Kırıkkale’de Mevsimlik Tarım İşçileri Prof. Dr. Cevdet YILMAZ OMÜ, Eğitim Fakültesi Öğretim Üyesi Savaş AKCAN OMÜ, Sosyal Bilimler Enst. Y. Lisans Öğrencisi

Kırıkkale’de Mevsimlik Tarım İşçileri GİRİŞ Türkiye’de tarım sektöründe büyük oranda işgücü talebi son yıllarda makineli tarımın bir sonucu olarak azalma eğilimine girse de, kırdan kente yaşanan göçler tarım alanlarında çalışması için gerekli olan işgücü ihtiyacı halen önemli boyutlardadır. Türkiye’de bazı bölgelerde tarımda çalışmak üzere işgücü ihtiyacı vardır. Karadeniz Bölgesinde; fındık ve çay, Akdeniz, Ege ve G. Doğu Anadolu Bölgelerinde pamuk, İç Anadolu Bölgesinde nohut, şeker pancarı, ayçiçeği gibi tarımsal ürünlerin üretilmesinde işgücü ihtiyacı bulunmaktadır. Bu bölgeler işgücü eksikliğini gidermek amacıyla G. Doğu Anadolu Bölgesinden (Şanlıurfa, Adıyaman) ve Akdeniz Bölgesinden (Adana, Osmaniye) mevsimlik olarak işgücü sağlamak amacıyla göç almaktadırlar.

Kırıkkale’de Mevsimlik Tarım İşçileri Kırıkkale’ ye gerçekleşen mevsimlik göç hareketi genellikle Şanlıurfa, Osmaniye ve Adana illerinden olmaktadır. Kırıkkale’de şeker pancarı, nohut, mercimek, saman balyası, ayçiçeği gibi tarım ürünlerinin yetiştirilme ve hasat döneminde mevsimlik işçilerden yararlanılmaktadır. İşçilerle yapılan görüşmelerde sistemin işleyişinin şu şekilde olduğu görülmüştür. Elçilik (çavuş, dayı) sistemiyle bir aracının Şubat veya Mart ayında Kırıkkale’ye gelir ve çalışacak iş ayarlar daha sonra burada çalışmak üzere iki veya üç aileyi buraya getirir. Bu aracılığının karşılığında ise kazançlarının %10 u oranında pay alır. Nisan ayının 20-25’i gibi gelirler, Eylül ayının sonuna doğru ise tekrar memleketlerine dönerler.

Kırıkkale’de Mevsimlik Tarım İşçileri İlk geldiklerinde ayçiçeğini seyreltme denilen işi yaparlar. Kesme dönemine kadar gecen iki aylık süre içerisinde ise elçi başka işler ayarlar (şeker pancarı sulama, mercimek toplama, nohut toplama, saman balyası toplama vb.) ve işçiler bu işlerde çalışırlar. Ayçiçeği kesim döneminden sonra ise şeker pancarı toplamada çalışırlar ve tekrar memleketlerine dönerler.

Gelen İşçilerin Aile Yapısı Kırıkkale’de Mevsimlik Tarım İşçileri Gelen İşçilerin Aile Yapısı Çalışmak için gelen işçiler genelde aileleriyle gelirler. Onların tabirine göre kapılarına kilit vurup ikinci memleketleri saydıkları, yılın 5 ayını geçirdikleri çalışma yerlerine göç ederler. Bir kamyon tutup (1500-2000 TL) ilk önce eşyalarını gönderip daha sonra kendileri otobüsle gelirler. Ailecek geldikleri için okuyan çocukları varsa okuldan dilekçe ile izin alıp çocuklarını da beraberlerinde getiriler. Her aile gittikleri yerde belediyenin veya köylünün gösterdiği yere çadırını kurup yerleşir. Ailelerde yeni doğmuş veya küçük çocuklar da vardır. Her gün çalışmaya giderken çadırlarında o küçük çocuklara bakmak ve ekmek yapmak için bir kişiyi bırakırlar. Bu kişiler genelde evin en büyüğü olan kadınlardır.

Kırıkkale’de Mevsimlik Tarım İşçileri Çalışma Sistemleri Gelen işçiler her gün bir kişinin işini yaparlar ve bu sıralamayı da ürünü erken olandan başlamak üzere bir sıraya koyarlar. İşverenler traktörleriyle çadırdan aldıkları işçileri sabah 6 gibi tarlaya götürürler akşam hava kararmak üzerede tekrar getirirler. Her grup 20-25 kişi kadardır ve çalışırken 6 veya 7 şerli küçük gruplar halinde başka işverenlerin işlerine giderler. İşçilerin yaptığı işlerin fiyatı Balışeyh İlçe Ziraat Odası tarafından belirlenmektedir. Fiyat belirlenirken dönüm üzerinden ücretlendirme yapılmaktadır. Örneğin; Ayçiçeği dönüm başına seyreltme işlemi 5 TL, kesme işlemi 5 TL ve makinede dövme işlemi için de 5 TL olmak üzere 2014 yılı için 15 TL olarak belirlenmiştir.

Kırıkkale’de Mevsimlik Tarım İşçileri Kalacak yer seçimi Gelen işçiler çadırlarda yaşıyorlar. İlk yıllarda köyün içlerinde çadırlarını kurdular ancak hem köylünün rahatsızlık duyması hem de işçilerin rahatsız olması yüzünden artık köyün dışında su bulunan bir araziye çadırlarını kurmaktadırlar. Yer seçimindeki en önemli etken ise suya yakınlık olmaktadır. Yer seçerken gittikleri köylerden veya beldelerden izin alarak belirli bir yere yerleşmektedirler.

Mevsimlik İşçilerin Başlıca Sorunları Kırıkkale’de Mevsimlik Tarım İşçileri Mevsimlik İşçilerin Başlıca Sorunları İşçiler göç ettikleri bu 5 aylık süre içerisinde birçok sorunla karşılaşırlar ve bunun ilkini ise çocuklarını okuldan alırken yaşarlar. Çocuklar Nisan ayının 20-25 inden sonra ailesindeki herkes çalışmaya gittiği için mecburi olarak okulu bırakmak zorunda kalmaktadır. Aileler çalışmaya gittikleri ve geride çocuğa bakacak kimsenin kalmadığını gerekçe göstererek dilekçe ile okullardan izin alırlar. Çocuklar Eylül’ün sonunda da tekrar çocukların okula geç kaldığı gün kadar rapor alarak bu şekilde eksik bir eğitim almaktadırlar.

Kırıkkale’de Mevsimlik Tarım İşçileri Daha sonra çalışmak için geldikleri yerde yer seçiminde ve yerleşmede sıkıntılar çekerler. Başvurdukları belediyeler kendileriyle ilgilenmiyorlar ve yer gösterimi yapmıyorlar. Ailelerde hastalanan kişilerin hastaneye götürülmesinde de arabası olmayan aileler sorunlar yaşar ve çok zor durumda kaldıkları zaman ise ilçeden ticari taksi çağırarak hastaneye götürülür. Yaşam standartları olarak çok kötü durumlarda çalışmaktadırlar. Banyo ve tuvalet ihtiyaçlarını ise kendilerinin yaptığı yine çadırdan küçük yerlerde giderirler. Bir diğer sorunları ise emeklerinin karşılıklarını bazen alamazlar. Bazı arazi sahipleri dönüm çalmakta, para verirken türlü bahanelerle paralarını kesmekte ve bazıları da hiç para vermez. Konuşulan işçilerin 24 Mart 2010 Çarşamba günü yayınlanan resmi gazetedeki Mevsimlik Gezici Tarım İşçilerinin Çalışma ve Sosyal Hayatlarının İyileştirilmesi konulu genelgeden haberleri yoktur.

Ayçiçeğinin hasat dönemi ( patosa atılma ve dövülme ) Kırıkkale’de Mevsimlik Tarım İşçileri Ayçiçeğinin hasat dönemi ( patosa atılma ve dövülme )

Ayçiçeğini toplama ve patosa atma Kırıkkale’de Mevsimlik Tarım İşçileri Ayçiçeğini toplama ve patosa atma

Kırıkkale’de Mevsimlik Tarım İşçileri

Kırıkkale’de Mevsimlik Tarım İşçileri

Ayçiçeğini toplayan işçiler Kırıkkale’de Mevsimlik Tarım İşçileri Ayçiçeğini toplayan işçiler

Kırıkkale’de Mevsimlik Tarım İşçileri

Kırıkkale’de Mevsimlik Tarım İşçileri

Kırıkkale’de Mevsimlik Tarım İşçileri

ORDU - Ordu Ziraat Odası Başkanı Uğur Cörüt, "Her yıl bu dönemlerde üreticilerimiz mevsimlik işçi talebinde bulunurdu. Ancak bu yıl henüz bize ulaşan her hangi bir başvuru yok" dedi. Cörüt, AA muhabirine yaptığı açıklamada, fındıkta oluşan düşük rekolte nedeniyle üreticilerin işçi talebinde bulunmadığını söyledi. Bundan sonra her hangi bir müracaat yapılırsa değerlendireceklerini ifade eden Cörüt, şöyle konuştu: "Bilindiği üzere her yıl bu dönemlerde üreticilerimiz mevsimlik işçi talebinde bulunurdu. Ancak bu yıl henüz bize ulaşan her hangi bir başvuru yok. Yani gelen giden yok. Biz burada fındıkta oluşan düşük rekoltenin önemli bir etken olduğunu düşünüyoruz. Çünkü üreticilerimiz fındık az olduğu için ürünü kendileri toplayarak daha fazla gelir elde etmek istiyorlar. Bunu normal görüyoruz. Gelecek olan mevsimlik tarım işçileri de önceki yıllarda kazandıkları parayı kazanamayacaklardır" Cörüt, fındık için açıklanan mevcut rekoltenin daha da aşağı düşmesi tehlikesi bulunduğunu belirterek, "Bahçeleri her gün arkadaşlarımız geziyor. Sıcak hava nedeniyle yanmalara bağlı yer yer dökülmeler gözlemliyoruz. Daha önce açıkladığımız rekolte aşağı düşebilir" diye konuşru.