TARLA BİTKİLERİ YETİŞTİRME

Tanım: Yem bitkileri Evcil hayvanların yeşil ve kuru ot, silo yemi, tane ve yumru yem ihtiyacını karşılamak amacıyla tarla topraklarında yetiştirilen bitkilere “YEM BİTKİLERİ” denir.

YEM BİTKİLERİNİN SINIFLANDIRMASI 1. Botanik yönden sınıflandırma a) Buğdaygiller (Gramineae) b) Baklagiller (Leguminosae) 2. Yetiştirme istekleri yönünden sınıflandırma a) Serin mevsim yem bitkileri b) Sıcak mevsim yem bitkileri 3. Ömürleri yönünden sınıflandırma a) Tek yıllık yem bitkileri b) İki yıllık yem bitkileri c) Çok yıllık yem bitkileri 4. Kullanım amaçlarına göre sınıflandırma a) Yeşil yem bitkileri b) Kuru ot bitkileri c) Tane yemi bitkileri d) Yeşil gübre bitkileri e) Silaj bitkileri 5. Diğer yönden sınıflandırma a) Tuza dayanımları yönünden sınıflandırma b) Kurağa dayanımları yönünden sınıflandırma c) Yeşil alan bitkisi yönünden sınıflandırma

Botanik yönden sınıflandırma Botanik yönünden yem bitkilerini 3 ayrı grupta toplamak mümkündür. Buğdaygiller (Gramineae=Poaceae) Baklagiller (Leguminosae=Fabaceae) Diğer familyalara bağlı yem bitkileri Örnek: Ispanakgiller (Chenopodiaceae) – Hayvan pancarı (Beta vulgaris ssp.crassa) Şemsiye çiçekliler (Umbelliferae) – Hayvan havucu (Daucus corota ssp. sativa) Bileşikgiller (Compositae) – Yer elması (Helianthus tuberosa) Kabakgiller (Cucurbitaceae)- Hayvan kabağı (Cucurbita pepo convar.citrullinina) Gülgiller(Rosaceae) –Küçük çayır düğmesi (Sanguisorba minor) Haçlı çiçekliler(Cruciferae)-Yemşalgamı(Brassica rapa)

2. Yetiştirme istekleri yönünden sınıflandırma Serin Mevsim Yem Bitkileri Sıcak Mevsim Yem Bitkileri

(Agropyron cristatum) Serin Mevsim Yem Bitkileri Otlak ayrığı – Agropyron cristatum Mavi ayrık- A. intermedium Yüksek otlak ayrığı- A.elongatum Kılçıksız brom- Bromus inermis Domuz ayrığı- Dactylis glomerata Yabani otlak arpası–Elymus junceus Çayır kelp kuyruğu-Phleum pratense Çayır salkımotu – Poa pratensis Çayır tilkikuyruğu- Alopecurus pratensis Otlak Ayrığı (Agropyron cristatum)

Sıcak Mevsim Yem Bitkileri Cindarı- Setaria italica Sudan otu- Sorghum sudanense Kocadarı- Sorghum vulgare Sorgum- Sorghum bicolor Sarı sakalotu- Andropogon ishaemum Yeşil sakalotu-Andropogon gryllus Köpek dişi- Cynodon dactylon Darı türleri- Panicum sp. Sorgum- Sorghum bicolor

3. Ömürleri yönünden sınıflandırma Tek Yıllık Yem Bitkileri Mısır – Zea mays Cindarı – Setaria italica Sudan otu – Sorghum vulgare var. sudanense Kocadarı – Sorghum vulgare Sudanotu

3. Ömürleri yönünden sınıflandırma İki Yıllık Yem Bitkileri İtalyan çimi – Lolium italicum (=L. multiflorum) İtalyan çimi

3. Ömürleri yönünden sınıflandırma Çok Yıllık Yem Bitkileri Ayrık türleri – Agropyron sp. Kılçıksız brom – Bromus inermis Domuz ayrığı – Dactylis glomerata Yabani otlak ayrığı – Elymus junceus Çayır kelp kuyruğu – Phleum pratense Çayır salkım otu – Poa pratensis Çayır tilkikuyruğu – Alopecurus pratensis Yumrulu kanyaş – Phalaris tuberosa Kamışsı yumak – Festuca arundinacea Koyun yumağı – Festuca ovina Kılçıksız brom

4. Kullanım amaçlarına göre sınıflandırma Kuru ot bitkileri Yüksek çayıryulafı (Avena elatior L.) Çayır tilkikuyruğu (Alopecurus pratensis L.) Çayır kelpkuyruğu (Phleum pratense L.) Yeşil ot bitkileri Mısır (Zea mays L.) Sudan otu (Sorghum sudanense (Piper) Stapf. Tane yemi bitkileri

4. Kullanım amaçlarına göre sınıflandırma Yeşil gübre bitkileri Koca fiğ – (Vicia narbonensis L.) Sudan otu – (Sorghum sudanense (Piper) Stapf.) Silaj yem bitkileri Mısır – (Zea mays L.) Kocadarı türleri – (Sorghum spp.)

5. Diğer yönlerden sınıflandırma TUZA DAYANIMLAR YÖNÜNDEN SINIFLANDIRMA Yem bitkilerinin tuza dayanımları farklılık göstermektedir. Tuza Fazla Dayanan Yem Bitkileri (12-6 milimhos) Köpek dişi – Cynodon dactylon Yüksek otlak ayrığı – Agropyron elongatum Kamışsı yumak – Festuca arundinacea Arpa – Hordeum vulgare Tuza Orta Derecede Dayanan Yem Bitkileri (6-3 milimhos) Çokyıllık çim (İngiliz çimi) – Lolium perenne Kılçıksız brom – Bromus inermis Tuza Dayanımlı Olmayan Yem Bitkileri (3-2 milimhos) Çayır tilkikuyruğu – Alopecurus pratensis

5. Diğer yönlerden sınıflandırma KURAĞA DAYANIMLAR YÖNÜNDEN SINIFLANDIRMA Kurağa Fazla Dayanan Yem Bitkileri Otlak ayrığı – Agropyron cristatum Koyun yumağı – Festuca ovina Korunga – Onobrychis sativa Yonca – Medicago sativa Kurağa Orta Derecede Dayanan Yem Bitkileri Domuz ayrığı – Dactylis glomerata Kılçıksız Brom – Bromus inermis Sarı taşyoncası – Melilotus officinalis Tüylü fiğ – Vicia villosa Kurağa Dayanıklı Olmayan Yem Bitkileri Çayır kelpkuyruğu – Phleum pratense Çayır salkımotu – Poa pratensis Sarıçiçekli gazalboynuzu – Lotus corniculatus

5. Diğer yönlerden sınıflandırma YEŞİL ALAN BİTKİSİ YÖNÜNDEN SINIFLANDIRMA Süs Bitkisi Olarak Kullanılan Yem Bitkileri Sepetçi kamışı – Arundo donax L. Yeşil Alan Yem Bitkileri Ak tavusotu – Agrostis alba L. Kırmızı yumak – Festuca rubra L. Koyun yumağı – Festuca ovina L. Çayır salkımotu – Poa pratensis L. Adi salkımotu – Poa trivialis L. Çokyıllık çim – Lolium perenne L. Köpek dişi – Cynodon dactylon (L.) Pers.

Yem Bitkilerinin Önemi 1) Yem Bitkilerinin Hayvan Beslemedeki Önemi 2) Yem Bitkilerinin Toprak Korumadaki Önemi 3) Yem Bitkilerinin Toprak Verimliliğine Etkisi 4) Yem Bitkilerinin Ekim Nöbetindeki Yeri ve Önemi 5) Yem Bitkilerinin Yeşil Gübre Olarak Kullanımı Yönünden Önemi

TÜRKİYE’DE YEM BİTKİLERİ TARIMININ BUGÜNKÜ DURUMU

Cetvel 1. Türkiye'de 1940-2002 yılları arasında yem bitkisi ekim alanındaki değişmeler (000 ha olarak) Yıllar Yonca Korunga Fiğ Burçak 1940 -* - 26.9 111.6 1950 4.2 2.0 30.0 130.6 1960 28.9 6.5 79.5 136.0 1970 51.3 23.5 104.0 75.0 1980 131.0 71.0 114.0 31.0 1990 186.0 93.0 240.0 13.0 2000 250.8 107.5 225.3 3.6 2002 260.0 99.0 234.2 2.9 *:Bu yıllara ait veriler bulunamamıştır.  

Cetvel 2. Bazı Ülkelerde Yem Bitkileri Ekim Alanları Toplam Tarla Arazisi (m ha) Yem Bitkileri Ekim Alanı (m ha) Yem Bitkileri Ekim Alanlarının Tarla Arazisi İçindeki Oranı (%) Avustralya 50.304 25.056 49.8 ABD 175.209 40.225 23.0 İngiltere 5.652 1.437 25.4 Fransa 18.447 4.754 25.8 Almanya 11.813 4.317 36.5 İtalya 8.172 2.47 30.2 Hollanda 0.905 0.284 31.4 Türkiye 23.805 0.744 3.1

Cetvel 3 . FAO 1998 Yılı İstatistiklerine Göre Değişik Ülkelerde Karkas Ağırlığı ve İneklerde Süt Verimi Ülke Sığır Karkas Ağırlığı (kg) Koyun Karkas Ağırlığı (kg) İnek Süt Verimi (l/laktasyon) Avustralya 236.2 20.3 5473.4 ABD 336.1 30.5 8450.7 İngiltere 297.5 19.8 6705.2 Fransa 283.9 17.2 6043.3 Almanya 308.1 21.3 6280.7 İtalya 261.4 9.1 5225.9 Hollanda 206.2 26.6 7296.1 Türkiye 155.2 15.8 1669.2

Cetvel 4. Kaliteli Kaba Yem Kaynaklarımız ile Hayvan Varlığı Dengesi Alan (milyon ha) Üretim (Ton) Çayır-Mera Yem Bitkileri 12.4 0.7 12.200 3.000 Toplam 22.4 15.200 Hayvan Varlığı Büyükbaş Küçükbaş 13.6 milyon baş (8 milyon baş BBHB) 45.2 milyon ha (5 milyon BBHB) 58.8 milyon baş (13 milyon BBHB) Gereksinilen Kaba Yem Kaliteli Kaba Yem Açığı 26 milyon ton 26 milyon-15 milyon ton= 11 milyon ton