Erken Çocukluk Dönemi Gelişimi: Tarihsel Yaklaşımlar ve Araştırmalar BÖLÜM 2 Erken Çocukluk Dönemi Gelişimi: Tarihsel Yaklaşımlar ve Araştırmalar

Erken Çocukluk Dönemi Gelişimi: Tarihsel Yaklaşımlar ve Araştırmalar Çocukluk Üzerine Tarihi Bakış Açıları • Batılı Yaklaşımlar • Batılı Olmayan Yaklaşımlar Küçük Yaştaki Çocuklar Üzerine Yapılan Araştırmalar • Çocuklar Üzerine Yapılan Çalışmaların Tarihi • Korelasyonel Araştırmalar • Deneysel Araştırmalar • Geleneksel Araştırmalara Farklı Kültürlerden Getirilen Eleştiriler • Nitel / Etnografik Araştırmalar • Sınıfta Eylem Araştırması Özet

Çocukluk Üzerine Tarihi Bakış Açıları Ortaçağ’a kadar Batı toplumundaki çoğu yetişkinin zihninde çocukluk kavramı diye bir olgu yoktu. Çocuklar 6–7 yaşlarına kadar bebek kabul edilirdi; hatta, çoğunlukla sosyal statüsü olmayan, istenmeyen ve ihmal edilen bireyler olarak görülürlerdi.

Batı toplumunda, ilk defa Rönesans döneminde, çocuklar tamamen birbirinden farklı bireyler olarak görülmeye başlanmıştır. Ebeveynler bu dönemde “çocukların doğuştan kötü olduğu” fikrinin sona ermesi için çaba harcadılar. 19. ve 20. yüzyıl, Avrupa ve Amerika Birleşik Devletleri’nde, çocuklara olan ilgi ve davranış bakımından aydınlanma dönemleridir. Bu dönemlerde sosyalleşmeye vurgu yapılmaya başlanmıştır. Çocuk yetiştirmeyi, onu eğitmekten ziyade fethetme süreci olarak görmüşlerdir.

Avrupa ve Amerika’da çocuk bakımı ve yetiştirilmesinin tarihsel bakımdan yeni bir olgu olduğunu gösteren çocuklukla ilgi Batılı yaklaşımlar Şekil 2–1’de sunulmuştur:

Batılı Olmayan Yaklaşımlar Batılı olmayan çocukların yetiştirilmesi ve bakımı üzerine tarihsel bilgi çok azdır. Çocuk gelişimi kitaplarında atıfta bulunulan tarihsel çalışmaların çoğu Avrupa ve Amerikan bakış açısına odaklanmaktadır. Bunlar dışında kalanlar ise; Asya, Afrika, Yerli Amerika, Porto Riko.

Küçük Yaştaki Çocuklar Üzerine Yapılan Araştırmalar İnsanlar üzerine yapılan araştırmalarda hatalar kaçınılmaz olduğundan, çocukların davranışları, öğrenmeleri ya da diğer özellikleri ile onların deneyimleri ve genetik yapıları arasındaki ilişkiler hakkında elde edilen bulgular kesin olmayan tahmini bilgiler sağlamaktadır.

Çocuklar Üzerine Yapılan Çalışmaların Tarihi Çocuklar üzerine yapılan ilk çalışmaların amacı, normal gelişimi tanımlamak ve bu gelişimin sebeplerini belirlemektir. Ancak bir dönemde normal olarak kabul gören kanı, genellikle o zaman diliminde toplum tarafından kabul edilebilir düşünce ve davranış olarak tanımlanmıştır.

Çocukların gelişiminde çevrenin önemini fark eden ilk Batılı yazarlar arasında yer alan John Locke (1632–1704) ve Jean–Jacques Rousseau (1712–1778), “iyilik” ve “günahkârlık” kökenleri hakkında yazmışlardır. Çocuklar üzerine yapılan çalışmaların öncüleri, normal gelişimin seyrini çizme çabasıyla betimsel çocuk gözlemleri yapmışlardır.

20. yüzyılın başında seçkin bir psikolog olan G 20. yüzyılın başında seçkin bir psikolog olan G. Stanley Hall (1844–1924), daha büyük ve temsili örneklemler seçerek çocuk gelişimi kuramlarını test eden araştırmacıların ilkiydi. Hall, günümüzde veri toplamada yaygın bir araştırma aracı olan anketi icat etti. Bu çalışmaların sonuçları, genellikle çocukluk döneminin her yaş düzeyi için fiziksel, zihinsel ve sosyal gelişimin dönüm noktalarını gösteren normatif çizelgeler/norma dayalı çizelgeler rapor edilmiştir. Çocukların motor gelişimi gösteren bir örnek norma dayalı çizelge ile Tablo 2–2’de sunulmuştur.

Korelasyonel Araştırmalar Korelasyonel Çalışma: İki özelliğin ölçüldüğü ve birbirleri ile olan ilişkisinin incelendiği bir araştırma tipi. Kesitsel Çalışma: Bir özelliğin pek çok farklı yaştaki çocuk üzerinde tek seferde incelenerek ve gelişimsel eğilimlerin bir yaş grubunun diğer yaş grubu ile karşılaştırılarak belirlendiği çalışmalar. Boylamsal Çalışma: Davranışlarındaki ve çeşitli yaşlardaki gelişimlerdeki değişimi inceleyebilmek için bir grup çocuğun uzun süreli olarak çalışıldığı araştırmalar.

Deneysel Araştırmalar Deneysel Çalışma: Eğitimsel müdahale gibi bir sağaltım programının örneklem grubuna uygulandığı araştırmalar. deneysel gruba sağaltım program sunulurken, kontrol grubuna sunulmaz ve araştırmacı iki grubun çıktılarını karşılaştırır.

Deneysel çalışmaların sonuçları, genelde, araştırmacıların ‘bir değişken başka bir değişkenin oluşmasına neden oluyor’ yargısına ulaşmasına sebep olmaktadır. Beslenme ve eğitim hizmetleri verilen çocuklar bu hizmetleri almayanlara göre daha iyi durumdaysalar, muhtemelen yapılan müdahale olumlu sonuçlara neden olmuştur. Sözü edilen çalışmanın bu şekilde yorumlanması Sekil 2–2 (a)’da gösterilmektedir.

Nitel / Etnografik Araştırmalar Niceliksel Yöntemler: Çocukların gözlemlendikleri, davranışlarının sayıldığı ve davranışlarının sayılarla derecelendirildiği araştırma yöntemleri. Ardından, elde edilen sayılar bilgisayar programlarına girilir ve istatistiksel olarak analiz edilir. Nitel Araştırma: Saymak veya gözlemleri nicelemek yerine davranış ve gelişimin zengin bir betimlemesini yazmayı içeren araştırma.

Etnografi: Araştırmacıların önemli bir zaman dilimini o grup —bir sınıf, bir aile veya bir topluluk— içinde yaşayarak ve çalışarak geçirdikleri ve gözlemlerinin niteliksel betimlemelerini yazdıkları bir araştırma çeşidi.

Sınıfta Eylem Araştırması Eylem Araştırması: Öğretmen ve bakıcıların öğretme, öğrenme ve çocuk gelişimi ile ilgili acil sorulara ilişkin yaptıkları informal araştırmalar. Gelişimsel Kontrol Listesi: Öğretmen veya bakıcının çatışmaları çözme veya yaşıtlarıyla iş birliği içinde oynama gibi belirli gelişimsel kilometre taşlarını değerlendirdiği bir sınıf gözlem sistemi.

Tablo 2–3’te, anaokulu dönemi çocuklarının sosyal gelişimini değerlendiren bir kontrol listesinde yer alan örnek maddeler sunulmuştur.

Olay Örneklemesi: Öğretmen veya araştırmacının belirli bir davranışın veya olayın meydana gelme sayısını kayıt ettiği bir çocukları gözlemleme metodu. Zaman Örneklemesi: Öğretmen veya araştırmacının belirli zaman aralıklarıyla çocukları gözlemledikleri ve o zaman diliminde meydana elen etkileşimleri kayıt ettikleri bir araştırma metodu.

Öğretmenin, bir çocuğun sosyal katılım düzeyi ile onun oynadığı oyun türünü birlikte kaydedebileceği bir kodlama sayfası Tablo 2–4’te gösterilmektedir.

Betimsel Kayıt: Çocukların davranışların gözlenip zengin anlatımsal kayıtlarının tutulduğu –genellikle sınıf içinde kullanılan— bir nitel araştırma metodu. Anekdot kayıtları yazılırken takip edilen basamakların bir örneği Şekil 2–3’te sunulmuştur.

Örnek Olay İncelemeleri: Genellikle sınıf içi uygulamalarda kullanılan, her bir çocuk ve aile ile ilgili derinlemesine bilgi toplamayı ve gelişimin kapsamlı bir profilinin yazılmasını içeren bir nitel araştırma metodu.

Özet Çocuklukla ilgili bakış açıları hem Batılı hem de Batılı olmayan kültürlerde yüzyıllar içinde değişti. Çocuklar “görülmeli, duyulmamalı” ve aynı yetişkinler gibi öğrenmeli ve davranmalı türü uzun zaman önce ortaya çıkmış Batılı perspektifler, bazı öğretmenler arasında bile, günümüze kadar süregelmiştir. Bununla birlikte, Batılı olmayan kültürlere ait çocuklukla ilgili tarihsel bakış açıları da varlığını sürdürmektedir.

Örneğin, baskı altındaki kültürel grupların bir parçası olan ebeveynler, günümüzde dahi, katı ve kuralcı çocuk yetiştirme tarzının çocuklarını sıkıntılardan korumanın etkin yollarından biri olduğunu düşünebilmektedir. Çocuk gelişimini incelemek için kullanılan yöntemler de yıllar içinde değişikliğe uğramıştır. İlk araştırmacılar çocuklardaki normal gelişimi, geleneklere ve dini inançlara dayandırarak tanımlamaya çalışmıştır. Yenilikçi araştırmacılar ise gelişmiş nitel ve nicel yöntemler kullanmaktadır.

Nicel çalışmalarda, çocuk davranışları veya özellikleri sayılmakta veya derecelendirilmektedir. Bu tür çalışmalar sonunda ortaya çıkan rakamlar istatistiksel olarak analiz edilmektedir. Nitel çalışmalarda, araştırmacılar çocukların davranışlarını detaylı bir biçimde ve açık uçlu olarak betimlemektedir. Öğretmenler için en yararlı olan yöntem betimsel kayıtlar ve örnek olay incelemelerini de içeren nitel araştırmalardır. Çünkü, bu tür araştırmalar öğretimde kullanılabilecek ve ailelerle paylaşılabilecek detaylı çocuk profillerinin ortaya çıkmasını sağlamaktadır.