DOMATES HASTALIK VE ZARARLILARI BURHANİYE İLÇE GIDA, TARIM VE HAYVANCILIK MÜDÜRLÜĞÜ 2015

DOMATES MİLDİYÖSÜ HASTALIĞI (Pyhytophtora infestans) TANIMI VE YAŞAYIŞI Fungal bir hastalıktır. Kışı hastalıklı bitki artıklarında geçirir. Hastalığın gelişmesi ve yeni yerlere bulaşmasında serin ve rutubetli havalar önemli rol oynar. Hava sıcaklığı 19-22 °C ve orantılı nem % 80 ve üzerinde olduğunda salgın yapar.

DOMATES MİLDİYÖSÜ HASTALIĞI (Pyhytophtora infestans) HASTALIĞIN BELİRTİLERİ Hastalık etmeni, bitkinin yaprak, dal ve meyvelerinde zarar yapar. İlk belirtiler yaprak ve gövdede, üstten bakıldığında soluk yeşil renkte, büyük, daha sonra esmerleşen, sınırları belirsiz lekelerdir. Rutubetli havalarda, yaprağın altına bakıldığında grimsi renkte, ince tüylü bir misel tabakası meydana geldiği görülür.

DOMATES MİLDİYÖSÜ HASTALIĞI (Pyhytophtora infestans) Meyvede ise sapa bağlı kısma yakın, küçük, gri kahverenginde lekeler meydana gelir. Bu lekeler süratle büyüyerek, kesin hudutları belli olmayan, kahverengi benekli çürüklük halini alır. Koşullar hastalık için uygun olduğu takdirde, hastalık tüm bitkiye yayılır ve bitkide yanıklık şeklini alır ve onun kurumasına neden olur.

DOMATES MİLDİYÖSÜ HASTALIĞI (Pyhytophtora infestans) Meyvede ise sapa bağlı kısma yakın, küçük, gri kahverenginde lekeler meydana gelir. Bu lekeler süratle büyüyerek, kesin hudutları belli olmayan, kahverengi benekli çürüklük halini alır. Koşullar hastalık için uygun olduğu takdirde, hastalık tüm bitkiye yayılır ve bitkide yanıklık şeklini alır ve onun kurumasına neden olur.

DOMATES MİLDİYÖSÜ HASTALIĞI (Pyhytophtora infestans) Hastalığın Görüldüğü Bitkiler Domates ve patates başta olmak üzere, patlıcangiller (Solanaceae spp.) familyasına ait kültür bitkileri ve yabancı otlar.

DOMATES MİLDİYÖSÜ HASTALIĞI (Pyhytophtora infestans) MÜCADELESİ : A- Kültürel Önlemler : Hastalıklı bitkiler ve meyveler, vejetasyon dönemi boyunca ve hasat bitiminde tarladan uzaklaştırılıp imha edilmelidir. Domates tarımı sabah ve akşam çiğ tutmayan tarlalarda yapılmalı, gölgelik alanlar tercih edilmemelidir. Hastalık her yıl epidemi yapıyorsa sırık domatesçiliği yapılmalı, sıralar hakim rüzgar yönünde olmalıdır.

DOMATES MİLDİYÖSÜ HASTALIĞI (Pyhytophtora infestans) B- Kimyasal Mücadele : Kullanılacak ilaçlarve dozları hakkında en yakın İl veya İlçe Müdürlüğüne başvurulmalıdır. İlaçlama zamanı : Günlük ortalama sıcaklık 16 °C ve orantılı nemin en az %80 olması halinde ilaçlamaya başlanmalıdır. En pratik yol, bitki yapraklarında 3-5 mm çapında kahverengi lekelerin meydana gelmesi ve bu lekelerin alt yüzünde beyaz kül şeklindeki örtünün görülmesiyle başlanır.

DOMATES MİLDİYÖSÜ HASTALIĞI (Pyhytophtora infestans) İlaçlama tekniği : Mildiyö enfeksiyonları yaprakların altında olmaktadır. Bu nedenle ilaçlamalarda, mutlaka yaprak alt yüzlerinde ve bitkinin her tarafında ilaçlı su tabakası meydana getirilmelidir. İlaçlamadan sonraki 24 saat içerisinde ilacı yıkayacak bir yağış olması durumunda ilaçlama tekrarlanmalıdır. İlaçlamalara hastalığın şiddeti, iklim koşulları ve ilacın etki süresi dikkate alınarak devam edilir.

DOMATESTE BAKTERİYEL KANSER VE SOLGUNLUK (Clavibacter michiganensis subsp. michiganensis Bakteriyel bir hastalıktır. Tohum kaynaklıdır. Tohum kabuğu içinde veya üzerinde bulunabilir. Hastalıklı bitki artıkları üzerinde ve bunları barındıran toprakta uzun süre yaşayabilir. Yayılmaları, su damlacıkları, bulaşık aletler, çalışanların elleri aracılığı ile yara yerlerinden ve bitkideki doğal açıklıklardan olmaktadır.

DOMATESTE BAKTERİYEL KANSER VE SOLGUNLUK (Clavibacter michiganensis subsp. michiganensis) Belirtileri : Çiçek devresi yaklaştığında, alt yapraklardan itibaren solma başlar ve zamanla yukarı doğru ilerler. Bu solgunluğun bitkinin tek tarafında görülmesi ve solan yaprakların zamanla kuruması hastalığın tipik belirtisidir. Belirti gösteren bitki ortadan ikiye kesildiğinde, iletim demetleri boyunca ince sarı, açık kahverengi renk değişikliği görülür.

DOMATESTE BAKTERİYEL KANSER VE SOLGUNLUK (Clavibacter michiganensis subsp. michiganensis Hastalığın ileri devrelerinde, domates gövdesinde yara ve çatlamalar oluşur. Bu nedenle hastalığa bakteriyel kanser de denir. Meyvelerde ise ortası açık kahverengi, çevresi beyaz haleli ve kuşgözü olarak tanımlanan lekeler oluşur. Hastalıkla bulaşık tohumların rengi değişir ve çimlenme gücü yok olur. Hastalığın zararlı olduğu en önemli bitki domates olup, zaman zaman biberlerde de ciddi kayıplara neden olabilir.

DOMATESTE BAKTERİYEL KANSER VE SOLGUNLUK (Clavibacter michiganensis subsp. michiganensis) MÜCADELESİ Kültürel Önlemler : Temiz tohumluk kullanılmalıdır. Hastalıklı bitkiler sökülerek imha edilmelidir. Bakım işlemleri yapılırken bitkilerde yara açılmamaya özen gösterilmelidir. Tarla içi veya civarında yabani ot mücadelesi yapılmalıdır. Hastalığın yoğun görüldüğü alanlarda en az 3 yıl süre ile ekim nöbeti uygulanmalıdır.

DOMATESTE BAKTERİYEL KANSER VE SOLGUNLUK (Clavibacter michiganensis subsp. michiganensis) Kimyasal Mücadele : Bu hastalığa karşı etkili bir kimyasal mücadele yöntemi yoktur.

DOMATESTE ERKEN YAPRAK YANIKLIĞI (Alternaria solani) Fungal bir hastalıktır. Hayatını topraktaki bitki artıkları üzerinde devam ettirir. Hastalık genellikle topraktan geçer. Tohumla da bulaşabilir. Hastalık fide devresinde bulaşarak, fidelerin ölümüne neden olur. Ölü fideler, hastalığın yayılmasına neden olur. Hastalık en iyi, 28-30 °C de, orantılı nemin yüksek olduğu koşullarda gelişir.

DOMATESTE ERKEN YAPRAK YANIKLIĞI (Alternaria solani) Belirtileri : Hastalığa bitkini her devresinde rastlanır. Erken devrelerde fidelerde kök çürüklüğü veya kök boğazı yanıklığı yapar. İlk belirtiler yaşlı yapraklarda görülür. Yaprak, sap ve meyvede muntazam olmayan küçük kahverengi lekeler halinde başlar. Lekeler iç içe daireler şeklinde 1-2 cm büyür.

DOMATESTE ERKEN YAPRAK YANIKLIĞI (Alternaria solani) Hastalık şiddetli olursa bütün yapraklar kurur. Çiçek ve meyve sapları hastalığa yakalanırlarsa dökülürler, meyvelerde genellikle sapın tutunduğu kısımda koyu renkli, çökük lekeler oluşur. Hastalığın görüldüğü bitkiler : Domates, patates ve patlıcanda görülür.

DOMATESTE ERKEN YAPRAK YANIKLIĞI (Alternaria solani) Mücadelesi : 1- Kültürel Önlemler : Sertifikalı tohum veya sağlıklı fide kullanılmalı. Fidelikler sık sık havalandırılmalı. Aşırı sulamadan kaçınmalı. Hasattan sonra hastalıklı bitki artıkları imha edilmeli.

DOMATESTE ERKEN YAPRAK YANIKLIĞI (Alternaria solani) 2- Kimyasal Mücadele a) İlaçlama Zamanı : Fidelik veya tarlada, ilke lekeler görülür görülmez ilaçlamaya başlanmalıdır. İklim koşulları ve ilacın etki süresine göre ilaçlama tekrarlanmalıdır. İlaçlama, bitkinin tamamını ilaçlı su ile ıslatacak şekilde yapılmalıdır. b) Kullanılacak ilaç ve dozları : Kullanılacak ilaçlar ve dozları hakkında en yakın Tarım il veya ilçe teşkilatlarına başvurulmalıdır.

SEBZELERDE KIRMIZI ÖRÜMCEKLER (Tetranychus spp.) Kırmızı örümcekler, konukçu bitkilerin yapraklarının alt yüzünde ördükleri ipeğimsi ağlar arasında yaşarlar. Üzerinde yaşadığı bitkinin öz suyunu emerek beslenirler. Emilen yapraklar sararır. Yaprağın yeşilliği kaybolur. Yapraklar kıvrılarak dökülür. Meyvede verim ve kaliteyi düşürür. Yoğun olduğunda bitkilerin üzeri ağ tabakası ile kaplanmış gibi görülür. Bitkiyi kurutur.

SEBZELERDE KIRMIZI ÖRÜMCEKLER (Tetranychus spp.) Kışı ergin halde dökülen yaprakların altında ve toprak parçaları arasında diyapoz (uyku)halinde geçirir. Kışı ılıman geçen yerlerde ve seralarda yıl boyunca yaşayabilir. Kıştan sonra ilk olarak yabancı otlarda yaşamaya ve üremeye başlarlar. Tarla kenarı veya içerisindeki yabancı otlardan sebzelere geçerler.

SEBZELERDE KIRMIZI ÖRÜMCEKLER (Tetranychus spp.) Konukçuları : Polifag bir zararlıdır. Bir çok kültür bitkisi (meyve ağaçları, sebzeler) ve yabancı ot türü konukçuları arasındadır. MÜCADELESİ : a) Kültürel Önlemler : - Bulaşık bitki artıkları toplanarak araziden uzaklaştırılır. - Toprak işlemesi yapılarak, kışladıkları bitki artıkları toprağa gömülür.

SEBZELERDE KIRMIZI ÖRÜMCEKLER (Tetranychus spp.) - Tarla içi ve etrafındaki yabancı otlarla mücadele edilmelidir. - Gereğinden fazla azotlu gübre kullanılmamalıdır. b) Kimyasal Mücadele : Yaprak başına ortalama 3 adet canlı kırmızı örümcek bulunduğunda ilaçlamaya başlanır. İlaç için en yakın tarım il veya ilçe teşkilatına başvurulur.

SEBZELERDE YAPRAK BİTLERİ SEBZELERDE TRİPSLER Yaprak bitleri, bitkinin yaprak, sürgün ve gövdesinde koloniler halinde yaşar. Bitki öz suyunu emerek beslenirler. Yaprak ve taze sürgünlerde kıvrılma ve şekil bozukluklarına sebep olurlar. Yoğunluk fazla olursa bitkide duraklama görülür ve normal gelişmelerini sürdüremezler. Verim ve kaliteyi olumsuz etkilerler. Salgıladıkları şekerli madde bitkinin üzerini kaplayarak, bunun üzerinde gelişimini sağlayan mantarlar nedeniyle fotosentez azalır ve bitki beslenemz hale gelir. Ayrıca virüs etmenlerini de taşıyarak, virüs hastalıkları nedeniyle zararın artmasına neden olur.

SEBZELERDE YAPRAK BİTLERİ SEBZELERDE TRİPSLER Tripsler, bitkinin yaprak, sap ve meyvelerin epidermis tabakalarını ağız parçaları ile yırtıp veya zedeleyerek çıkan öz suyu emer. Buralarda bitki hücreleri ölür ve bu hücrelerin boşlukları hava ile dolarak beyaz gümüşi renkte lekeler oluşur. Tahrip olan yapraklar fotosentez yapamaz. Yapraklar gevrekleşir, kenarı kıvrılır, kırmızımsı yeşil bir hal alır. Meyvede gümüşi lekeler ve şekil bozuklukları görülür. Dışkılarıyla yaprak altında siyah lekeler meydana getirir.

SEBZELERDE YAPRAK BİTLERİ SEBZELERDE TRİPSLER Tripsler ve yaprak bitkileri, bir çok sebze, meyve ağacı ve yabancı otlarda yaşayıp zarar meydana getirebilirler. MÜCADELESİ : a) Kültürel tedbirler : - Zararlı ile bulaşık bitki artıkları imha edilmelidir. - Toprak işleme ve yabancı ot mücadelesi yapılmalıdır. - seralarda havalandırma iyi yapılmalıdır.

SEBZELERDE YAPRAK BİTLERİ SEBZELERDE TRİPSLER b) Kimyasal Mücadele : Arazide yapılacak kontrollerde; tripslerde yaprak başına düşen trips sayısı 10 adet, yaprak bitlerinde ise bir yaprağa düşen yaprak biti sayısı 10-20 adet ise ilaçlamaya başlanır. Kullanılacak ilaç ve dozları için en yakın tarım il veya ilçe teşkilatına başvurulmalıdır. Bitkinin her tarafı ilaçlı su ile kaplanacak şekilde ilaçlama yapılmalıdır.

SEBZELERDE YEŞİLKURTLAR (Helicoverpa armigera) 35-40 mm kanat açıklığına sahip, bejimsi kahverengi kelebeklerdir. Olgun larvanın boyu 40-45 mm’dir. Sırt kısmında yeşil, kahverengi ve sarı renkte bantlar, yanlarda da sarı birer bant bulunmaktadır. Yaşayışı ve zarar şekli : - Kışı toprak altında pupa olarak geçirir. -İlkbaharda nisan sonu-mayıs başından itibaren kelebekler görülmeye başlar.

SEBZELERDE YEŞİLKURTLAR (Helicoverpa armigera) - Dişiler yumurtalarını bitkilerin yaprak, meyve ve taze sürgünleri üzerine bırakır. - Önce yapraklarla beslenen larvalar, daha sonra domates, biber, patlıcan gibi sebzelerin meyvelerini delerek içeri girer. - Bir meyveden diğerine geçerekbir çok meyvenin çürümesine sebep olurlar. - Polifag bir zararlı olup, domates, biber, patlıcan, bamya, baklagiller, pamuk, mısır, tütün gibi bir çok bitkide zararlı olabilirler.

SEBZELERDE YEŞİLKURTLAR (Helicoverpa armigera) MÜCADELESİ : a) Kültürel önlemler : Tarla ve çevresinde yabancı ot temizliği, çürük domateslerin tarladan toplanarak imha edilmesi, hasat sonunda tarlada derin sürüm yapılması bulaşmaların azalmasına yardımcı olur. b) Kimyasal Mücadele : Mayıs ortasından itibaren yapılan kontrollerde, bitkide larva aranır. 100 bitkiden 5 inde larva bulunmuşsa derhal mücadeleye başlanır.

SEBZELERDE YEŞİLKURTLAR (Helicoverpa armigera) Kullanılacak ilaçlar ve dozları için en yakın tarım il veya ilçe teşkilatına başvurulur. İlaçlı su ile bitkinin her tarafı, ilaçlı su ile kaplanacak şekilde uygulama yapılır.