Virüslerin çoğalması ve viral infeksiyonların tedavisi ve korunma Dr. Erdal Polat

Virüslerin çoğalması Ancak canlı hücre içinde çoğalabilirler Özel bir çoğalama şekilleri var Birkaç çeşit enzime sahiptirler ATP yoktur Protein sentezi yapmazlar ATP ve proteinleri konak hücreden sağlarlar

Virüslerin çoğalması Hücresel organizasyona sahip etkenler gibi ikiye bölünerek değil Genomlarını ve proteinlerini kopyalama yolu ile replike olurlar Genomlarını ve proteinleri birleştirerek virüs partikülleri oluştururlar

Virüslerin çoğalması Uygun konak hücresinde canlı bir nesne gibi Replikasyon Mutasyon Rekombinasyon özellikleri gösterirler

Virüslerin çoğalması Replikasyon Viryonun kopyalama yolu ile çoğalmasıdır Üç aşamadan oluşur 1. Hücreye giriş 2. Hücre içinde çoğalma Viral proteinlerin ve genomun bir araya gelmesi (Assembly) Olgunlaşma 3. Hücreden çıkış (salınım)

1. Hücreye giriş Virüsün hücresel reseptörlere tutunması Çıplak virüslerin hücreye tutunması Kapsid proteinleri ve fiber antijenler ile Adenovirus Major kapsid antijenleri ile HAV VP1,VP2 Parvovirus B19

1. Hücreye giriş Zarflı virüslerin hücreye tutunması Zarf glikoproteinleri ile GP 120 (HIV) GP E (I) (VZV) Hemaglutinin ve nöramidaz (INF)

1. Hücreye giriş Penetrasyon ile hücreye giriş Endositoz, füzyon yada translokasyon ile hücreye giriş olur Endositoz ile çıplak ve bazı zarflı virüsler hücreye gireler HPV Adenovirus Parvovirus

1. Hücreye giriş Penetrasyon ile hücreye giriş Füzyon ile zarflı virüsler hücre içine gireler HIV INF Kuduz Coronovirus

1. Hücreye giriş Hücreye alternatif yolla da giriş olur A. Antikor, kompleman moleküllerini kullanarak Rhopdoviridae Picarnoviridae B. Sinsityum oluşturarak HIV HSV

1. Hücreye giriş C. Soyularak Viral genom sitoplazmada yada Picornavirus Flaviruslar Kuduz virüsü HIV INF BHV

1. Hücreye giriş Çekirdeğe gider ve hücre çekirdeğinde kapsidden sıyrılır HSV Adenovirus HPV

2. Hücre içinde çoğalma VİRAL ÜRÜNLERİN BİYOSENTEZİ A. Erken mRNA sentezi B. Erken protein sentezi C. Viral nükleik asit sentezi D. Geç m RNA sentezi E. Geç protein sentezi

2. Hücre içinde çoğalma Viral genom replike olur ve replikasyonu için izlenen süreci tayin eder DNA virüsleri ve Poxvirus hariç RNA’lı Retrovirus Orthomyxovirus Replikasyon ve transkripsiyon için hücre çekirdeğindeki; enzimlere ve donanım gerekir ve kopyalama çekirdekte olur

2. Hücre içinde çoğalma Diğer RNA’lı virüsler replikasyon ve transkripsiyon için Çekirdeğe gitmezler Kendi viral polimerazlarını kodlarlar Ribozomlarda proteinleri sentezlerler Kopyalama sitoplazmada olur

Viral proteinlerin ve genomun bir araya gelmesi (Assembly) Çıplak virüslerde Nükleokapsid oluşumu Zarflı virüslerde Nükleokapsid ve zarf oluşumu tanımlar Çıplak DNA’lı virüslerde nükleokapsid çekirdekte oluşur Adenoviruslar HPV Parvovirus B19

Viral proteinlerin ve genomun bir araya gelmesi (Assembly) Zarflı DNA’lı virüslerde nükleokapsid ve zarf çekirdekte ve sitoplazmada oluşur Çekirdekte HSV Sitoplazmada Poxviruslar HBV

Viral proteinlerin ve genomun bir araya gelmesi (Assembly) Çıplak RNA’lı virüslerde nükleokapsid sitoplazmad oluşur Picarnovirus Calicivirus Zarflı RNA’lı virüslerde nükleokapsid ve zarf sitoplazmada ve çekirdekte oluşur

Viral proteinlerin ve genomun bir araya gelmesi (Assembly) Sitoplazma Rubella Coronaviruslar Kuduz virüsü HIV Zarflı RNA virüslerin nükleokapsidi çekirdekte, zarfı ise sitoplazmik zarda oluşur INF

Hücrede olgunlaşma Viral partiküllerin infeksiyöz formlara farklılaşma aşamasıdır Bir araya gelmeyle olgunlaşma birbirlerinden ayırt edilemez Bazı viruslarda ilk oluşan partikül infeksiyöz değildir Sonradan viral proteaz enzimlerince olgunlaşma tamamlanır

Hücrede olgunlaşma Zarflı RNA virüslerinden HIV Plazma zarında Çıplak DNA virüslerinden Adenovirus HPV Çekirdekte

Hücrede olgunlaşma Zarflı DNA virüslerinden Herpesviruslar Hücre zarında HBV ER zarında Çıplak RNA viruslarından Picornaviruslar Caliciviruslar Sitoplazmada

Hücrede olgunlaşma Zarflı RNA viruslarından Rubella Kabakulak Kuduz INF Plazma zarında Bunyaviruslar Coronaviruslar Golgi zarında Flaviviruslar ER zarında

3. Hücreden çıkış (salınım) Viruslar hücre dışına 1- Hücreyi patlatarak(otoliz) 2-Tomurcuklanarak 3- Ekzositozla 4- Aktin kuyrukları tarafından dışarı itilme

1- Hücreyi patlatarak(otoliz) Çıplak virüsler DNA’lı virüsler Adenovirus HPV Parvovirus RNA’lı virüsler Rotavirus Picarnovirus Calicivirus

Hücre erimesi

2- Tomurcuklanma ile Zarflı virüslerin hücre dışına salınımı genellikle hücre ve plazma zarındaki tomurcuklanma ile olur Doğrudan dış ortama salınan RNA’lı virüsler HIV Kuduz INF Rubella

HIV

3- Ekzositoz ile Ekzositoz ile atılan DNA’lı virüsler HBV Çekirdek, ER ve golgi zarından ekzositozla atılan DNA’lı virüsler HSV

3- Ekzositoz ile ER ve Golgi zarlarından; ekzositozla atılan RNA’lı virüsler Coronovirus Bunyavirus Flavivirus

Aktin kuyruğun itmesiyle Doğrudan yada aktin kuyruklarının itmesiyle DNA’lı virüsler Poxviruslar

Influenza virus A replikasyonu

Viral infeksiyonların tedavisi (HIV) Abakavir (Ziagen) Stavudin (Zerit) Zalsitabin (Hivid) Zidovudin (Retrovir) Efavirenz (sustiva) İndinavir Nevirapin (Viramun) HIV 1 Lopinavit+Ritonavir (Kombine antiviraller)

Viral infeksiyonların tedavisi Lamivudin (Zeffix) kronik Hepatit B Lamivudin+Zidovudin (kombine antiviraller) kronik Hepatit B Ribavirin(Rebetol)+ İnterferon alfa 2b Hepatit C Peginterferon alfa 2a (pegasys) kronik Hepatit C

Viral infeksiyonların tedavisi Trifluridin (Viroptik) Herpes simplex virus tip 1-2 Asiklovir; Herpes simplex virus tip 1-2 ve Varicella zoster virus Brivudin (Zostex) Varicella zoster virus Famsiklovir (Famvir) Herpes simplex virus tip 2 ve Epstein Barr virus

Viral infeksiyonların tedavisi Valasiklovir (Valtex) Herpes simplex virus Palivizumab(Synagis) Respitatuar Sinsiyal virus RSV Çocuklarda Sitarabin (Cytonal) Viral lösemiler

Viral infeksiyonlardan korunma Virüslerden korunmak için Virüslerin bulaşma şekillerinin iyi bilinmesi gereklidir Çünkü korunma önlemlerinin bulaşma şekillerine yönelik alınması gerekir

Viral infeksiyonlardan korunma I- Damlacık çekirdeği ile solunum yolu ile bulaşan virüsler İnfluenzae Coronavirus Adenovirus Korunma: Aşı Maske, eldiven ve özel önlük kullanılmalı Hastalar özel ve basınçlı odalara alınmalı Kemoprofilaksı ve evde istirahat

Viral infeksiyonlardan korunma II- Kontamine su ve gıdalar oral yoldan bulaşan virüsler Genellikle çıplak virüslerdir Poliovirus HAV Korunma: Aşı El yıkaması Suyun ve gıdaların kontaminasyonu önlenmeli

Viral infeksiyonlardan korunma III- Deri ve mukozalardan bulaşan virüsler Parenteral (enjeksiyon) yoldan HBV HCV HIV Korunma Aşılama Kemoproflaksi AZT+lamivudin + indinavir

Viral infeksiyonlardan korunma IV- Vektörler (eklembacaklılar) ile KKHH Hantavirus Sarı humma virüs Korunma: Vektörler ile özelikle biyolojik yöntemlerle mücadele edilerek kontrol altına alınmalıdır Vektörlerden mekanik yöntemler ile korunmalıdır

Viral infeksiyonlardan korunma V- Mekanik travma ile Kuduz HPV HSV-2 Korunma: Aşı Direk temas önlenmeli Temas edilecekse eldiven ve özel önlük kullanılmalı Eller bol sabunlu su ile yıkanmalıdır

Viral infeksiyonlardan korunma VI- Kan transfüzyonu ile bulaşan virüsler HCV HBV HIV Korunma: Kanların serolojik testleri yapılmalı Kanlar ışınlanmalıdır

Viral infeksiyonlardan korunma VII- Cinsel ilişki ile bulaşan virüsler HCV HBV HIV HSV-II HPV Korunma:Kondon kullanımı gibi koruyucu önlemler alınmalıdır

Viral infeksiyonlardan korunma VIII- İntrauterin bulaşan virüsler CMV Rubella HSV Korunma:Hamilelik öncesi TORCH testi yapılmalıdır