DİNLEME BECERİSİ

DİNLEME ÖĞRETİMİNİN AMAÇLARI DİL BECERİLERİNİ GELİŞTİRME İLETİŞİM BECERİLERİNİ GELİŞTİRME ÖĞRENME VE ANLAMA BECERİLERİNİ GELİŞTİRME ZİHİNSEL BECERİLERİ GELİŞTİRME SOSYAL BECERİLERİ GELİŞTİRME ZİHİNSEL BAĞIMSIZLIK BECERİLERİNİ GELİŞTİRME

DİNLEME ÖNCESİ ETKİNLİKLER DİNLEMEYİ PLANLAMA TEKNİKLERİ Ön bilgileri harekete geçirme Dinleme ortamını inceleme Dinleme amacını belirleme Konu başlığı, resimler vb. hareketle konuşma içeriğini tahmin etme Dinleme yöntemini ve biçimini belirleme Bilgiyi zihinde tutma biçimlerini belirleme Not alma biçimlerini belirleme

DİNLEME SIRASI TEKNİKLER ANLAMA TEKNİKLERİ Konuşma ve bilgiler arasında bağ kurma Soruları belirleme Açıklayıcı noktaları not alma Sözel olmayan ipuçlarını gözleme (jestler, ifadeler, duruş vb.) Anlaşılmayan yerleri belirleme ve sorular sorma Kendi kelimeleriyle konuşmanın bir özetini yapma Yeni bir kelimenin anlamını belirlemek için konuşma bütününden yararlanma

DİNLEME SIRASI TEKNİKLER BİLGİYİ YAPILANDIRMA TEKNİKLERİ Konuşmanın konusunu belirleme Konuşmacının hareket noktalarını belirleme Ana düşünceyi belirleme Yardımcı düşünceleri belirleme Konuşmacının amacını yorumlama Aktarılan bilgileri düzenleme Bilgileri yeniden kullanmak ve hatırlamak için zihinde düzenleme Konuşma biçimini belirleme Anahtar kelimeleri ve kavramları belirleme Karşılaştırmaları ve örnekleri inceleme Bir soruna önerilen çözüm yollarını ya da bir olayın nedenlerini inceleme Önerileri inceleme Hayal ve gerçekleri belirleme Olaylarla düşünceleri ayırma Birincil ve ikincil bilgileri ayırma Konuşmanın mantıksal düzenini tanıma Konuşmada olayların oluş düzenini tanıma

DİNLEME SIRASI TEKNİKLER BİLGİYİ DÜZENLEME TEKNİKLERİ Grafikler, tablolar, kavram şemaları vb. biçimlerde bilgiyi düzenleme Konuşmayı özetleme Konuyu şemalarla ifade etme

DİNLEME SONRASI TEKNİKLER KONUŞMAYI DEĞERLENDİRME TEKNİKLERİ Konuşmada verilen bilgileri değerlendirme Sunu biçimi ve içeriğini değerlendirme Nedenleri, kaynağını ve bakış açılarını değerlendirme Sözel ve sözel olmayan ipuçlarını değerlendirme Anlamı değerlendirme Dinleme amacına ulaşma durumunu değerlendirme

DİNLEME/İZLEME BECERİSİNDE KULLANILAN YÖNTEM VE TEKNİKLER

YÖNTEM VE TEKNİKLER DİNLEME/İZLEME KATILIMLI DİNLEME Amaç: Dinleme sürecinde zihinde oluşan soruların konuşmacıya iletilerek dinlenilenlerin daha iyi kavranmasıdır. Dinlenilenlerin ve soruların konuşmacıya yansıtılarak karşısındakine dinlediğini hissettirme, konuşmacının rahatlamasını ve iletişimin amacına ulaşmasını da sağlar. Uygulama: Dinleme sırasında başka bir işle uğraşmamak ve konuşmacı ile göz teması kurmak gereklidir. Konuşmacıdan anlatılanlara açıklık getirmesini istemek, konuşmacının sözlerini ve duygularını geri yansıtmak, fikir ve duygularını özetlemek bu uygulamada yapılacaklardandır. Uygun yerlerde konuşmacının sözleri özetlenmeli veya söylenmek istenen geri bildirimle verilmelidir. Dinleyici, konuyu daha iyi anlamak, istekte bulunmak veya karmaşık bir probleme çözüm sunmak amacıyla da konuşmacıya sorular sorabilir. Böyle durumlarda not alınarak veya araya girilerek “Söylediklerinizi tam olarak anlayamadım. Daha açık söyler misiniz? ”gibi açıklama soruları sorulabilir.

YÖNTEM VE TEKNİKLER DİNLEME/İZLEME KATILIMSIZ DİNLEME/İZLEME Amaç: Dinleme/izleme sürecinde öğrencilerin dinledikleri üzerinde düşünmelerini sağlayarak zihinsel faaliyetlerini etkin kılmaktır. Uygulama: Dinlenilen metnin bir süreçten mi bahsettiği, yoksa bir açıklama mı getirdiği belirlenir. Metnin türüne ve metinden elde etmek istenilenlere uygun olarak zihinde “Kim, ne, nereye, ne zaman, nasıl?” gibi sorulara cevap bulmaları için öğrenciler yönlendirilir. NOT ALARAK DİNLEME/İZLEME Amaç: Dinlenenlerin/izlenenlerin daha kolay anlaşılmasını ve hatırlanmasını sağlamaktır. Uygulama: Öğrencilerden dinleme/izleme amaçlarına göre notlar almaları istenir. Not alınırken dikkat etmeleri gereken noktalar (ana fikrin, önemli ifadelerin, güzel sözlerin not alınması; özgün ifadelerin kullanılması vb.) hatırlatılır. Öğrencilere not alabilecekleri çalışma kâğıtları verilir.

YÖNTEM VE TEKNİKLER DİNLEME/İZLEME KENDİNİ KONUŞANIN YERİNE KOYARAK DİNLEME/İZLEME (EMPATİ KURMA) Amaç: Dinleyicinin kendisini konuşmacının yerine koyarak onun neler hissettiğini, sözlerinin hangi deneyimleri yansıttığını, kendini ve dünyayı nasıl algıladığını anlamaktır. Uygulama: Öğrencilerden konuşmacının veya dinlediklerindeki/izlediklerindeki varlık ve şahıslardan birinin yerine kendilerini koyarak olayları, duygu ve düşünceleri anlamaları istenir. Bu yöntemle yapılan dinleme/izleme diğer kişi ile aynı fikri paylaşma anlamına gelmez. Bir süre için kendi duygu ve düşüncelerinden sıyrılarak olaylara ve durumlara karşısındakinin bakış açısıyla bakmayı ve onu anlamayı gerektirir. Öğrenci, kendini karşısındakinin yerine koyarken o kişiyi iyi-kötü, onun duygu ve düşüncelerini de doğru-yanlış olarak değerlendirmekten kaçınmalıdır; çünkü ön yargılı yaklaşım karşımızdakini anlamamızı engeller.

YÖNTEM VE TEKNİKLER DİNLEME/İZLEME YARATICI DİNLEME/İZLEME Amaç: Öğrencilerin dinlediklerini/izlediklerini yorumlaması ve bunlardan yeni fikirler üretmesidir. Uygulama: Bu yöntem iki şekilde uygulanabilir: 1.Katılımsız dinleme/izleme yapılarak konuşmacının sözlerinden yeni düşünce ve hayaller üretilir. 2.Katılımlı dinleme/izleme yapılarak konuşmacının sözlerinden üretilen düşünce ve hayaller ifade edilir. Konuşmacının daha rahat ve yaratıcı düşünmesini sağlamak için yönlendirici sorular sorulur veya cesaret verici sözler söylenir

YÖNTEM VE TEKNİKLER DİNLEME/İZLEME SEÇİCİ DİNLEME/ İZLEME Amaç: Dinlenenlerin/izlenenlerin içinden ilgi ve ihtiyaca yönelik olanların seçilerek dinlenmesi/izlenmesidir. Uygulama: Seçici dinleme/izleme aşağıdaki şekillerde uygulanabilir: Önceden hazırlanmış sorular dağıtılarak öğrencilerden bunların cevaplarını bulmaya yönelik olarak dinlemeleri/izlemeleri istenir. Dinleme/izleme amacına veya ilgi alanına yönelik olarak dinlenenlerden/izlenenlerden bir veya birkaç bölüm/ konu seçilerek yalnızca bu kısımlar dikkatle dinlenir/izlenir. Örneğin; hazırlanan bir karşılıklı konuşmada (öğretmen-öğrenci, doktor-hasta, satıcı-müşteri vb.) tarafların birbirlerinin konuşmalarından seçme yapmaları ve bunları sınıfta değerlendirmeleri istenir.

YÖNTEM VE TEKNİKLER DİNLEME/İZLEME ELEŞTİREL DİNLEME/ İZLEME Amaç: Öğrencilere dinledikleri/izledikleri hakkında soru sorma alışkanlığı kazandırarak konu hakkında düşünmelerini; konuyu olumlu ve olumsuz yanlarıyla, tarafsız bir bakış açısıyla değerlendirmelerini sağlayarak kendi doğrularını buldurmaktır. Uygulama: Sunulan bilginin konuşmacının kişisel duygu ve düşüncelerini mi yansıttığı, yoksa bilimsel verilere ve gözlemlere mi dayandığı hızlı bir şekilde analiz edilmelidir. Bunun için öğrencilerin konuya yönelik olarak aşağıdaki soruları sorma becerisini kazanmış olmaları gerekmektedir. 1. Konuşmacının amacı nedir? 2. Konuşmacı konuyla ilgili yeterli bilgi ve birikime sahip mi? 3. Verilen bilgiler güncel ve geçerli midir? 4. Konu tarafsız bir bakış açısıyla mı ele alınıyor? Eleştiriler doğru mu? 5. Alternatif çözüm önerileri sunuluyor mu? 6. Çözüm önerileri bilimsel mi?