METEOROLOJİ DERSİ METEOROLOJİK RASATLAR METEOROLOJİDE UYDUDAN YARARLANMA VE RASAT PARKI Prof.Dr. Ahmet ÖZTÜRK

METEOROLOJİK RASATLAR VE METEOROLOJİDE UYDUDAN YARARLANMA Rasat; sıcaklık, basınç, nem, yağış, güneşlenme, rüzgar v.b hava olaylarını meteorolojik aletlerle ölçerek tutulan kayıtlara verilen addır. 3’e ayrılır: a.Klimatolojik r. b.Sinoptik r. c.Aerolojik r. a.Klimatolojik rasat: Ülke ve bölgelerin iklim özellik ve durumlarını incelemek, iklim araştırma ve projeleri için veri elde etmek amacıyla yapılan rasatlardır. Mahalli saate göre 7, 14, 21’de yapılır.

Klimatolojik Rasatlarda Mahalli Saatin Belirlenmesi: Ortalama mahalli saat gerçek mahalli saat (Güneş zamanı saati) olmayıp boylam derecesine göre bir yaklaşımdır. Rasatlarda mahalli saat kullanılmasının nedeni okumanın güneşin aynı açısından yapılmasını sağlamaktır. Türkeyi’nin en doğusu ile en batısı arasında 76 dakikalık saat farkı vardır. Meteorolojide mahalli saat 450 boylamına göre bulunur. Örnek: Ankara için mahalli saate göre 7,14,21 rasatlarının gerçekte yapılması gereken saatleri bulalım. Ankara’nın boylamı 320 53’ dır. 450 = 440 60’ - 320 53’ = Fark 120 07’ Her bir boylam arası=4’ dır 120 07’x 4 =48 dakika 28 saniye Ankara için rasat saatleri 7.48, 14.48, 21.48 dir. Çalışmak için örnekler Sinop 35010’ Van 43025’

Sinoptik Rasatlar Uluslar arası saat dikkate alınarak hava tahminleri için yapılan rasatlardır. Yapılan rasat sonuçları hemen sinoptik haritaya işlenerek tahmin yapılır. Sinoptik rasatlar uluslar arası öneme sahip olduğundan, yapılır yapılmaz WMO’ya bağlı ülkelere bildirilir. Klimatolojik rasatlar uzun yıllar değerini korurken sinoptik rasatlar geçicidir. En önemli sinoptik rasat basınçtır. Çünkü hava hareketi buna bağlı oluşur. Basınç, rüzgar, yağış, sıcaklık rasatları esastır. Güneşlenme, nem, radyasyon, toprak sıcaklıkları, güneşlenme şiddeti, buharlaşma dikkate alınmaz. Sinoptik rasatlar tüm dünya ülkelerinde GMT’a bağlı olarak aynı anda yapılır. Örneğin GMT 06’da yapılan rasat Türkiye’de 9.00, Hindistan’da 12.00, Amerika’da 23.00 da yapılır. Günde 8 defa rasat yapılır.

Aerolojik Rasatlar Atmosferin üst katmanlarında yapılan yüksek atmosfer gözlemleri de denen rasatlardır. Radyo ve balondaki gelişmeler Aerolojik rasatların gelişmesine neden olmuştur. Yüksek atmosfer ölçümünde temelde kullanılan araç Radyosonde (Ravin) cihazıdır.

METEOROLOJİDE UYDUDAN YARARLANMA Uydular hava olaylarını küresel olarak inceleme olanağı sağlayan uzaktan algılama cihazlarıdır. Dünya çevresindeki yörüngelerinde hareket ederlerken, sensörleri (radyometre) tarafından kaydedilen verileri belirli aralıklarla yer istasyonlarına gönderirler. Uyduların en önemli faydalarından biri, yer gözlem istasyonları kurulamadığı için verilerin toplanamadığı okyanus, çöl, dağlık alanlar, kutup bölgeleri vs. gibi çok geniş alanlardan meteorolojik bilgilerin elde edilmesidir.

Uyduların uzaktan algılama sistemleri cisimler tarafından yansıtılan ve cisimlerin vücut sıcaklığına bağlı olarak yaydıkları elektromagnetik radyasyonun, uzaya yerleştirilen platformlar (uydu) üzerinde bulunan radyometreler (pasif algılama) ve radarlar (aktif algılama) tarafından ölçülmesi prensibine dayanır. Bulutluluk, ozon miktarı ve konsantrasyonu, buzul alanlarının, atmosferik sıcaklık ve nem profillerinin, yağış miktarının tespiti, kara ve deniz yüzeyi sıcaklıklarının belirlenmesi pasif algılama ile, okyanus dalga boyu, dalga yüksekliği, deniz yüzeyi rüzgar hızı ve yönünün tespiti aktif algılama ile yapılır. Meteorolojik uydular yörüngelerine göre temel olarak iki kısma ayrılırlar: Geostationary (Sabit Yörüngeli ) Uydular Polar (Kutupsal Yörüngeli) Uydular

NOAA UYDUSU

Meteorolojik rasatlar, aletlerin yerleştirildiği ve uygun biçimde düzenlendiği bir alanda yapılır. Bu alana Rasat Parkı ya da Meteoroloji İstasyonu adı verilir. Rasat parkları düzenlenirken birçok noktanın göz önünde tutulması ve yerlerinin olanaklar ölçüsünde gelecekte değişmeyecek biçimde seçilmesi gerekir. Rasat parkı olarak seçilen yer, yörenin iklimini ortaya koyabilecek nitelikte olmalı, çevresinde iklim elemanlarını etkileyecek bir engel bulunmamalıdır. Bu nedenle özellikle klimatolojik rasat parkının mahalle arasına, çevreye oranla çok yüksek veya çok alçak bir bölgeye, bataklık, göl ve nehir kenarlarına, fazla toz veren yol kenarlarına, ağaçların arasına yerleştirilmemesi gerekir.

Rasat parkı kare biçiminde olup, boyutları park özelliklerine göre değişir. Ülkemiz rasat parklarında boyutlar küçük olup, klimatoloji parklarında 6 m x 6 m, büyük klimatoloji rasat parklarında 9 m x 9 m ya da 10 m x 10 m, fenolojik rasatların yapıldığı parklarda ise 12 m x 12 m ya da 20 m x 20 m’dir. Rasat parklarına dışarıdan müdahale yapılmaması için, çevresinin çitle çevrilmesi gerekir. Çit yüksekliğinin, parka bir etkisinin olmaması yönünden 110 cm’yi geçmemesi ve beyaz renge boyanması gerekir. Park yeri düzenlenirken kenarları dört ana yöne gelmeli ve park girişi kuzey yönüne bakmalıdır. Kurulacak rasat parkının enlem ve boylam dereceleri de belirtilmelidir. Rasat parkı içerisine aletler birbirine engel olmayacak biçimde yerleştirilir. Basınç ölçerler ile saatlik rüzgar hızı ölçümü yapan anemograflar bina içerisinde özel yerlerinde bulunur.

Termograf ve Higrograf Maksimum ve Minimum ile Islak ve Kuru Termometreler

Termograf (Üstte), Higrograf (Altta) Kapalı Siper Termograf (Üstte), Higrograf (Altta)

Maksimum ve Minimum Termometreler ile Islak ve Kuru Termometreler Kapalı Siper Maksimum ve Minimum Termometreler ile Islak ve Kuru Termometreler

Maksimum ve Minimum Termometreler ile Islak ve Kuru Termometreler Kapalı Siper Maksimum ve Minimum Termometreler ile Islak ve Kuru Termometreler

A Sınıfı Buharlaşma Kabı

Bellani Termometresi ( Maksimum, Minimum ve Anlık Sıcaklık Ölçer )

Anemometre ve Anemoskop

Toprak Termometreleri

Toprak Üstü Termometresi

Toprak Termometreleri ( 5 cm, 10 cm, 20 cm)

Toprak Termometresi (50 cm)

Toprak termometreleri 50 cm (kırmızı) 100 cm (siyah)

Plüviyometre ve Plüviyograf

Plüviyograf

Plüviyometre

Plüviyometre

Helyograf

Aktinometre

Aktinograf

Aktinograf

Açık Kademeli Siper Maksimum ve Minimum ile Islak ve Kuru Termometreler

Evaporigraf ve Evaporimetre Kapalı Siper Evaporigraf ve Evaporimetre

Evaporimetre ve Evaporigraf

Barometre ve Barograf

Barograf

Anemometre ve Anemoskop

Anemograf

Radar

Radar

Radar

Veri Toplama ve Değerlendirme Ünitesi Ravin Veri Toplama ve Değerlendirme Ünitesi

Ravin

Radyosonda

Balon ve Radyosonda