Doç. Dr. Atilla SANDIKLI & Bilgehan EMEKLİER İRAN’IN DIŞ POLİTİKA VİZYONU VE JEOPOLİTİK HEDEFLERİ Doç. Dr. Atilla SANDIKLI & Bilgehan EMEKLİER BİLGESAM Başkanı BİLGESAM Güvenlik Araştırmaları Uzmanı

Tarihi ve Politik-psikolojik Arkaplan Humeyni Dönemi İran Dış Politikası Rafsancani Dönemi İran Dış Politikası Hatemi Dönemi İran Dış Politikası Ahmedinecad Dönemi İran Dış Politikası

Tarihi ve Politik-psikolojik Arkaplan İşgal sendromu Varlığını devamlı tehdit altında algılama Etrafının düşmanlarla çevrili olduğunu düşünme ve kuşatılmışlık psikoloji Seçilmiş travmalar Uluslararası sistemde yabancılaşma ve ötekileşme Güvensizlik, yalnızlık ve istikrarsızlık hissi Güvenlik ikilemi 19. Yüzyıl Rusya-İngiltere arasındaki “Büyük Oyun” I. ve II. Dünya Savaşlarında İngiliz ve Rus işgalleri Soğuk Savaş dönemi ABD-SSCB rekabeti 1979 Devrimi ekonomik ve politik yaptırımlar İran-Irak Savaşı Afganistan ve Irak müdahaleleri

İran Dış Politikası Birey Faktörü Radikal/ Devrimci Muhafazakar Ilımlı/Liberal Muhafazakar HUMEYNİ (1979-1989) RAFSANCANİ (1989-1997) AHMEDİNECAD (2005 - ...) HATEMİ (1997-2005)

“Ne Doğu Ne Batı” Dış Politika Söylemi Devrim İhracı Stratejisi Humeyni Dönemi Devrim İhracı Stratejisi “İslam Kimliği” “Batı Karşıtlığı”

Komşularla İyi İlişkiler ve Tarafsızlık Politikası Yapıcı Diplomasi Rafsancani Dönemi “Hem Kuzey Hem Güney” Yaklaşımı Açılım Stratejisi ve Arabulucuk Çabası Dini Kimliğin Geri Planda Bırakılması Uluslararası Sisteme Entegrasyon Amacı

HATEMİ DÖNEMİ Avrupa Ülkeleri ile İlişkileri Geliştirme Çabası ABD ile İlişkileri Revize Etme Arayışı Bölge Ülkeleriyle Yakınlaşma İKÖ Başkanlığı Uluslararası Topluma ve Dünya Ekonomisine Entegrasyon Amacı Jeokültürel Açılım Ilımlı ve Pragmatik Dış Politika Yaklaşımı İtibar, Akılcılık ve İhtiyat Medeniyetlerarası Diyalog ve Hoşgörü

Ahmedinecad Dönemi Mehdeviyet Kuramı ABD ve İsrail Karşıtlığı Hüccetiye Grubunun Etkisi Ahmedinecad Dönemi Şii Hilali Çatışmacı Dış Politika Anlayışı Üçüncü Dünyacı Yaklaşım

Rusya ile bölgesel ölçekte ortak çıkar alanları ve küresel ölçekte “tek kutuplu” uluslararası sisteme karşıtlık, nükleer işbirliği İran-Türkiye arasında dostane ve stratejik ilişkileri geliştirme çabası Nükleer kriz Çin ile enerji alanında işbirliği, ŞİÖ’de gözlemci üye statüsü Afrika ülkelerine açılım Ezilmiş halklar ve sömürge karşıtı söylem üzerinden Latin Amerika ülkeleri ile iyi ilişkiler

İran’ın Arap Baharı’na Bakışı Suriye “İslami Uyanış” Batı yanlısı ve diktatör rejimlere karşı 1979 Devrimi ile özdeşleştirme Arap Devrimleri

İran ve Şii Jeopolitiği İran’ın Şii hilalinin jeopolitiğindeki merkezi konumunu korumaya ve güçlendirmeye çalışacağı söylenebilir. İran’ın uygulayacağı bölgesel enstrümanların zaman ve mekân açısından uygun bir zemine sahip olması, İran’ın bölgesel politikalarını Şii eksenli kurgulamasına imkân vermektedir.

Bölgedeki istikrarsızlığın petrol fiyatlarını artırması Irak’ta Şii odaklı iktidarın bulunması Bölgedeki istikrarsızlığın petrol fiyatlarını artırması İran nükleer programının uluslararası gündemden uzaklaşması İran’ın izlediği Şii politikasının Şii-Sünni çatışma riskini içermesi Bölgedeki toplumsal hareketlerin İran muhalefetinin elini güçlendirmesi Suriye konusunda İran ve Türkiye’nin karşı karşıya gelme riski İran’ın kuşatılmışlık ve sıkışmışlık psikolojisinin azalacak olması

Dinlediğiniz İçin Teşekkürler...