Adolesanlar ve Riskli Davranışlar Prof.Dr.Hilal Özcebe Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı hozcebe@hacettepe.edu.tr 11.Ulusal Halk Sağlığı Kongresi, 23-26 Ekim 2007 Denizli I.Ulusal Adolesan Kongresi, 28 Kasım-01 Aralık 2006 Ankara

11.Ulusal Halk Sağlığı Kongresi, 23-26 Ekim 2007 Denizli Sunum Planı Adolesan dönem ve özellikleri Sağlık sorunları Riskli davranışlar Türkiye’ye ait bazı değerlendirmeler Sağlığın geliştirilmesi ve yaşam becerilerinin geliştirilmesi 11.Ulusal Halk Sağlığı Kongresi, 23-26 Ekim 2007 Denizli

11.Ulusal Halk Sağlığı Kongresi, 23-26 Ekim 2007 Denizli Adolesan Dönem 10-19 yaşlar arası Erken adolesan dönem (10-13) Orta adolesan dönem (14-15) Geç adolesan dönem (16-19) Yaşamın 1/7’si..... Kaynak: WHO, Adolescent Friendly Health Services, 2002. WHO, The Health of Young People: A Challenge and a Promise, Geneva, 1993. 11.Ulusal Halk Sağlığı Kongresi, 23-26 Ekim 2007 Denizli

11.Ulusal Halk Sağlığı Kongresi, 23-26 Ekim 2007 Denizli Adolesan Dönem Çocukluktan erişkinliğe geçiş Büyüme ve gelişme süreci Hızlı büyümeye alışamama Uyum sorunları Farklı deneyimler 11.Ulusal Halk Sağlığı Kongresi, 23-26 Ekim 2007 Denizli

Dünyada Adolesan Nüfus Dünya nüfusu altı milyarın üzerindedir. Dünya nüfusunun beşte birini 10-19 yaş grubu (1,2 milyar) oluşturmaktadır. Gençlerin 4/5’ü gelişmekte olan ülkelerde yaşamaktadır. Kaynak: WHO, 2002. 11.Ulusal Halk Sağlığı Kongresi, 23-26 Ekim 2007 Denizli

Gençlerin Farklılıkları....... Farklı Gereksinimleri........ Eğitim kurumlarına ulaşamayan gençler Sosyal desteği yetersiz olan gençler Örselenen ve şiddet uygulanan gençler Çalışan gençler Çatışma ortamlarındaki gençler Mülteci gençler Evli gençler Etnik gruplar içindeki gençler Özürlü gençler.... Kaynak: WHO, Programming For Adolescent Health and Development, 1999. 11.Ulusal Halk Sağlığı Kongresi, 23-26 Ekim 2007 Denizli

Adolesan Dönem Sağlık Sorunları 11.Ulusal Halk Sağlığı Kongresi, 23-26 Ekim 2007 Denizli

Adolesan Dönem Sağlık Sorunları Çocukluk döneminden kaynaklanan sağlık sorunları Enfeksiyon hastalıkları vb. gibi yer yaşta görülen sağlık sorunları Büyüme ve gelişmeye bağlı sağlık sorunları Yaşam tarzına bağlı sağlık sorunları Kaynak: WHO, 1997. Adolescence, The Challenges and the Potential, Geneva. 11.Ulusal Halk Sağlığı Kongresi, 23-26 Ekim 2007 Denizli

11.Ulusal Halk Sağlığı Kongresi, 23-26 Ekim 2007 Denizli Hastalık Örüntüsü Gençlere özel hastalıklar (Gelişimsel..) Çocukta başlayan ve gençleri etkileyen hastalıklar (Çocuk felci, romatizmal kalp hastalığı...) Gençleri, çocuklara göre daha az, erişkinlere göre daha fazla etkileyen hastalıklar (ASYE, malnütrisyon..) Kaynak: WHO, 1997. Adolescence, The Challenges and the Potential, Geneva. 11.Ulusal Halk Sağlığı Kongresi, 23-26 Ekim 2007 Denizli

Adolesan Döneme Özel Sağlık Sorunları Fiziksel büyümeye uyum sağlayamama Ruhsal gelişime uyum sağlayamama Beslenme davranışlarının oluşturduğu sorunlar Üreme ve cinsel sağlık sorunları Madde kullanımı sorunları Kaza ve şiddet sonrası yaralanmalar Kaynak: WHO 1999. Programming For Adolescent Health and Development, Report of a WHO/UNFPA/UNICEF Study Group on Programming For Adolescent Health, WHO Technical Report Series, No:886, Geneva. 11.Ulusal Halk Sağlığı Kongresi, 23-26 Ekim 2007 Denizli

Sonuç Olarak Adolesanların Sağlık Sorunları........ Gençlerin gelecek yaşamları üzerinde etkileri olan “alışkanlıklar ve hastalıklar” olarak özetlenebilir. 11.Ulusal Halk Sağlığı Kongresi, 23-26 Ekim 2007 Denizli

Dünyada Adolesan Sağlığı Dünyada her yıl 1,7 milyon adolesan ölmektedir (kazalar sonucu, şiddet sonrası, madde kullanımı ile ilgili, üreme sağlığı ile ilgili sorunlar ......) Bu döneme özel sağlık sorunları erişkin dönem sağlık sorunlarına neden olmaktadır (infertilite, akciğer kanseri, karaciğer hastalıkları.......). Kaynak: WHO, Adolescent Friendly Health Services, 2002. 11.Ulusal Halk Sağlığı Kongresi, 23-26 Ekim 2007 Denizli

Riskli Davranışlar ve Etkileri 11.Ulusal Halk Sağlığı Kongresi, 23-26 Ekim 2007 Denizli

11.Ulusal Halk Sağlığı Kongresi, 23-26 Ekim 2007 Denizli Değer, tutum, motivasyon, kendi kavramları, grup dinamikleri, medya, toplumun genel yaşam tarzı, vb.... Sonuç olarak, gençlik döneminde sağlığın belirleyicileri kazanılır ve pekiştirilir. Kaynak: Neinstein LS, Kenzie RG and Morris RE. High-Risk and Out-Of-Control Behaviour Disorders in Adolescent Health Care A Practical Care (ed. LS Neinstein). Lippincott Williams&Wilkins, pp. 1402-1416, Philadelphia, 2002. 11.Ulusal Halk Sağlığı Kongresi, 23-26 Ekim 2007 Denizli

Adolesanların Riskli Davranışları Sorunlu Davranışlar - Madde kullanımı, şiddet, sigara kullanımı, alkolün Kötüye Kullanımı... Sağlığı Tehdit Eden Davranışlar - Kötü beslenme, yetersiz egzersiz, güvensiz davranışlar... Ruh Sağlığı Sorunları - Depresyon, anksiyete.. Düşük performans - Okul başarısızlığı, okula devamsızlık, işte yetersiz performans... Kaynak: Jessor R. Protection and Risk in Adolescent Behavior, Health, and Development. Theory and Findings from the Peoples’ Republic of China and the U.S. 10th Eara Conference 2-6 May 2005, Antalya, Turkey. 11.Ulusal Halk Sağlığı Kongresi, 23-26 Ekim 2007 Denizli

Risk Alma Davranışların Sağlığı Etkileme Süreleri Yaşam boyu sağlığın olumsuz olarak etkilenmesi (Örneğin sigara içme, güvensiz cinsellik, vb). Davranışların sağlık üzerindeki etkileri hemen (alkol ve otomobil sürme), gecikmiş (madde kullanımı ve eğitime devam etme) veya uzun vadede (sigara içme ve akciğer kanseri) ortaya çıkabilir. Kaynak: Neinstein LS, Kenzie RG and Morris RE. High-Risk and Out-Of-Control Behaviour Disorders in Adolescent Health Care A Practical Care (ed. LS Neinstein). Lippincott Williams&Wilkins, pp. 1402-1416, Philadelphia, 2002. 11.Ulusal Halk Sağlığı Kongresi, 23-26 Ekim 2007 Denizli

Gençlerde Risk Alma Davranışlarının Etkileri Benzer şekilde (madde kullanımı, vb) Özel durumlara bağlı (çevre, toplumsal cinsiyet, durum vb.) Davranışın yoğunluğuna bağlı (anoreksiya nervoza, vb.) Kaynak: Neinstein LS, Kenzie RG and Morris RE. High-Risk and Out-Of-Control Behaviour Disorders in Adolescent Health Care A Practical Care (ed. LS Neinstein). Lippincott Williams&Wilkins, pp. 1402-1416, Philadelphia, 2002. 11.Ulusal Halk Sağlığı Kongresi, 23-26 Ekim 2007 Denizli

Gençler ve Riskli Davranışlar Bazı Gerçekler, Bazı Sorular 11.Ulusal Halk Sağlığı Kongresi, 23-26 Ekim 2007 Denizli

Riskli Davranışlar ve Gençlerin Bilgi Yetersizliği Sigara içme Erken adolesan dönem Geç adolesan dönem Daha fazla bilgiye ulaşıldığı halde riskli davranışlarda artma söz konusu !!! Kaynak: Brynes JP. Changing Views on the Nature and Prevention of Adolescent Risk Taking (Ed: D. Romer. Reducing Adolescent Risk Towards an Integrated Approach, USA, 2003, p 11-18. 11.Ulusal Halk Sağlığı Kongresi, 23-26 Ekim 2007 Denizli

11.Ulusal Halk Sağlığı Kongresi, 23-26 Ekim 2007 Denizli Gençlerin; kendini risk grubunda görmemeleri... Bütün riskli davranışlar aynı oranda riskli midir? Kaynak: Brynes JP. Changing Views on the Nature and Prevention of Adolescent Risk Taking (Ed: D. Romer. Reducing Adolescent Risk Towards an Integrated Approach, USA, 2003, p 11-18. 11.Ulusal Halk Sağlığı Kongresi, 23-26 Ekim 2007 Denizli

11.Ulusal Halk Sağlığı Kongresi, 23-26 Ekim 2007 Denizli Erişkinlerde riskli davranışlar Adolesanlarda aynı riskli davranışlar Bakış açısı farklılığı ? Kaynak: Brynes JP. Changing Views on the Nature and Prevention of Adolescent Risk Taking (Ed: D. Romer. Reducing Adolescent Risk Towards an Integrated Approach, USA, 2003, p 11-18. 11.Ulusal Halk Sağlığı Kongresi, 23-26 Ekim 2007 Denizli

11.Ulusal Halk Sağlığı Kongresi, 23-26 Ekim 2007 Denizli Genel olarak erkeklerde riskli davranışlar daha fazla Ancak, kızlarda ve erkeklerde farklı riskli davranışlar Kaynak: Brynes JP. Changing Views on the Nature and Prevention of Adolescent Risk Taking (Ed: D. Romer. Reducing Adolescent Risk Towards an Integrated Approach, USA, 1993, p 11-18. 11.Ulusal Halk Sağlığı Kongresi, 23-26 Ekim 2007 Denizli

11.Ulusal Halk Sağlığı Kongresi, 23-26 Ekim 2007 Denizli Gençler aynı tipte riske maruz kalmamaktadır. Daha fazla yatkın olma, Stres ve sıkıntıyı azaltma yolu, Biyolojik olarak erken gelişme süreci yaşama… Kaynak: Neinstein LS, Kenzie RG and Morris RE. High-Risk and Out-Of-Control Behaviour Disorders in Adolescent Health Care A Practical Care (ed. LS Neinstein). Lippincott Williams&Wilkins, pp. 1402-1416, Philadelphia, 2002. 11.Ulusal Halk Sağlığı Kongresi, 23-26 Ekim 2007 Denizli

Birden Fazla Riskli Davranış Sigara kullanma Alkollü içki içme Şiddet içeren davranışlar İntihar girişimi Okuldan kaçma Aileden ayrılma Kumar oynama Şans oyunu oynama Silah taşıma Madde kullanımı Güvensiz cinsellik... Kaynak: Neinstein LS, Kenzie RG and Morris RE. High-Risk and Out-Of-Control Behaviour Disorders in Adolescent Health Care A Practical Care (ed. LS Neinstein). Lippincott Williams&Wilkins, pp. 1402-1416, Philadelphia, 2002. 11.Ulusal Halk Sağlığı Kongresi, 23-26 Ekim 2007 Denizli

Riskli Davranışların Ortaya Çıkma Mekanizması 11.Ulusal Halk Sağlığı Kongresi, 23-26 Ekim 2007 Denizli

Gençlerde Risk Alma Davranışları ve Süreci Gençlerin amaçlarına yöneliktir. Gençler için sorun değil çözümdür. Bu paradoks gençlerin risk alma davranışlarını açıklanmaktadır. Ancak, yüksek risk alma davranışı gösteren gençlerin yönetimini de zorlaştırmaktadır. 11.Ulusal Halk Sağlığı Kongresi, 23-26 Ekim 2007 Denizli

Türkiye ve Bazı Sayılar 11.Ulusal Halk Sağlığı Kongresi, 23-26 Ekim 2007 Denizli

Araştırmanın Özellikleri Türkiye’de ortaöğretim kurumlarına devam eden öğrencileri temsil eden bir çalışmadır. Türkiye’de MEB kayıtlarına göre devlet ve özel okullarda 2006-2007 öğretim yılında 6.294 okulda 3.028.092 öğrenci bulunmaktadır. Toplam 261 okulda yaklaşık 29.000 öğrenciye ulaşılması hedeflenmiştir. 11.Ulusal Halk Sağlığı Kongresi, 23-26 Ekim 2007 Denizli

11.Ulusal Halk Sağlığı Kongresi, 23-26 Ekim 2007 Denizli Veri Toplama Araştırmaya özel ait anket formu oluşturulmuştur. Ankara İl Sağlık ve Milli Eğitim Müdürlüğü Uzmanları il sorumluları olarak belirlenmiştir. 25 Şubat-4 Mart 2007 tarihleri arasında belirlenen okullarda 26.677 öğrenciden gözlem altında anket uygulama tekniği ile veri toplanmıştır. İstatistiksel analizlerde, 26.009 öğrencinin sonuçları değerlendirilmiştir. 11.Ulusal Halk Sağlığı Kongresi, 23-26 Ekim 2007 Denizli

Türkiye Küresel Tütün Araştırması (%) Şimdiye Kadar Halen Erkek 34,9 (± 2,8) 14,0 (± 1.5) Kız 21,5 (± 2,3) 6,0 (± 1,0) Toplam 29,3 (± 2,1) 10,9 (± 1,1) Türkiye KGTA’na 61 ilden 202 okulda eğitim gören toplam 15,957 öğrenci katılmıştır. KGTA, İlköğretim 7., 8., Lise 1 ve Hazırlık sınıfı öğrencileri üzerinde 2003 yılında uygulanan bir ankettir. Kaynak: Ergüder T, Soydal T, Uğurlu M, Çakır B, Warren CW. Tobacco use among youth and related characteristics, Turkey. Soz Praventiv Med. 51 (2006) 91–98 11.Ulusal Halk Sağlığı Kongresi, 23-26 Ekim 2007 Denizli

Madde Kullanımı İle İlgili Riskli Davranışlar Erkek Kız Toplam Sigara kullanma; En az bir kez % 45,8 % 25,7 % 37,0 Halen % 21,8 % 7,5 % 15,6 Alkollü içki içme; En az bir defa % 35,0 % 25,4 % 30,0 Son bir ayda en az bir kez % 31,5 % 10,6 % 16,5 Uyuşturucu/uyarıcı madde kullanma; Son üç ayda en az bir kez % 9,8 % 4,3 % 3,0 % 1,0 % 4,0 % 2,9 N=26.009 Kaynak: T.B.M.M. Çocuklarda ve Gençlerde Artan Şiddet Eğilimi ile Okullarda Meydana Gelen Olayların Araştırılarak Alınması Gereken Önlemlerin Belirlenmesi Amacıyla Kurulan Meclis Araştırması Komisyonu (10/337,343,356,357). “Türkiye’de Ortaöğretime Devam Eden Öğrencilerde Şiddet ve Bunu Etkileyen Etmenlerin Saptanması (Şubat 2007)” 11.Ulusal Halk Sağlığı Kongresi, 23-26 Ekim 2007 Denizli

Silah Taşıma, Çete Üyesi Olma, Kumar ve Şans Oyunu Oynama (%) Erkek Kız Toplam Delici-Kesici Alet 13,1 4,3 9,2 Ateşli Silah 8,5 2,6 5,9 Çete Üyesi Olma 10,6 4,1 7,7 Kumar Oynama 8,9 6,2 Şans Oyunu Oynama 31,9 10,1 22,4 N=26.009 Kaynak: T.B.M.M. Çocuklarda ve Gençlerde Artan Şiddet Eğilimi ile Okullarda Meydana Gelen Olayların Araştırılarak Alınması Gereken Önlemlerin Belirlenmesi Amacıyla Kurulan Meclis Araştırması Komisyonu (10/337,343,356,357). “Türkiye’de Ortaöğretime Devam Eden Öğrencilerde Şiddet ve Bunu Etkileyen Etmenlerin Saptanması (Şubat 2007)” 11.Ulusal Halk Sağlığı Kongresi, 23-26 Ekim 2007 Denizli

11.Ulusal Halk Sağlığı Kongresi, 23-26 Ekim 2007 Denizli Son Üç Ayda Şiddetle Karşılaşma ve Uygulama (%) Tanımlar verildikten sonra; Karşılaşma Uygulama Fiziksel Şiddet 22,0 (21,5-22,5) 35,5 (34,9-36,1) Sözel Şiddet 53,0 (52,3-53,7) 48,7 (47,9-49,5) Duygusal Şiddet 36,3 (27,7-36,9) 27,6 (27,1-28,1) Cinsel Şiddet 15,8 (15,3-16,3) 11,7 (11,3-12,1) N=26.009 Kaynak: T.B.M.M. Çocuklarda ve Gençlerde Artan Şiddet Eğilimi ile Okullarda Meydana Gelen Olayların Araştırılarak Alınması Gereken Önlemlerin Belirlenmesi Amacıyla Kurulan Meclis Araştırması Komisyonu (10/337,343,356,357). “Türkiye’de Ortaöğretime Devam Eden Öğrencilerde Şiddet ve Bunu Etkileyen Etmenlerin Saptanması (Şubat 2007)” 11.Ulusal Halk Sağlığı Kongresi, 23-26 Ekim 2007 Denizli

11.Ulusal Halk Sağlığı Kongresi, 23-26 Ekim 2007 Denizli Adolesan Dönem Bilgi ve Yaşam Tarzları Araştırmasına Katılan Birinci Sınıf Öğrencilerinin Cinsiyetlerine Göre Otomobil İle Seyahat Sırasındaki Bazı Riskli Davranışlarının Yüzde Dağılımı (Adnan Menderes, Harran, Kırıkkale, Kocaeli, Mersin, Ondokuz Mayıs, Osmangazi, Yüzüncü Yıl Üniversiteleri, 2004) Otomobil İle Seyahat Sırasındaki Riskli Davranışlar Erkek Kadın Toplam Emniyet kemeri (yolcu olarak) (1576) (1519) (3101) Hiç bir zaman Nadiren 20,6 18,1 12,2 13,6 16,4 16,0 Emniyet kemeri (sürücü olarak) (518) (135) (653) 15,1 5,2 7,4 13,8 13,5 Araç kullanırken hız sınırını aşma (514) (134) (648) Her zaman Bazen 8,6 61,4 1,5 38,8 7,1 56,8 Son 1 ay içinde içkili iken araç kullanma 1,8 0,7 11.Ulusal Halk Sağlığı Kongresi, 23-26 Ekim 2007 Denizli

11.Ulusal Halk Sağlığı Kongresi, 23-26 Ekim 2007 Denizli Sekiz Üniversite Birinci Sınıf Öğrencilerinin Cinsel Deneyimleri(Adnan Menderes, Harran, Kırıkkale, Kocaeli, Mersin, Ondokuz Mayıs, Osmangazi, Yüzüncü Yıl Üniversiteleri, 2004) Cinsel Deneyim Erkek Kadın Toplam Yok Var, cinsel birleşme ile sonuçlanmamış Var, cinsel birleşme ile sonuçlanmış Yanıtsız 64,5 9,9 22,0 3,6 93,0 3,7 2,0 1,3 78,5 6,8 12,2 2,5 1576 1519 3101 Kaynak: Bertan M, Özcebe H, Doğan BG, Haznedaroğlu D, Kırcalıoğlu N ve Bülbül SH. Üniversite Birinci Sınıf Öğrencilerinin Adolesan Dönem Konusundaki Bilgi Ve Yaşam Tarzlarının Belirlenmesi Araştırması (Adnan Menderes, Harran, Kırıkkale, Kocaeli, Mersin, Ondokuz Mayıs, Osmangazi, Yüzüncü Yıl Üniversiteleri, 2004) ICC ve HÜTF Halk Sağlığı AD, 2004 11.Ulusal Halk Sağlığı Kongresi, 23-26 Ekim 2007 Denizli

İstanbul’da Lise Gençlerinin Cinsel Deneyimleri Araştırmada 43 okul ve 104 sınıfta toplam 3483 anket uygulanmış. Araştırmaya 12 meslek lisesi, 25 genel lise, 6 özel lise alınmış. Kaynak: Ögel K, Eke C, Erdoğan N, Taner S, Erol B. İstanbul’da Gençler Arasında Cinsellik Araştırması Raporu. Yeniden Yayın no:16, İstanbul 2005 11.Ulusal Halk Sağlığı Kongresi, 23-26 Ekim 2007 Denizli

Bir Üniversitede Gençlerin Riskli Cinsel Davranışları (%) E (1-3) K (1-3) Korunmasız Cinsel İlişki 42,6 - 53,6 27,8 – 34,1 Tanımadık Birisi İle Cinsel İlişki 50,4 – 57,9 12,1 – 14,9 Kondom Kullanmadan Cinsel İlişki 46,7 – 59,4 32,2 – 45,7 Para Karşılığı Cinsel İlişki 29,9 – 32,2 1,9 – - Erkekler n=334 ve n=317; Kızlar n=158 ve n=275 Kaynak: Hacettepe Üniversitesi Öğrencilerinin Ruhsal Sağlık Düzeyleri ve Madde Kullanım Boyutlarının Saptanması. Hacettepe Üniversitesi Bilimsel Araştırmalar Birimi, Proje No: 0302101004, Tezcan S, Özcebe H, Subaşı N, Üner S ve Telatar TG. Mart 2006. 11.Ulusal Halk Sağlığı Kongresi, 23-26 Ekim 2007 Denizli

Riskli Davranışlardan Korunma ve Sağlığın Geliştirilmesi 11.Ulusal Halk Sağlığı Kongresi, 23-26 Ekim 2007 Denizli

Sağlık ve Gelişme Sorunları Yüksek Riskli Davranışlar Hastalık ve Ölüm Hızlarında Yükseklik, Üretimin Düşmesi, CYBE, HIV/AIDS, Gebelik, Düşük, Kasıtlı ve Kasıtsız Yaralanmalar, Sakatlıklar..... Yüksek Riskli Davranışlar Madde Kullanımı, Güvenli Olmayan Cinsellik, Yetersiz ve Dengesiz Beslenme, Kaza Riskini Artıran Davranışlar, Şiddet Nedenli Yaralanmalar, Sokakta Yaşayan Gençler, Çalışan Gençler... Ara nedenler Yetersiz Bilgi ve Beceri, Eğitim ve Sağlık Kurumlarına Ulaşamama, Güvensiz Çevre, İstismar.... Altta yatan nedenler Yoksulluk, Hızlı Sosyal Değişim, Kentleşme, Toplumsal Cinsiyet, Ayırımcılık, İşsizlik.... Kaynak: WHO 1999. Programming For Adolescent Health and Development, Report of a WHO/UNFPA/UNICEF Study Group on Programming For Adolescent Health, WHO Technical Report Series, No:886, Geneva. 11.Ulusal Halk Sağlığı Kongresi, 23-26 Ekim 2007 Denizli

Risk Faktörleri – Koruyucu Etmenler Olumsuz Sonuçlar Risk Faktörleri Riskli Davranışlar _ _ _ Koruyucu Etmenler Kaynak: Jessor R. Protection and Risk in Adolescent Behavior, Health, and Development. Theory and Findings from the Peoples’ Republic of China and the U.S. 10th Eara Conference 2-6 May 200, Antalya, Turkey. 11.Ulusal Halk Sağlığı Kongresi, 23-26 Ekim 2007 Denizli

11.Ulusal Halk Sağlığı Kongresi, 23-26 Ekim 2007 Denizli Koruyucu Etmenler Olumlu davranışlar – Sağlığın geliştirilmesi davranışları Riskli davranışlara karşı kendini kontrol edebilme Pozitif davranışlar için sosyal destek sağlanması Kaynak: Jessor R. Protection and Risk in Adolescent Behavior, Health, and Development. Theory and Findings from the Peoples’ Republic of China and the U.S. 10th Eara Conference 2-6 May 2006, Antalya, Turkey. 11.Ulusal Halk Sağlığı Kongresi, 23-26 Ekim 2007 Denizli

Sağlığın Geliştirilmesi Ottawa Şartı “Sağlığı geliştirme, insanların sağlıkları üzerinde kontrol gücüne sahip olma ve sağlıklarını geliştirme kapasitesine sahip olma süreci” olarak tanımlanmaktadır. Kaynak: SABEM. Ottawa Şartı. http:/ /www. sabem. saglik.gov.tr// forum/ ezadmin/ htmlarea/ files/ documents/ 1248_14sagligi_ gelistirme_ottowa_ sarti.pdf, Erişim Tarihi: 12 Ekim 2005. 11.Ulusal Halk Sağlığı Kongresi, 23-26 Ekim 2007 Denizli

Sağlığın Geliştirilmesi Tam olarak fiziksel, mental ve sosyal anlamda iyi olma halini sağlayabilmek için; birey veya grup, isteklerinin farkında olabilmeli, isteklerini tanımlayabilmeli, çevreyi değiştirebilmeli ve uyum sağlayabilmelidir. Kaynak: SABEM. Ottawa Şartı. http:/ /www. sabem. saglik.gov.tr// forum/ ezadmin/ htmlarea/ files/ documents/ 1248_14sagligi_ gelistirme_ottowa_ sarti.pdf, Erişim Tarihi: 12 Ekim 2005. 11.Ulusal Halk Sağlığı Kongresi, 23-26 Ekim 2007 Denizli

Sağlığın Geliştirilmesi Sağlık, fiziksel kapasiteyi olduğu kadar, sosyal ve kişisel kaynakları da vurgulayan pozitif bir kavramdır. Sonuç olarak, sağlığı geliştirme, yalnızca sağlık sektörüne ait bir sorumluluk değildir aynı zamanda sağlıklı yaşam tarzlarından kabulü ve uygulamasına ilişkin bir süreçtir. Kaynak: SABEM. Ottawa Şartı. http:/ /www. sabem. saglik.gov.tr// forum/ ezadmin/ htmlarea/ files/ documents/ 1248_14sagligi_ gelistirme_ottowa_ sarti.pdf, Erişim Tarihi: 12 Ekim 2005. 11.Ulusal Halk Sağlığı Kongresi, 23-26 Ekim 2007 Denizli

11.Ulusal Halk Sağlığı Kongresi, 23-26 Ekim 2007 Denizli İstenilmeyen bir davranış yaptırılmak istenildiğinde; “hayır deme ve o davranışı yapmama” % 45,5 Birisi istemediği halde dokunarak rahatsız ederse; “uyarma ve dokunmamasını sağlama” %56,9 “kavga etme ve dokunmamasını sağlama” % 31,4 “büyüklerle paylaşma” % 6,0 Çok dersi varken arkadaşları gezmeye çağırırsa karar verme; “çaresiz hissetme” % 12,7 “gergin hissetme” % 10,1 “arkadaşlar ile kavga etme” % 1,0 11.Ulusal Halk Sağlığı Kongresi, 23-26 Ekim 2007 Denizli

Gençler ve Yaşam Becerilerinin Geliştirilmesi Öfke kontrolü “Hayır” diyebilme Israrlara karşı koyabilme Kendini ortaya koyma İletişim becerileri Sorun çözme Stresle başa çıkma Kendini tanıma 11.Ulusal Halk Sağlığı Kongresi, 23-26 Ekim 2007 Denizli

11.Ulusal Halk Sağlığı Kongresi, 23-26 Ekim 2007 Denizli Sonuç olarak; Gençlerde riskli davranışlar sağlık durumlarını ve yaşam kalitelerini etkilemektedir. Bütün gençlere ve özellikle risk altındaki gençlere ulaşılması gerekmektedir. Sağlığın korunması ve geliştirilmesine yönelik pek çok şeyi hep beraber yapmamız gerekiyor. 11.Ulusal Halk Sağlığı Kongresi, 23-26 Ekim 2007 Denizli

Katkı ve Katılımlarınız İçin Teşekkür Ederim 11.Ulusal Halk Sağlığı Kongresi, 23-26 Ekim 2007 Denizli