İŞ ANALİZİ

İŞ ANALİZİNİN TEMEL FAALİYETLERİ Üretim yönetiminin ana amacı üretim faktörlerini mümkün en yüksek düzeyde fayda yatacak biçimde bir araya getirmektir. Üretim faktörlerinden mümkün en yüksek düzeyde yararlanabilmek için ,aralarındaki ilişkilerin bilinmesi ,düzenlenmesi ve ölçülmesi gerekir.Bu amaca yönelik sistematik araştırmaların tümüne iş analizi denir.

İş analizleri,biri işlerin daha basit ve verimli yapılma olanaklarını araştıran ve yeni yöntemler geliştiren,diğeri işi oluşturan faktörlerin miktarını saptamaya çalışan iki faaliyet grubundan ibarettir. Birinci gruptaki faaliyetler metot geliştirme veya iş basitleştirme ,ikinci gruptakiler iş ölçümü adlarıyla tanınırlar. Metot Geliştirme sonunda üretim faktörlerinden daha fazla yararlanma ve kayıpları azaltma olanakları doğar.

Metot geliştirme işin birim başına daha az masrafla ,daha kısa zamanda ve daha kolay yapılabilmesini sağlamak amacıyla tüm faaliyetlerin sistematik incelenmesi ve geliştirilmesidir İş ölçümü ,malzeme, makine ve insan gücü faktörlerinin belirli bir üretim faaliyetinde ne miktarda kullanıldığını saptamak amacını taşır.

İş analizleri METOT GELİŞTİRME İşin daha basit ve kolay yapılmasını sağlamak İŞ ÖLÇÜMÜ Birim üretimi oluşturan faktörlerin miktarını saptamak ÜPK nın etkinliğini arttırmak insan gücünü teşvik edecek ücret sistemini kurmak Malzeme,makine ve insan gücü olanaklarından daha fazla yararlanmak BİRİM MALİYETİN DÜŞÜRÜLMESİ

Metot Geliştirme Açısından Üretim Faaliyetleri Metot geliştirmede üretim faaliyetleri proses, işlem ve eleman şeklinde gruplanarak incelenir. Proses: Bir parçanın bitmiş hale getirilişi veya bir montajın tamamlanması gibi belirli bir sonuca ulaşan faaliyetler dizisidir. İşlem: Prosesin bir parçası olup, hammadde ve yarı mamûlün fiziksel yapısında veya konumunda bir değişiklik yaparak ona bir değer ekleyen birbirleri ile ilişkili faaliyetlerdir.

Eleman: Bir işlem içinde ayrıntılı analiz amacıyla seçilen, başlangıç ve bitişi açıkça belirlenen ve daha küçük anlamlı parçalara bölünme olanağı bulunmayan faaliyetlerdir. Metot geliştirmede işlemlere fayda ve dolayısıyla uygulama nedenleri açısından bakılması doğaldır. Buna göre işlemleri şöyle gruplamak mümkündür:

Mamulün üretilmesi için kesinlikle uygulanması gerekenler. Mamulün dizaynında veya spesifikasyonlarında yapılan hatalar yüzünden uygulananlar. Üretim faaliyetlerindeki hatalar veya yanlış uygulamalar yüzünden uygulananlar. Üretim faaliyetlerindeki hatalar veya yanlış uygulamalar yüzünden ortaya çıkanlar. Yönetim ve kontrol hatalarını gidermek için uygulananlar. İşçinin bilgisizliği veya yeteneksizliği nedeniyle ortaya çıkanlar.

Mamul ve Üretim Faaliyetlerine Bağlı Gereksiz İşlemlerin Nedenleri Mamul dizaynının kötü yapılması Standartların eksikliği yüzünden verim metodların uygulanamaması Kalite dizaynı ve kontrolünün eksik veya hatalı yapılması Yanlış tezgahların kullanılması Üretim yöntemlerinin yanlış uygulanması Üretim araç ve gereçlerinin hatalı kullanılması

Yönetim ve İşçiliğe Bağlı Olarak Ortaya Çıkan gereksiz İşlemler Mamul çeşidi sayısını yüksek olması Yeterli standartların kullanılmaması Dizayn ve işlemlerde sık sık değişiklik yapılması Hammadde tedarikinin kötü planlanması İşçi devamsızlık, geç kalma ve boş durma oranlarının yüksek oluşu İşçi devrinin yüksekliği İşçinin yeterli eğitim görmemiş ve vasıfsız olması

Mamul geliştirme ve değer analizleri Standardizasyon ve uzmanlaştırma Üretime Katkısı Bulunmayan Gereksiz İşlemleri Kontrol Altına Almak veya Ortadan Kaldırmak İçin Yapılması Gerekenler Mamul geliştirme ve değer analizleri Standardizasyon ve uzmanlaştırma Pazar, tüketici ve mamul araştırmaları Malzeme ve stok kontrolleri Proses planlama ve programlama Metot geliştirme İş ölçülmesi ve zaman standartlarının kurulması

Metot Geliştirme Çalışmalarında Yapılacak İşlerin Sıralaması Problemin tanımlanması Problemle ilgili bilgilerin toplanması Toplanan bilgilerin düzenlenip analiz edilmesi Alternatif çözümlerin bulunması ve karşılaştırılması Karar verilmesi Uygulamaya geçiş ve uygulamanın kontrolü Düzeltici kararlar alınması

Metot Geliştirme Çalışmalarındaki Faaliyetler Üzerinde MG çalışması yapılacak işin seçimi İşin özelliklerini belirleyen bilgilerin toplanması İşin ayrıntılarının incelenmesi ve aksak noktaların belirlenmesi Daha iyi metodun geliştirilmesi Seçilen yeni metodun uygulanmasına geçiş Uygulamanın takip ve kontrolü ve gerekli düzenlemelerin yapılması

Hareket Ekonomisi Prensipleri Hareket ekonomisi prensipleri uygulandıkları yerlere göre üç grupta toplanır: İnsan vücudunun kullanılmasına ilişkin prensipler İş yeri düzenine ilişkin prensipler Alet ve cihazların yapısına ilişkin prensipler

İnsan vücudunun kullanılmasına ilişkin prensipler Her iki el ayı anda harekete geçmeli veya durmalıdır İki el dinlenme zamanları dışında aynı anda boş kalmamalıdır Kolların hareketleri karşılıklı ve simetrik yönlerde olmalıdır Ellerin mümkün olduğu kadar basit ve küçük hareketlerle iş görmeleri sağlanmalıdır Ellerin düzgün ve kesiksiz hareketler yapması sağlanmalıdır Hareketler işin düzgün ve otomatik yapılmasını sağlamak amacıyla doğal ritme uygun düzenlenmelidir

İş yeri düzenine ilişkin prensipler İşle ilgili alet ve işlenmiş parçalar belirli yerlerde bulunmalıdır Alet, malzeme ve kontrol cihazları işçinin kolaylıkla ulaşabileceği yerlere konulmalıdır Mümkün her yerde yer çekiminden yararlanan taşımalar yapılmalıdır Malzeme ve aletler hareketlerin normal sırası göz önüne alınarak yerleştirilmelidir Yerleştirme, malzeme ve aletler normal görüş açısının içinde kalacak şekilde yapılmalıdır Çalışma masası ve sandalye, çeşitli pozisyonlara imkan verecek şekilde düzenlenmelidir

Alet ve cihazların yapısına ilişkin prensipler Ellerin iş yükü ayakla işleyen pedal vb. tertibatlar kullanarak azaltılmalıdır Mümkün hallerde iki veya daha fazla alet kombine edilmelidir Alet ve malzemelerin çalışma ve kullanma pozisyonlarına otomatik olarak gelmeleri sağlanmalıdır Her parmağın belirli ve farklı hareketler yapması halinde iş yükünün parmakların kapasitelerine göre dağıtılması sağlanmalıdır

Aletlerin tutulmasını sağlayan yüzeyler, ellerin mümkün olduğu kadar fazla temasını sağlayacak şekilde dizayn edilmelidir Aletlerin tutulma, kumanda ve kontrol sağlayan kısımları, işçinin bunları vücut pozisyonunda en az değişim ve en fazla mekanik avantajla kullanabileceği şekilde yerleştirilmelidir

METOT GELİŞTİRMENİN TEMEL ELEMANLARI İşlemin Amacı İş parçasının dizaynı Tolerans ve kalite spesifikasyonları Malzeme İmalat işlemleri Takım ve techizat İş yeri şartları İş yeri düzeni

METOT GELİŞTİRMEDE KULLANILAN GRAFİK ARAÇLAR Proses akış diyagramı İşlem proses diyagramı Akış Diyagramı Akış-Frekans diyagramı İşlem diyagramı Faaliyet diyagramı Simo Diyagramı

BÜROLARDA METOT GELİŞTİRME ÇALIŞMALARI Bürolarda üretim bir hizmetin görülmesi şeklinde olur.Faaliyetlerin hemen tamamı kağıt üzerinde yapılan işlemlerdir Büro işlerinde kullanılan en önemli araç çeşitli kayıtların yazıldığı formlardır Form dizaynı ,kağıt büyüklüğünden kopya sayısına ,bilgilerin yazılış biçiminden yerleştirme düzeni veya kağıt cinsine kadar çeşitli özelliklerin saptanmasıdır

İŞ ÖLÇÜMÜ

İş ölçümü ,bir işlemin belirli çalışma şartları altında ve belirli yöntemlerle ,yeteri kadar eğitim,bilgi ve yeteneğe sahip bir işçi tarafından ,bir iş günü boyunca aşırı yorgunluk yaratmayacak bir çalışma hızı ile yapılması için geçen sürenin tespiti amacıyla uygulanan tekniklerdir İş ölçümü programının başlıca iki amacı gerçekleştirmesi istenir. -Bir işlemin yapılması için ayrılan süre gerçek ihtiyaca yakın olmalıdır. -Bir işlemin yapılması için ayrılan süre diğer işlemler için ayrılan sürelerle tutarlı olmalıdır

İş Ölçümü Teknikleri Doğrudan ölçme Faaliyet Örneklemesi Standart bilgilerin sentezi Analitik Tahminler Elemanter hareket standartları

İş Ölçümü Sonuçlarının Kullanıldığı Yerler Üretim plan ve programlarının hazırlanmasında temel bilgi olarak Standart maliyetlerin çıkarılmasında ve bütçelemesin de Doğrudan işçiliğe ödenecek ücretlerin tespitinde Çalışma yöntemlerinin daha verimli hale getirilmesinde Gözetim ve kontrol etkinliğinin artırılmasında İşçi-işveren arasındaki ücret-verim pazarlığında ölçülebilir kriterlerin oluşturulmasında

DOĞRUDAN ÖLÇMEDE YAPILACAK İŞLER Ölçülecek iş veya işler seçilir Ölçmenin yapılacağı iş istasyonu veya işçi seçilir İşlem,iş istasyonu ve işçiyle ilgili tüm bilgiler toplanır İşlem kronometraj açısından en elverişli elemanlarına ayrılır Gözlem yapılır.ve ölçmeler kaydedilir Gerekli gözlem sayısı hesaplanır İşçinin çalışma temposu takdir edilir Toleranslar saptanır

Örnekleme ile iş ölçümünde yapılacak işler Problemin Tanımı İlgili ünitelere haber verilmesi Ölçmelerin duyarlılık derecelerinin saptanması Ön tahmin yapılması Etüdün dizayn edilmesi Gözlemlerin Yapılması

Örneklemenin kronometraja kıyasla üstünlükleri Kronometrajın pratik açıdan olanaksız veya çok maliyetli olduğu hallerde kolaylıkla uygulanabilir Örneklemenin maliyeti kronometraja göre daha düşüktür Bir gözlemciyle bir çok iş istasyonun aynı anda incelenmesi mümkündür Gözlemler birkaç günlük ,haftalık hatta aylık bir süreye yayılabilir Gözlem sürekli yapılmadığından işçi daha az tedirgin olur.

Örnekleme çalışmasını zorunlu bir nedenle herhangi bir yerinde kesmek mümkündür Gözlemci açısından daha az yorucu ve kolaydır Her hangi bir ölçme aracının kullanılmasına gerek yoktur Örneklemede çalışacak gözlemcilerin daha kısa zamanda eğitilmeleri mümkündür

Örneklemenin Kronometraja kıyasla sakıncaları Yalnız bir iş istasyonunda ,belirli bir işlemin ölçülmesinde örnekleme bir yöntem sayılmaz Kısa süreli,değişik nitelikteki elemanlardan oluşan bir işlemin ölçülmesinde kronometraj daha iyi sonuç verir Örnekleme de işleri çok sayıda ayrıntılı elemanlarına ayırmak mümkün değildir Gözlemcinin iş yerinde görülmesi ile tüm işçiler bulundukları durumu değiştirebilirler

Örnekleme de bulunan sonuçlar ortalama değere dayanır Yönetici ve işçiler bir takım istatistik hesaplara dayanan örnekleme sonuçlarını kuşku ile karşılarlar İşlemlerin bir kısmında Metot Geliştirme sonucu bir değişiklik yapıldığında ,örneklemenin tüm olarak tekrarlanması gerekir