DEVİNİŞSEL (MOTORİK) TAKSONOMİLER ÖĞRETİM GÖREVLİSİ FUAT ÖZ

Devinişsel alan: Öğrenilmiş becerilerin kodlandığı alandır. Kişi kaslarını, vücut organlarından birini ya da birkaçını veya tümünü kullanarak bazı davranışlar ortaya koyabilir. Bu tür davranışlar doğuştan şifrelenmiş, geçici ya da öğrenilmiş olabilir. Devinişsel (psikomotor) alanın kapsamına, öğrenilmiş beceriler girer. ÖRNEĞİN; Bir bilgisayarda bir programın açılması, koşullar değişmedikçe her zaman aynı olabilir. Bu örnekte de görüldüğü gibi davranışlar öğrenilmiştir ve süreklidir.

Kişi, devinişsel alanla ilgili bir davranışı öğrenirken, önce o davranışı gözler, yani gelen uyarıcıları algılar. Sonra aynı davranışı tekrar etmeye çalışır. Bu işe “kılavuzlanmış faaliyet” denebilir. Daha sonra beceri haline getirebilir. Bu becerileri yeni durumlara uydurabilir. Veysel Sönmez tarafından devinişsel alan; basitten karmaşığa, kolaydan zora, somuttan soyuta, bir organın hareketinden koordineli harekete ve birbirinin ön koşulu olacak şekilde bilişsel, duyuşsal ve sezgisel alanın basamakları da göz önüne alınarak aşağıda belirtilen şekilde aşamalı olarak sınıflandırılmıştır

1. UYARILMA 1.1 Algılama 1.2 Bedensel Kurulma 2.  KILAVUZ DENETİMİNDE YAPMA 2.1  Kılavuzlayanla Yapma 2.2  Kendi Kendine Yapma 3.  BECERİ HALİNE GETİRME 3.1  İstenilen Nitelikte Yapma 3.2  İstenilen Nitelik ve Sürede Yapma 3.3  İstenilen Nitelik, Süre ve Yeterlikte Yapma 4.  DURUMA UYDURMA 5.  YARATMA

1.  UYARILMA Bu basamakta kişi, doğru becerinin nasıl yapıldığını önce dikkatlice izler; sonra o davranışı yapmak için hazırlanır. Bu nedenden dolayı, devinişsel alanla ilgili davranış modelleri veya örnekleri kişiye önce gerektiği gibi sunulmalıdır. Örneğin; Resim dersinde perspektif çizme becerisinin kazandırılmasında, perspektifin nasıl çizildiğini önce öğretmen gösterir; öğrenci onu dikkatlice izler; daha sonra resimi çizmek için vücudunu, elini ve parmaklarını uygun duruma getirir 1.1 ALGILAMA Bu basamakta becerinin nasıl yapıldığı öğrenci tarafından dikkatlice izlenmelidir. Örneğin, maddenin renginden, sertliğinden,kokusundan ne olduğunu yazma/ söyleme gibi davranışlar algılama basamağına girebilir

2. KILAVUZ DENETİMİNDE YAPMA Belli bir davranış için vücudu, organları ya da her ikisini birlikte, istenilen davranışın gerektirdiği biçime getirme işidir. Örneğin, bir basketbolsunun, faul atışı yapmadan önceki duruşu, nefes alışı veya hareketli halde iken şut atma veya turnikeye girmede atacağı adımların sayısı gibi davranışların tümü bedensel kuruluş için örnek olarak veriIebilir. 2.  KILAVUZ DENETİMİNDE YAPMA Bu basamakta bir iş ya da işlemin tümünü oluşturan işlem basamaklarını, öğrencinin işin gerektirdiği sıraya göre, öğretmenle beraber yapması söz konusudur. Kılavuzlayanla birlikte yaptıktan sonra, öğrenci modelini, örneğini, yapılanları göz önüne alarak kendi kendine yapmaya yönelir 1.2 BEDENSEL KURULUŞ

2.1 KILAVUZUYLA BİRLİKTE YAPMA Karmaşık bir beceriyi öğrenci, kılavuzlayanla öğretmenle ya da ustayla birlikte veya onların yardımıyla iş ve işlem basamaklarına uyarak yukarıda belirtilen ilkelere göre yapar. Örneğin, öğretmenin yardımıyla gitar veya keman çalma, ya da modelden yararlanarak seramik vazonun aynısını yapma da bu basamağın kapsamı içindedir. 2.2 KENDİ KENDİNE YAPMA Bu basamaktaki hedeflerde öğretmenin yardımından çok denetimi, ya da gözetimi söz konusudur. Örneğin, satış eğitimlerinde eğitime katılan kişinin eğitimcilerin yanında satış yapması, seramik bölümlerinde öğrencinin öğretmen gözetiminde kalıp çıkarması

3.  BECERİ HALİNE GETİRME Kişi, bu basamakta becerili insan durumuna gelir. Hedef davranışları kendi başına, hiç kimseden yardım almadan, o işin gerektirdiği nitelikte yapar. Daha sonra hem gereken nitelikte, hem de belirtilen zamanda işi yapıp ortaya koyar. 3.1 İSTENİLEN NİTELİKTE YAPMA Öğrenciler bu basamakta işi istenilen nitelikte yapmalıdırlar. Süre, malzeme ve enerjide ekonomiklik ayrıca öğretmenin yardımı, gözetimi söz konusu değildir. Kaba deneme ve yanılmalara da artık yer yoktur.

3.2 İSTENİLEN NİTELİKTE VE SÜREDE YAPMA Devinişsel alanla ilgili beceri, istenilen kalitede, mükemmellikte ve olgunlukta yapılmalı; ayrıca belirtilen sürede bitirilmelidir. Örneğin, Bir güzellik salonunda cilt bakımında çalışan bir elemanın cilt bakımını 1 saatte eksiksiz olarak bitirmesi. 3.3İSTENİLEN NİTELİKTE, SÜREDE VE YETERLİLİKTE YAPMA Bu basamaktaki beceriler, hem istenilen nitelik ve sürede yapılmalı, hem de ucuza mal edilmeli; birey enerjisini ekonomik bir biçimde tüketmelidir. Örneğin, bir üretim işletmesinde kalifiye elemanın üretim süreci içinde daha az fire vererek çalışması

4. DURUMA UYDURMA Kişi, beceri haline getirme basamağında kazandığı davranışları, devinişsel özellikleri ağır basan yeni bir problem durumunda kolayca uygular. Bu düzeyde önceden kazanılan becerilerin alana genellemesi söz konusudur. Örneğin, seramik bölümündeki bir öğrencinin bir vazoyu 1 saatte imal edebilmesidir. 5. YARATMA Bu basamak, özellikle bilişsel alanın sentez, bir dereceye kadar da duyuşsal alanın nitelenmişlik ve sezgisel alanın geçmiş ve gelecekle iletişim kurma basamaklarıyla iç içedir; fakat burada devinişsel alanla ilgili nitelikler ağırlık taşır. Yaratma, yeniden ortaya koyma, benzeri olmayanı yapma, devinişsel özelikleri ağır basan orijinal, benzersiz, yeni davranış örüntüsü oluşturma işidir Örneğin, yeni ve orijinal tablo veya vazo yapmak

TEŞEKKÜR EDERİM