Özel Eğitim Dersi Ayşegül KORKMAZ

Ağır Derecede Zihinsel Engelliler Zihinsel yetersizliklerin % 3-4’ünü oluşturur. Zekâ bölümleri 20-34 arasında olup bireyin öz bakım becerilerinin öğretimi de dahil olmak üzere yaşam boyu süren, yaşamın her alanında tutarlı ve daha yoğun özel eğitim ile destek hizmete ihtiyacı olması durumudur.  Erken çocukluk yıllarında konuşma becerisini ya çok az kazanırlar ya da kazanamazlar. Okul döneminde konuşmayı öğrenebilirler ancak, temel bakım düzeyinde eğitilebilirler. Yetişkinlikte yaşamda yakın bir denetim ile basit işleri yapabilirler. Bu çocuklar bağımsız yaşam becerileri öğrenebilirler. Ancak akademik becerileri öğrenmede güçlük çekerler. Dil ve konuşma gelişimlerinde gecikme, ilk basamaklarda takılma, basmakalıp konuşma, eklemleme bozukluğu, ses bozukluğu, kekemelik yaygın şekilde görülmektedir. Bu çocukların genel özellikleri aşağıda sıralanmıştır; -Geç ve güç öğrenirler -Genelleme yapamazlar -Bilgilerini benzer durumlara transfer edemezler -Dikkatleri kısa süreli ve dağınıktır -Kolayca yorulurlar ve dayanıksızdırlar -Yakın şeylerle ilgilidirler, uzak geleceğe aldırış etmezler -Algı ve tepkileri basittir -Çabuk unuturlar -İlgileri çok değişkendir sürekli değişir -Oyunlarda kendilerinden küçüklerle oynamayı tercih ederler -Her işte bağımlı olmayı seçerler -Algı ve tepkileri basittir -Çabuk unuturlar -İlgileri çok değişkendir sürekli değişir -Her işte bağımlı olmayı seçerler -Kendilerine güvenleri çok azdır -Sosyal becerileri azdır

İleri Derecede Zihinsel Engelliler Bireyin zihin engeli yanında başka yetersizlikleri bulunması sonucu öz bakım, günlük yaşam ve temel akademik becerileri kazanamaması nedeniyle yaşam boyu bakım ve gözetime ihtiyaç duymasıdır. Zekâ Bölümü (IQ 0-19) olarak ifade edilir. Gerilikleri doğuştan fark edilir. Bazı basit öz bakım becerilerini öğrenebilirler. Yaşamları boyunca bütün aktivitelerde desteklenmeleri gerekir. Beyin patolojileri ve fiziksel anormallikler sıklıkla görülür. Orta ve ağır düzeyde zihin engelli çocukların düzeyine hiçbir zaman ulaşamazlar. Konuşmasının gelişmemiş olması sosyal iletişim geliştirmesini güçleştirmektedir. Motor becerileri zayıftır. Tüm yaşamları boyunca sü- rekli ve yoğun olarak bakım ve yardıma gereksinim duyarlar.

SINIFLANDIRMA Psikolojik Sınıflandırma Eğitsel Sınıflandırma Hafif Derecede Zihinsel Engelliler Eğitilebilir Zihinsel Engelliler Orta Derecede Zihinsel Engelliler Öğretilebilir Zihinsel Engelliler Ağır Derecede Zihinsel Engelliler Ağır ve Çok Ağır Derecede Zihinsel Engelliler İleri Derecede Zihinsel Engelliler

Eğitsel Sınıflandırma Zihinsel engelli çocukların eğitim gereksinimlerine göre sınıflandırma yapılmaktadır. Zihinsel engelli çocukların neyi öğrenip neyi öğrenemeyeceklerine, ne derecede öğreneceklerine cevap aranmaktadır. Grupların oluşturulmasında psikolojik sınıflandırmada olduğu gibi yine zekâ bölümü puanları kullanılmaktadır. Fakat psikolojik sınıflandırmadan farklı olarak grupları birbirlerinden ayıran zekâ bölümü puanları esnek tutulmaktadır. Klasik eğitsel sınıflandırmalarda zihinsel engelliler genellikle eğitilebilir, öğretilebilir ve kurumluk ya da bağımlı olmak üzere sınıflandırılmaktadır. Ancak son yıllarda demokratik eğitim anlayışının yaygınlaşması, kurumluk ya da bağımlı olarak adlandırılan grubun davranış değiştirme tekniklerine olumlu yanıtlar vermesi sonucunda bu gruba giren çocuklara ağır ve çok ağır derecede zihinsel engelliler ismi verilmiştir.

Eğitilebilir Zihinsel Engelliler Zeka bölümleri 50-54 ve 70-75 arasında olan bireylerdir. Okul çağında akademik çalışmalarda gerilik gösterirler. Ortalama üçüncü ya da dördüncü sınıf düzeyinde akademik bilgi ve beceri kazanabilirken bu düzeye normallere göre daha ileri yaşlarda ulaşırlar.

Öğretilebilir Zihinsel Engelliler Zeka bölümleri 25-35 ve 50-55 arasında olan bireylerdir. Genellikle okul öncesi dönemlerde gerilikleri fark edilir. Çünkü gelişim özelliklerinde normallerden önemli derecede farklılık gösterirler “Öğretilebilir” teriminin iki anlamı vardır: Temel akademik becerilerde eğitilemez, Günlük hayatın gerektirdiği sosyal uyum, pratik iletişim ve özbakım becerilerini öğrenebilir. Bu çocuklara yönelik eğitim programlarında ikinci gruba giren becerilerin öğretilmesine ağırlık verilmektedir. Öğretilebilir zihinsel engelliler yetişkinlik çağına ulaştıklarında, sosyal uyum becerilerine ilişkin olarak ev, yatılı okul ya da korumalı işyerlerinde çalışarak üretime ve kendi geçimlerine katkıda sağlayabilirler. Ancak yine de aile ve iş yaşamlarında çeşitli derecelerde başkalarının yardımına bağımlılıkları vardır. Eğitim amaçları dışa bağımlılıklarını en aza indirmek olarak ifade edilebilir.

Ağır ve Çok Ağır Derecede Zihinsel Engelliler Sürekli gözetim ve bakıma gereksinimleri vardır. Maksimum potansiyelleri * Kaşık ve çatalı kullanarak yemek yerler. * Giysilerini giyebilirler. * Düğme, fermuar, ayakkabı bağı açıp kapatabilirler. * Tuvaletlerini kendi başlarına yapabilirler. * Koşar, sıçrar, dans eder, ip atlar. * Birleşik cümleler kurar, konuşması anlaşılır, işaretleri ve sözcükleri tanır. * Sosyal ilişkiye girerek arkadaşlıklar kurabilir. * Yazılı notla basit maddeleri satın alabilir. Sınırlılıkları * Uzun düzyazıları okuyamaz. * Paranın nasıl kullanılacağını bilemez. * Tek başına alışveriş yapamaz. Çok ağır derecede zihinsel engelliler : Bütünüyle gözetim gerektirirler. İkinci bir özüre sahip olma olasılıkları diğer gruplara göre daha yüksektir. Maksimum potansiyelleri * Dökerek de olsa çatal kaşık kullanabilirler. * Basit giysileri giyebilirler. * Tuvaletlerini yapmayı kısmen öğrenebilirler. * Üç tekerlekli bisiklete binebilir, hoplama, zıplama, tırmanma hareketleri yapabilirler. * Sınırlı sayıda sözcük kullanabilirler, basit dilbilgisi kurallarını öğrenebilirler. Sınırlılıkları * Düğmeli ve fermuarlı giysilerde yardıma ihtiyaç duyarlar. * Tuvalet eğitimini yaşıtlarından geç kazanırlar. * Temizlik alışkanlıkları denetim ve gözetim gerektirir. * Karmaşık yönergeleri takip edemezler.