BOVİNE SPONGİOFORM ENCEPHALOPATHY Ahmet Temur, uzm.veteriner hekim

genel bilgiler BSE; sığırlarda merkezi sinir sisteminin süngerimsi dejenarasyonuna yol açan ve ölümle sonuçlanan bir hastalıktır.

epidemiyoloji-insidens Yapılan epidemiyolojik çalışmalarda; Hastalığa yakalanan hayvanların et-kemik unuyla beslendikleri, Hastalık insidensinin süt ineği sürülerinde, besi sığırı sürülerinden daha fazla olduğu, Rendering işlemlerinde infeksiyöz ajanın yayıldığı üzerinde durulmaktadır.

epidemiyoloji-insidens hastalığın muhtemel enfeksiyon kaynakları olarak; Koyunlardaki scrapi hastalığı, Nadir olan sporadik vakaların etkenin yıkımlanmasında yeterli olmayan rendering işlemleri sonucu yaygınlaşması, İthal edilen et-kemik unları gösterilmektedir.

epidemiyoloji-insidens Bu güne kadar ülkemizde görülmeyen hastalık, çeşitli Avrupa ülkelerinde saptanmıştır. Hastalığın yıllık ergin sığır sayısı başına görülme sıklığı %1’i geçmemiştir. Etkilenen sürülerin %63’ünü süt ineği sürüleri, %27’sini besi sığırı sürüleri, %10’unu da etçi-sütçü tip karışık sürüler oluşturmaktadır.

patogenezis etken üzerinde 3 farklı görüş bulunmaktadır; – prion proteini (PrP) hipotezi, – virino hipotezi, – flamentous virus hipotezi. etken ısı, UV ışınları, alkol ve formol gibi çeşitli fiziksel ve kimyasal işlemlere karşı oldukça dayanıklıdır. Önerilen fiziksel inaktivasyon yöntemi, ˚C’de 18 dk. tutulmasıdır.

patogenezis hastalık genellikle 4-5 yaşındaki hayvanlarda görülmektedir. inkubasyon süresi ay kadardır. klinik belirtilerin başlamasından 3 ay öncesine kadar hayvanlarda saptanabilir değişikler olmadığı gözlenmiştir. hastalığa bağlı belirgin bir immun yanıt yada yangısal reaksiyon oluşmamaktadır. beyin, omurilik, dorsal kök ve trigeminal ganglionlar en fazla etkilenen organlar olarak görülürken, ince bağırsaklarda (payer plaklarında) ve kemik iliğinde de infektif değişimler oluştuğu bildirilmiştir.

bulaşma oral yolla (enfekte et-kemik unlarının alınmasıyla) fare, sığır, koyun, keçi, vizon ve maymunlarda, iatrojenik yolla (hatalı uygulama, hatalı enjeksiyon) İC, İV, İP enjeksiyonla fare, sığır, buzağı, koyun, keçi, domuz, vizon ve maymunlarda tavuklarda paranteral ya da oral yolla BSE duyarlılığı saptanmamıştır.

bulaşma BSE’nin aynı sürü içindeki insidensinin %2.7’den büyük olmaması nedeniyle; horizantal bulaşmanın olmadığı, Enfekte ve enfekte olmayan babaların yavruları üzerinde farklılık görülmediğinden; babadan vertikal bulaşmanın gerçekleşmediği, BSE’li annelerin yavrularında BSE’ye yakalanma riskinin arttığının gözlenmesi nedeniyle; anneden maternal bulaşmanın olabileceği üzerinde durulmaktadır.

bulaşma; dokuların enfeksiyözitesi Kategori I- Yüksek Enfeksiyözite Beyin, medulla spinalis, göz Kategori II- Orta Enfeksiyözite ileum, lenf düğümleri, proksimal kolon, dalak,tonsil, duramater,plasenta, serebrospinal sıvı, hipofiz, adren Kategori III- Düşük Enfeksiyözite Distal kolon, nazal mukoza, periferal sinirler, kemik iliği, karaciğer, akciğer, pankreas, timus Kategori IV- Enfeksiyözite Saptanmamış Kan, feçes, kalp, böbrek, meme bezi, süt, ovaryum, tükrük, tükrük bezi, veziküla seminalis, serum, iskelet kası, testis, tiroid, uterus, fötal doku, safra, kemik, kıkırdak doku, bağ doku, saç, deri, idrar

bulaşma; riskli materyal talimatnamesi Sığırlarda; – 12 aylıktan büyük hayvanların kafatası, tonsiller ve m. spinalisi ile her yaştaki hayvanların duedenumdan rektuma kadar olan barsak bölümü. Koyunlarda; – 12 ayın üzerindeki koyunlarda kafatası, tonsiller ve medulla spinalisi ile tüm hayvanların dalakları BSE açısından riskli materyal olarak kabul edilmiştir.

klinik bulgular merkezi sinir sistemi harabiyetine bağlı semptomlar gelişir. En dikkat çekici bulgular; – korku, saldırganlık, – arka ayaklarla yüksek adımlarla yürüme, – beton zeminde yürümede isteksizlik, – kalkmada güçlük, – baş ve boyun bölgesinde hassasiyet ve başı sağa sola sürtmedir.

teşhis (canlı hayvanlarda)  immunokapillar elektroforezis,  idrar testleri,  protein testleri

teşhis (ölen hayvanlarda)  histopatoloji,  immunositokimya,  western blot testi  elektron mikroskopi.

teşhis (avrupa komisyonu,1999) avrupa komisyonu hastalığın tespitine yönelik geniş kapsamlı taramalarda kullanılacak 4 test önermiştir. Bunlar; prionic test, enfer bilimsel yöntemi, CEA testi, EG&G Wallac testi’dir.

eradikasyon (OIE) ülkelerde bir BSE izleme komitesinin kurulmasını ve geniş kapsamlı taramaların yapılmasını önermiştir. Bu amaçla; hastalıktan ari ülkelerde; – sinirsel hastalık belirtisi gösteren hayvanların patolojik teşhisinin yapılması, – ithalatta canlı ruminant ve onların ürünlerine karşı önlem alınması, – embriyo ithalatı için strateji belirlenmesi. hastalığın görüldüğü ülkelerde; – belirlenen vakalarda hayvanların kesilmesi ve tazminat ödenmesi, – memeli hayvanların işlenerek yeniden tüketime sunulacak proteinlerinin kontrolü, – sığırların takibi ve tanımlanmasına yönelik çalışmaların tamamlanması istenmiştir. – teşekkür ederiz...