DENİZ TİCARETİ SÖZLEŞMELERİ Prof.Dr.Huriye Kubilay 2014 Güz Dönemi

BEŞİNCİ KİTAP: DENİZ TİCARETİ DÖRDÜNCÜ KISIM: DENİZ TİCARETİ SÖZLEŞMELERİ BİRİNCİ BÖLÜM : Gemi Kira Sözleşmeleri (m.1119-1130) İKİNCİ BÖLÜM : Zaman Çarteri Sözleşmesi (m.1131-1137) ÜÇÜNCÜ BÖLÜM : Navlun Sözleşmesi (m.1138-1245) DÖRDÜNCÜ BÖLÜM: Zamanaşımı (m.1246) BEŞİNCİ BÖLÜM: Deniz Yoluyla Yolcu Taşıma Sözleşmesi (m.1247-1271)

GEMİ KİRA SÖZLEŞMELERİ (m. 1119-1130) Tanımı ve türleri Gemi kira senedi Sicile şerh Geminin kullanılmasından doğan istemler Geminin teslimi Giderler Gemiyi kullanma hakkı Sigorta Gemi adamlarının çalıştırılması

Kira ödeme borcu ve teminatı Geminin iadesi Uygulanacak hükümler

Gemi kira sözleşmesine uygulanacak hükümler TTK m.1119-1130 TTK m. 1130 f. 1: “adi kira sözleşmesi” hükümleri nitelikleri elverdiği ölçüde uygulanır. TBK m. 299-338 (“Genel Hükümler”) Finansal Kiralama, Faktoring ve Finansman Şirketleri Kanunu (m. 18-37) T: 21/11/2012, Sayı: 6361 (Yürürlük: 13/12/2012)

GEMİ KİRA SÖZLEŞMESİNİN ŞEKLİ Yazılı şekil şartı yok (TBK m. 12 f. 1) İspat şartı (HMK) TTK m. 941 f. 2: Türk bayrağı çekilecekse fiilen zorunlu TTK m. 1120: gemi kira senedi (Çarter Partİ) düzenlenebilir = BARECON 2001 (uygulamada yaygın).

GEMİ KİRA SÖZLEŞMESİNİN TARAFLARI KİRAYA VEREN = “Owners” = TTK m. 1119 f. 1 = TBK m. 299 KİRACI = “Bareboat Charterers” = TTK m. 1119 f. 1= İşleten = Gemi İşletme Müteahhidi = “donatan sayılır” (TTK m. 1061 f. 2 c. 1) Alt-kira: KV izniyle (farklı: TBK m. 322)

Gemi kira sözleşmesi türleri Sadece geminin kullanımının kiracıya verildiği gemi kira sözleşmesi/Çıplak gemi kiralama sözleşmesi (BARECON 2001) Geminin, gemi adamları ile birlikte kiralandığı gemi kira sözleşmesi

KİRA SÖZLEŞMESİNİN KONUSU KV gemiyi kira karşılığında KC’ye bırakır (= zilyetliğin devri); Çıplak (bare) = gemiadamı, yakıt, kumanya vs. olmadan KC, mevzuat ve sözleşme ile çizilen sınırlar içinde kullanma hakkı kazanır (TTK m. 1125).

KİRAYA VERENİN BORÇLARI Kararlaştırılan tarihte ve yerde, denize elverişli (TTK m. 932 f. 1) ve amaca uygun hâlde teslim (Y-TTK m. 1123 f. 1) Geminin ayıplarından doğan masrafları ödeme (TTK m. 1124 f. 1).

KİRACININ BORÇLARI Teminat: kararlaştırılmışsa → banka teminatı (“depozito”) Sefer (sigorta) sınırları içinde çalıştırma Denize, yola (TTK m. 932 f. 1) ve yüke elverişli (TTK m. 1141 f. 1) hâlde bulundurma.

Olağan tamirata katlanma (TTK m. 1124 f. 3) Sigortaları yaptırma (TTK m. 1126) Gemi adamlarının çalıştırılmasından doğan tüm borç ve yükümlülükleri üstlenme (TTK m. 1127) Kararlaştırılan tarih ve yerde, teslim alınan hâlde iade (TTK m. 1129 f. 1); yoksa cezai ödeme (m. 1129 f. 2).

Kira ödeme borcu ve teminatı Kira: aylık peşin (TTK m. 1128 f. 1) Güvence: hapis hakkı (m. 1128 f. 2)

GEMİNİN BAYRAĞI-GEÇİCİ BAYRAK II- İstisnaları MADDE 941- (1) Bir Türk gemisi, kendilerine ait olduğu takdirde Türk Bayrağı çekme hakkını kaybedeceği kişilere, en az bir yıl süreyle kendi adlarına işletilmek üzere bırakılmış olursa, malikin istemi üzerine Ulaştırma, Denizcilik  ve  Haberleşme  Bakanlığı, bırakma süresince, o ülke kanunları buna imkân sağlıyorsa geminin yabancı bayrak çekmesine  izin verebilir. Bu izin sona ermedikçe veya kanuni sebeplerle geri alınmadıkça gemi Türk Bayrağı çekemez. (2) Türk gemisi olmayan bir gemi, ona Türk Bayrağı çekebilecek kişilere en az bir yıl süreyle kendi adlarına işletilmek üzere bırakılmışsa, malikin rızası alınmış olmak, Türk mevzuatının kaptan ve gemi zâbitleri hakkındaki hükümlerine uyulmak ve yabancı kanunda da bunu engelleyen bir hüküm bulunmamak şartıyla, Ulaştırma, Denizcilik  ve  Haberleşme  Bakanlığı geminin Türk Bayrağı çekmesine izin verebilir. Şu kadar ki, izin alan kişi, her iki yılda bir, izin için gerekli şartların varlığını sürdürdüğünü ispatlamakla yükümlüdür. (3) İkinci fıkrada belirtilen gemiler, Ulaştırma, Denizcilik  ve  Haberleşme  Bakanlığınca tutulacak özel bir sicile kaydolunur.

TTK m. 941(2), (3) Geçici Bayrak Çekme “Türk gemisi” (= TTK m. 940) olmayan bir gemi, TTK m. 940’ta sayılan kişilere En az bir bir yıl süreyle “Kendi adlarına işletilmek üzere bırakılmış” (= uygulamada: kira sözleşmesi ) olursa Türk Bayrağı çekme hakkı verilebilir.

5718 sayılı MÖHUK m.22 Taşıma araçları (1) Hava, deniz ve raylı taşıma araçları üzerindeki ayni haklar, menşe ülke hukukuna tabidir.        (2) Menşe ülke, hava ve deniz taşıma araçlarında ayni hakların tescil edildiği sicil yeri, deniz taşıma araçlarında bu sicil yeri yoksa bağlama limanı, raylı taşıma araçlarında ruhsat yeridir.

FİNANSAL KİRALAMA, FAKTORİNG VE FİNANSMAN ŞİRKETLERİ KANUNU

Kanun No: 6361 Kabul Tarihi: 21.11.2012 Resmi Gazete: T. 13.12.2012 Resmi Gazete; S. 28496

FİNANSAL KİRALAMA SÖZLEŞMESİ - Taraflar KL: katılım bankaları, kalkınma ve yatırım bankaları, finansal kiralama şirketleri (FKK m. 3 f. 1 b. [ç]) KC: finansal kiralamayı kabul eden (FKK m. 3 f. 1 b. [ç]) = İşleten = Gemi İşletme Müteahhidi = “donatan sayılır” (TTK m. 1061 f. 2 c. 1).

Finansal Kiralama Sözleşmesinin konusu KC gemi seçecek veya kendi gemisini önerecek (yeni: “sale/lease-back”) KL satın alacak KL zilyetliği KC’ye bırakacak KC “kira bedeli” ödeyecek Sözleşme belli bir süreye yayılacak Satın alma hakkı tanınabilecek (m. 23).

Finansal Kiralama Sözleşmesinin şekli Yazılı (m. 22 f. 1 c. 1) Tescil (m. 22 f. 1 c. 2) MGS/TUGS’ye kayıtlı olmayan Türk gemileri için Bağlama Kütüğüne kayıt zorunluluğu → finansal kira olanağı kalmamıştı, çünkü tescil kapalı. FKK m. 22 f. 1 c. 2: “kendilerine mahsus özel sicil”: sorun çözüldü.

Gemilerde sorunlar Örn. Petrol kirlenmesi, enkaz kaldırma Doğrudan gemi malikine yüklenen sorumluluklar → KL için sorun Tek çözüm: sigortalar 2. Geçici Bayrak FKK m. 22 f. 6: çözüldü (TUGS ?)