KİPLER 1.Gereklilik Kipi 2.İstek Kipi 3.Dilek-Şart Kipi 4.Emir Kipi ***Fiillere dileme,isteme anlamları katarlar. Zaman ifadesi taşımazlar. Kipler 4’e ayrılır: 1.Gereklilik Kipi 2.İstek Kipi 3.Dilek-Şart Kipi 4.Emir Kipi

1.Gereklilik Kipi: Gereklilik Kipi Ekleri: malı-meli Eğer son sesli harf ince olursa : meli Eğer son sesli harf kalın olursa: malı yazarız. mak zorunda, mek zorunda ifadeleri de aynı anlamdadır.

ÖRNEK: *Niyazi’nin Türkçe dersi zayıf. Niyazi ne yapmalı?Niyazi çok ders çalışmalı. *Ferhat’ın karnı aç . Ferhat ne yapmalı?Ferhat yemek yemeli.

***Gereklilik kipinin tüm şahıslardaki çekimi aşağıdaki gibidir. Ben eve gitmeliyim. Sen eve gitmelisin. O , eve gitmeli. Biz eve gitmeliyiz. Siz eve gitmelisiniz. Onlar eve gitmeliler.

Karşımızdaki şahsa her hangi bir konuda bir şey yapmamasını ***Gereklilik kipinin olumsuzu da çok kullanılmaktadır. Karşımızdaki şahsa her hangi bir konuda bir şey yapmamasını söylerken çok kullanırız. ***Fiil kökünün son sesli harfi kalın ise –ma,ince ise –me olumsuzluk ekleri getirilir.

ÖRNEK:Çalışmak ve yemek fiillerinin olumsuzunu görelim. Şuhrat bugün çok yorgun ve hasta öyleyse ; Şuhrat ders çalışmamalı. Ferhat bugün oruç tutmaya niyetlenmiş. Ferhat bugün yemek yememeli.

2.İstek Kipi:(Olumlu +) Fiilin yapılışını isteme anlamı vardır. Fiil kök veya gövdesine (-e,-a) ekleri getirilerek yapılır. ***Fiil kök veye gövdesinin son sesli harfi eğer ince sesli harf ise; -e olur.Eğer kalın sesli harf ise;-a olur. ÖRNEK: Ben de sizinle birlikte sinemaya geleyim. Alinin icabına bakasın. ***1.çoğul şahısta ise kullanım şöyledir: Bu işi birlikte yapalım.

2.İstek Kipi:(Olumsuz -) Fiil +Olumsuzluk eki + istek kipi eki +şahıs eki Örnek: gelmek almak Ben gelmeyeyim almayayım Sen gelmeyesin almayasın O gelmeye almaya Biz gelmeyelim almayalım Siz gelmeyesiniz almayasınız Onlar gelmeyeler almayalar

Örnek Cümleler: Arkadaşlar!Hızlı koşmayalım. Burada oturmayayım. Sakın bunu yapmayasın. Yerlere tükürmeyelim.

İstek Kipi (Soru): Örnek Cümleler: Öğle yemeğini lokantada yiyelim mi? Eve telefon etmeyelim mi? Topu kaleye vurayım mı? Penaltıyı ben atayım mı?

Bir büyüsem bir büyüsem Tıpış tıpış bir yürüsem. 3.Dilek-Şart Kipi:Fiilin gerçekleşmesini dileme, şarta bağlama söz konusudur.Fiil kök veya gövdesine (-se,-sa)ekleri getirilerek yapılır. ÖRNEK: Bir büyüsem bir büyüsem Tıpış tıpış bir yürüsem. Araya araya bulsam izini İzinin tozuna sürsem yüzümü Hak nasip eylese görsem yüzünü Ya Muhammed canım arzular seni

Örnek Cümleler: Eğer bu sene iftiharname alsam,babam bana bisiklet alacak. Sen yarınki toplantıya gelmesen iyi olur. Bu haftaki takıma sen de gelsen maçı alırız.

4.Emir Kipi: Bir eylemin yapılmasını emrederken kullanılan kiptir. ***Emir kipinin eki yoktur. Örnekler: Siz konuşun. Onlar gelsinler. O okusun Sen konuş . Sen gel.

Emir Kipi (olumlu): Örnek Cümleler: Gözünüzü açın zevk alın. Defterlerinizi açın. Tahtayı sil. Kapıyı kapat. Öğrenciler ödevlerini yapsınlar.

Emir Kipi (olumsuz): Örnek Cümleler: Arkadaşlar!Konuşmayın. Dışarı çıkmayın. Derslerden sonra eve gitmesinler. Arkadaşlarına hakaret etme. Kafamı kızdırmayın. Kfamın tasını attırmayın.

Emir Kipi (soru): Örnek Cümleler: Öğrenciler derse girsinler mi? Niyazi maça gitsin mi? Arkadaşlar beklesinler mi? Öğretmenler bu kitabı okusunlar mı?