim bir doğru boyunca hareket ediyorsa cismin yaptığı bu harekete düzgün doğrusal hareket veya sabit süratli (hızlı) hareket denir. Cismin sürati hareketi boyunca değişmeyip sabit kalır. Yol – Zaman Grafiği : Hareketlinin yol – zaman tablosu çizilir. Grafiğin dikey sütununa alınan yol yatay sütununa zaman değerleri girilir. Yol ve zaman değerleri birleştirilir. Yol – zaman grafiğinden faydanılarak sürat zaman grafiği çizilebilir. Sürat – Zaman Grafiği : Hareketlinin sürat – zaman tablosu çizilir. Grafiğin dikey sütununa sürat yatay sütununa zaman değerleri girilir. Sürat ve zaman değerleri birleştirilir. Sürat – zaman grafiğinden faydanılarak sürat zaman grafiği çizilebilir

çözüm Alınan Yol 10 20 30 40 50 Zaman 2 4 6 8 Örnek : A) Sabit süratle hareket eden bir bisikletlinin yol- zaman tablosu aşağıda verilmiştir. Bisikletlinin yol- zaman grafiğini çiziniz ? Alınan Yol 10 20 30 40 50 Zaman 2 4 6 8 10 8 6 2 4 50 40 30 20 Alınan Yol ( X ) Zaman ( t ) çözüm

Örnek : A) Sabit süratle hareket eden bir bisikletlinin yol- zaman grafiği aşağıda verilmiştir. Bisikletlinin Yol – zaman grafiğinden faydanılarak sürat zaman grafiği çiziniz ? 10 8 6 2 4 50 40 30 20 Alınan Yol ( X ) Zaman ( t )

Hareketlinin sürat – zaman tablosu çizilir. Sürat 5 Zaman 2 4 6 8 10 Çözüm: Hareketlinin sürat – zaman tablosu çizilir. Sürat 5 Zaman 2 4 6 8 10 Grafiğin dikey sütununa sürat yatay sütununa zaman değerleri girilir. Sürat ve zaman değerleri birleştirilir. Sürat – zaman grafiğinden faydanılarak sürat zaman grafiği çizilebilir. 10 8 6 2 4 5 Sürat ( V ) Zaman ( t )

İVME Bir cismin hızındaki birim zamanda meydana gelen değişim Düzgün Hızlanan Doğrusal Hareket : Bir cismin hızı hareketi süresince eşit zamanlarda eşit miktarlarda artıyorsa ve cisim bir doğru boyunca hareket ediyorsa cismin yaptığı bu harekete düzgün hızlanan doğrusal hareket denir. Düzgün Yavaşlayan Doğrusal Hareket : Bir cismin hızı hareketi süresince eşit zamanlarda eşit miktarlarda azalıyorsa ve cisim bir doğru boyunca hareket ediyorsa cismin yaptığı bu harekete düzgün yavaşlayan doğrusal hareket denir.

KUVVET KUVVET NEDİR? Hareket eden bir cismi durduran duran bir cismi hareket ettiren cisimlerin şekil yön ve doğrultularını değiştiren etkiye Kuvvet denir Kuvvetin Cisimler Üzerindeki Etkileri Kuvvetin cisimlerin hareket durumlarını değiştirme etkisi vardır Kuvvetin cisimlerin şekil biçim yön ve doğrultularını değiştirme etkisi vardır Kuvvetin cisimler üzerinde döndürme etkisi vardır

TEMAS GEREKTİREN KUVVETLER Cisme etki eden ile etkilenen kuvvet arasında fiziksel temas vardır TEMAS GEREKTİRMEYEN KUVVETLER Fiziksel temas olmadan cisimleri etkileyen kuvvetlere denir Kuvvetin Yönü Örnek şekilde AB vektörünün ya da F vektörünün yönü A dan B ye doğrudur Kuvvetin Doğrultusu Şekildeki AB vektörünün doğrultusu yere paraleldir

KUVVETİN ÖLÇÜLMESİ Kuvveti veya ağırlığı ölçmek için dinamometreler veya yaylı el kantarları kullanılır.Dinamometreler,kuvvet ölçen araçlardır ve cisimlerin esneklik özelliğinden faydalanılarak yapılmışlardır. Not 1: Her dinamometre her ağırlığı tartamaz tartacağı ağırlıktan fazlasına maruz kalırsa bozulur.

En hassas dinamometre Z dinamometresidir Not en düşük ağırlığı tartan dinamometre daha hassastır En hassas dinamometre Z dinamometresidir

F2 :10 N B F1 :10 N B cisimine etki eden f kuvvetleri aynı yönlü eşit büyüklüktedir. Bcismine etki eden F1 ve F2 kuvvetleri aynı yönlü olduğu için A cismine etki eden bileşke kuvvet F1 ve F2 kuvvetlerin toplanması ile bulunur. F :10 N F :10 N C C cisimine etki eden f kuvvetleri zıt yönlü eşit büyüklüktedir. A cismine etki eden F1 ve F2 kuvvetleri zıt yönlü olduğu için A cismine etki eden bileşke kuvvet F1 ve F2 kuvvetlerin çıkarılması ile bulunur. bileşke kuvvetin yönü büyük olan kuvvetin yönüdür.

HAREKET YASALARI EYLEMSİZLİK Bir cismin üzerine etki edenkuvvetlerin bileşkesi sıfır ise dengelenmiş kuvvetler etkisindedir TEMEL YASA Eylemsizlik anında cisme etki eden net kuvvet sıfırdır Cisme etki eden net kuvvet sıfırdan farklı ise cisimler ivmeli hareket yapar cisimlere uyguladığımız kuvvet büyüdükçe cismin daha kısa sürede hızlandığını biliriz Bir cisme uyguladığımız kuvvet arttıkça o oranda ivmede artar BU bağıntı dinamiğine temel yasa denir

ETKİ TEPKİ Etkileşim halinde olan tüm cisimler birbirine kuvvet uygular her etkiye eşit ve zıt yönde tepki kuvveti vardır bu tepki kuvvetine etkiye tepki denir SÜRTÜNME KUVVETİ Temas gerektiren bir kuvvettir Birbiriyle temas halinde ve birbirine göre hareket eden bütün yüzeyler arasında olu Fs=K.N

DİNAMİK VE STATİK SÜRTÜNME KUVVETİ Cismin durgun haldeki sürtünme katsayısına statik sürtünme katsayısı denir Hareket başladıktan sonraki sürtünme katsayısı kinetik sürtünme katsayısı