HİPERAKTİVİTE BOZUKLUĞU DİKKAT EKSİKLİĞİ HİPERAKTİVİTE BOZUKLUĞU MURAT YETER

İÇERİK Tanım Tarihçe Epidemiyoloji Klinik Bulgular Tanı koyma Etiyoloji Ayırıcı tanı Birlikte bulunan bozukluklar Tedavi Gidiş

Kaynaklar Journal of American Child and Adolescent Psychiatry (Gözden Geçirme Yazısı, 2000) www.hiperaktif.org www.chadd.org www.gata.edu.tr/cocukruh/index

Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB) Aşırı Hareketlilik Kısa Dikkat Süresi Yetersiz Dürtü Kontrolü

Tarihçe (I. Dünya Savaşında) Minimal Beyin Zedelenmesi Sendromu (1947) Post Ensafilitik Davranışsal Sendrom (I. Dünya Savaşında) Minimal Beyin Zedelenmesi Sendromu (1947) Minimal Beyin Disfonksiyonu (1960) Hiperkinetik Reaksiyon (DSM-II, 1970) Dikkat Eksikliği Bozukluğu (DSM-III, 1980) Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu (DSM- III-R, 1987)

Dikkat Eksikliği ve Yıkıcı Davranış Bozuklukları Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu Karşıt Gelme Bozukluğu Davranım Bozukluğu BTA Yıkıcı Davranış Bozukluğu

DEHB’nun 3 Tipi Dikkat Eksikliğinin Belirgin olduğu Aşırı Hareketlilik ve Dürtüselliğin Belirgin olduğu Kombine (En Sık)

Okul Çağı Çocukların %3-5 Erkek/Kız Oranı 3-5/1 Irksal farklılık yok

Dikkat Sorunları Dikkati vermede ve sürdürmede güçlük Söylenenleri duymamış izlenimi verirler Bir görevi bitirmeden diğerine geçerler Zihinsel çaba gerektiren işlerden kaçınırlar Günlük etkinliklerde sıklıkla unutkandırlar Dikkatleri ilgisiz uyaranlarla kolayca dağılır

Aşırı Hareketlilik Gerektiği zamanlarda yerinde oturmama Oturduğu yerde kıpırdanıp durma Çok konuşma Sessiz etkinlikler sırasında gürültü yapma

Yetersiz Dürtü Kontrolü (İmpulsivite) Sonunu düşünmeden davranışa geçme Sorular tamamlamadan cevap yapıştırma Sırasını beklemede güçlük Başkasının konuşması ya da işi arasına girme

KLİNİK DEĞERLENDİRME Aile ve çocuk görüşmeleri Klinik Gözlem Fizik ve nörolojik muayene Davranış değerlendirme testleri Bilişsel testler

Algıladıklarını organize etmede güçlük (b, d, p harflerini karıştırma) Konum örgütlemesinde güçlük (Sağ-sol karıştırma) Derinlik algısındaki sorunlar (Eşyalara çarpma, sakarlık) Silik nörolojik belirtiler

TANI İÇİN 9 semptomdan 6’sını karşılaması 7 yaşından önce başlaması Ev ve okul gibi en az iki ortamda gözlenmesi

Etiyoloji Genetik Nedenler Beyin Hasarı Nörotransmitterler Gıda -Katkı ve Toksik Maddeleri Psikososyal Etkenler

Genetik Genetik geçiş: Monozigot İkizlerde %51 Dizigot İkizlerde %33 Birinci derece akrabalarda: 4-5 kat fazla Dopamin Reseptör Gen- DRD4 Dopamin Taşıyıcı Gen- DAT 1

Etiyoloji Genetik Nedenler Beyin Hasarı Nörotransmitterler Gıda-Katkı ve Toksik Maddeleri Psikososyal Etkenler

Beyin Hasarı Prefrontal Korteks Bazal Ganglionlar Serebellum (Kaudat Nukleus, Globus Pallidus) Serebellum

Yürütücü İşlevler İşleyen bellek Kendine yönelik konuşmanın içselleştirilmesi Duyguların kontrolü, motivasyon ve uyanıklık durumu Yeniden yapılandırma

Beyin Görüntüleme Çalışmaları Beyin MRI sağ prefrontal korteks, globus pallidus ve kaudat nukleus DEHB olanlarda normallere göre daha küçük. PET çalışmasında DEHB olanların frontal loblarında beyin kan akımında ve metabolik hızda azalma.

DEHB NORMAL

Etiyoloji Nörotransmitterler Genetik Nedenler Beyin Hasarı Gıda -Katkı ve Toksik Maddeleri Psikososyal Etkenler

Nörotransmitterler Çoğu çalışmalarda Dopamin’in, muhtemelen Norepinefrin’in düşük turnoveri, transportu ve reseptör sensitivitesi ile ilişkili olduğu ileri sürülmektedir.

Etiyoloji Genetik Nedenler Beyin Hasarı Nörotransmitterler Gıda -Katkı ve Toksik Maddeleri Psikososyal Etkenler

AYIRICI TANI Uyum Bozukluğu Öğrenme Bozukluğu Anksiyete Bozuklukları Absans Nöbetleri

Birlikte Bulunduğu Bozukluklar Davranım Bozukluğu Karşı Gelme Bozukluğu Öğrenme Bozukluğu Tik Bozukluğu Otistik Bozukluk Mental Retardasyon Fragil-X

GİDİŞ  Duygudurum Bozuklukları Belirtilerin Kaybolması (%30) Belirtilerin Sürmesi (%40) Gelişimsel Bozulma (%30)  Antisosyal Kişilik Bozukluğu  Madde Kötüye Kullanımı  Duygudurum Bozuklukları

TEDAVİ Tıbbi Tedavi Anne-Baba Eğitim Bilişsel Davranışsal Terapiler Özel Eğitim Programları Diyetin Düzenlenmesi

Psikostimulanlar  Metilfenidat İlaç Tedavisi Antidepresanlar  Dekstroamfetamin  Pemolin  ADERALL Antidepresanlar  Imipramin  Desipramin  Bupropion İlaç Tedavisi

Metilfenidat Dopamin  Ritalin 5, 10, 20, 20 mg SR

İştahsızlık, kilo kaybı Metilfenidat 0.3-1.2 mg/kg/gün En Sık Yan etkileri: İştahsızlık, kilo kaybı Uykusuzluk Başağrısı Çarpıntı Bulantı veya mide ağrısı Davranış Rebound’u

Imipramin : 3-5 mg/kg/gün Eğer Birlikte; Duygudurum Bozukluğu Tik Bozukluğu Enürezis Nokturna Veya; Tek doz ilaç

... Çocuklarınızı devriniz için değil, onların devirleri için yetiştiriniz ...