2. ESKİ HİNT ETKİSİ: Hint kültürünün, İslam uygarlığının gelişmesine etkisi özellikle matematik ve astronomi konularında olmuştur.

3.İRAN ETKİSİ: İran’ın, İslam uygarlığı gelişimine etkisi, edebiyat ve güzel sanatlar alanında olmuştur. İran aracılığıyla Arapçaya kazandırılan ilk edebi eser, Bidpai (Bidpay)’ın Kelile ve Dimne adlı eseridir.

Kubbetü’s Sahra, Samarra Camiileri ve El-Hamra Sarayı

İSLAM UYGARLIĞININ DİĞER UYGARLIKLARA ETKİSİ Müslümanların egemen olduğu bölgelerde bilgi ve sanata verilen önemle, çağdaş yaşam büyük bir gelişme göstermiştir. Ön Asya, Hint, Eski Yunan ve Helenistik dönemin hemen hemen bütün bilim yapıtları Arapçaya çevrilmiştir 9. yüzyılda başlayan Arapça yapıtların Latince’ye çevirisi, 13. yüzyıla kadar artarak sürmüştür. Daha çok Hristiyan din adamlarınca pek çok Arapça yapıt çevrilmiştir. Ayrıca Avrupalılar, Haçlı seferleri sırasında Arap uygarlığını da yakından tınma fırsatı bulmuşlardır. Batı uygarlığının temelini oluşturan Rönesans ve Reform girişimlerinde Arap uygarlığının etkisi büyük olmuştur.

Farabi felsefede, İbn Sina tıp ve felsefede, Gazeli felsefede ve ilahiyat alanında, Avrupa’da derin etki uyandırmışlardır. Avrupalılar Aristo felsefesini İbn Rüşd’den öğrenmişlerdir. İbn Rüşdcülük akımı, kilise taassubunun kururmasında önemli rol oynamıştır. Arapların Hindistan alıp sıfır ekleyerek geliştirdikleri rakamlar, matematikte büyük kolaylık sağlamıştır. Bu gün kullandığımız rakamlar bazı değişiklikler yapılarak Araplardan alınmıştır. İslam uygarlığı, etkisini tarım alanında da göstermiştir. Başta pamuk olmak üzere pirinç, şeker kamışı, kına, safran, limon, portakal, mandalina gibi pek çok tarım ürünü, Avrupa’ya Müslümanlarca tanıtırmıştır.

TÜRK-İSLAM TARİHİ

Türklerin İslamiyet'i Kabul Etme Nedenleri : 1-İslamiyetteki tek tanrı ( Allah ) inancı ile Gök Tanrı inancı arasında pek fark bulmamaları 2-Türk toplumunda bulunan Ozan ve Kam'lar ile İslam Evliyaları ve Dervişlerinin birbirine benzerlik göstermesi 3-Cihad fikriyle, fetih fikrinin birbiriyle bağdaşması 4-İslamiyet'in öngördüğü doğruluk, dürüstlük,temizlik,konukseverlik gibi ahlak kurallarının, Türk ahlak anlayışına uygun olması 5-Ahiret inancı ve Kurban Kesme benzerlikleri 6-Bilimsel ve Ticari ilişkilerin etkileri. 7-Büyük Selçuklular, Abbasi Halifesini Büveyhoğullarının baskısından kurtardılar. 8-Batı'da Bizans ve Haçlılara karşı, doğuda Moğol tehlikesine karşı İslam dünyasını Türkler korumuşlardır. 9-Değişik bölgelerde kurmuş oldukları devletler yoluyla İslamiyet'i batı ve doğu'da yaydılar.

Türklerin İslam Dünyasındaki Etkinlikleri ve Hizmetleri 1-Abbasiler döneminden başlayarak Türkler'in etkinlikleri artmıştır. Abbasilerde Türkleri devlet hizmetinde görevlendiren ilk halife "Mansur" dur. 2-Harun Reşid döneminde Saray Muhafızları Türklerden oluşturulmuştur. Bizans sınır boylarında ( Uc ), Türklere görevler verilmiştir. 3-Me'mun ve Mu'tasım dönemlerinde Türkler'in askeri etkinlikleri arttı. Mu'tasım döneminde Türkler için "Samerra" şehri kuruldu. 4- Azerbaycan'da başlayan ve devleti ( Abbasileri ) tehdit eder hale gelen Babek isyanı, Mu'tasım döneminde Türkler tarafından bastırılmıştır. 5-Büyük Selçuklular, Abbasi Halifesini Büveyhoğullarının baskısından kurtardılar. 6-Batı'da Bizans ve Haçlılara karşı, doğuda Moğol tehlikesine karşı İslam dünyasını Türkler korumuşlardır. 7-Değişik bölgelerde kurmuş oldukları devletler yoluyla İslamiyet'i batı ve doğu'da yaydılar. 8-İslam uygarlığının gelişmesine büyük katkıda bulundular. ( Farabi, İbn-i Sina, Biruni, Harezmi, İbn-i Türk önemli Türk Bilim adamlarıdır.)

9-Eğitim ve Öğretim Kurumları açısından İslam dünyasının gelişmesini sağladılar ( Nizamiye Medresesi ) 10.İslam Sanatına' da katkıda bulunmuşlardır. Özetle :  İslamiyet'i her türlü iç ve dış tehlikelerden korumuşlardır. İslamiyet ' in yayılmasına ve bir dünya dini olmasına katkıda bulunmuşlardır. İslam dünyasına önemli devlet, bilim ve sanat adamları kazandırmışlardır. İslam Kültürünü geliştirerek batıya tanıtmışlardır.  ( Büyük Selçuklular - Osmanlılar) Bugün, İslam bilim ve kültürünü laik devlet yapısı içerisinde geliştirmektedirler. 

B. Türk-İslam Devletleri TOLUNOĞULLARI B.  Türk-İslam Devletleri   ( 868 - 905 ) Merkez :   Fustat  ( Mısır )          Kurucu :   Tolunoğlu Ahmet  -  (  Mısır  Valisi ) Önemi :  Mısır 'da kurulan ilk Türk-İslam devletidir. İç karışıklıklar sonucu, Abbasiler son vermiştir. ( 935 - 969 )  Merkez :  Fustat  ( Mısır )              Kurucu :  Muhammed bin Toğaç Önemi :   Mısır 'da kurulan ikinci Türk-İslam devletidir. Fatımiler devleti son vermiştir. Not :  Tolunoğulları ve Akşitlerin yönetici ve orduları Türk, halkı ise Araplardan oluşmaktaydı. Bu nedenle uzun ömürlü olamamışlardır. Yorum :  Bir bölgede etkin ve uzun ömürlü olabilmek için sadece yönetim ve askeri güç yeterli olamamaktadır. Halkın desteği alınmalıdır. İHŞİTLER

KARAHANLILAR (840-1212) Merkez : Balasagun Bilinen İlk Hükümdarları :  Bilge Kül Kadır Han Önemi :  İlk Türk - İslam devletidir.  Karahanlılar devletini, Karluk - Yağma - Çiğil Türkleri kurmuştur. İslamiyet'i,  Satuk Buğra Han zamanında kabul etmeye başladılar. İslamiyet'i kabul edince "Abdülkerim" ismini almıştır. Samanoğulları devletine son vererek Maveraünnehir bölgesine sahip oldular. Gazneliler devletiyle komşu olunca, onlarla mücadele etmeye başladılar. ( Sınırları genişletme mücadelesi) En parlak dönemlerini Yusuf Kadır Han zamanında yaşamışlardır. Yusuf Kadır Han'ın ölümünden sonra , taht kavgaları ve Gaznelilerle mücadele devleti yıpratmış, doğu ve batı olarak ikiye ayrılmışlardır. Doğunun merkezi Kaşgar, batının merkezi Semerkant olmuştur. Doğu Karahanlılara, Karahıtaylar ; Batı Karahanlılara Harzemşahlar son vermiştir. Not:  İslamiyet'i kabul etmelerine rağmen, öz kültürlerini korumuşlardır.  

GAZNELİLER (963-1187)

GAZNELİLER (963-1187) Merkez : Gazne ( Doğu Afganistan ) Kurucu :   Alp Tigin Samanoğulları , Karahanlılar, Selçuklularla mücadele etmişlerdir. En parlak dönemlerini Sultan Mahmut zamanında yaşadılar. Sultan unvanını ilk kullanan hükümdar olan Gazneli Mahmut, Hindistan'a 17 sefer yapmış, kuzey bölümlerine İslamiyet'in girmesini sağlamıştır. Selçuklularla yaptıkları Nesa ( 1035 ),  Serahs ( 1038 ), Dandanakan ( 1040) savaşlarını kaybettiler. Özellikle Dandanakan savaşından sonra zayıflamışlar ve yıkılış sürecine girmişlerdir. Gaznelilere, Afgan yerlilerinden olan  " Gur " lar son vermiştir.

OĞUZLAR Türklerin en kalabalık ve tarihte en etkin rol oynayan koludur. Oğuzlara, Araplar Guz, Bizanslılar Uz, Ruslar Tork demişlerdir. Oğuzlara Müslüman olduktan sonra " Türkmen " ( Yörük ) denilmiştir. Oğuzlar, Bozoklar ( Sağ Kol ) ve Üçoklar ( Sol Kol ) olarak iki kola; Kollar ;  Yıldızhan-Ayhan-Günhan ( Bozoklar),  Denizhan-Dağhan-Gökhan ( Üçoklar )  olarak 6 soya; soylar 4' er boya ( toplam 24 boy ) ayrılmıştır.

BÜYÜK SELÇUKLULAR

Devletin Kuruluşu Devlete ismini veren Selçuk Bey, Oğuzların Üçok kolunun Kınık boyundandır. Aşağı Seyhun  ile Hazar denizi arasındaki geniş bozkırlarda yaşayan oğuzlar' da ordu komutanı ( Subaşı ) olarak görevli olan Selçuk Bey , Oğuz Yabgu'su ( Hükümdar ) ile anlaşmazlığa düşmüş ve çevresiyle birlikte Seyhun Irmağının aşağı ve doğusunda bulunan " Cent " şehrine yerleşmiştir. Oğuzlar devletine karşı, Samanoğulları' ndan yardım istemiş ve çevresiyle birlikte İslamiyet'i kabul etmiştir. Samanoğulları devletinin Karahanlı ve Gaznelilerle mücadelesi sonucu yıkılmasıyla, ve Selçuk Bey'in ölmesiyle  dağılan oğuz boylarını Arslan Bey toparladı ise de, Gazneli Sultan Mahmut oğuzların kendisi için tehlikeli olduğunu anlamış ve Arslan bey ve ileri gelenleri tutuklatmıştır. Selçuk Bey 'in torunlarından Tuğrul ve Çağrı Bey kardeşler, Selçukluları yeniden toparlamayı ve devleti kurmayı başarmışlardır.

Tuğrul ve Çağrı Beyler Dönemi : Horasan bölgesi için,  Gaznelilerle ;  Nesa ( 1035 ) , Serahs ( 1038 ) , Dandanakan ( 1040 ) savaşlarını yapmışlardır. Tuğrul Bey, Nişabur'u Gaznelilerden alarak, kendisine merkez yapmış ve bağımsızlığını ilan etmiştir. ( 1038 ) Dandanakan Savaşı (1040) Gazneliler Selçukluları Horasan'dan çıkarmak için büyük bir ordu ile harekete geçtiler. iki ordu Dandanakan'da karşılaştılar. Yapılan savaşı Selçuklular kazandılar. Dandanakan Savaşl'nın sonucunda; - Büyük Selçuklu Devleti resmen kurulmuştur. - Gazneliler Devleti yıkılış dönemine girmiştir. - Horasan Selçukluların eline geçmiştir. Tuğrul Bey Döneminde (1040 - 1063) Horasan'ın tamamı, iran'ın büyük bir kısmı fethedilmiştir. (1048) Pasinler Savaşında Bizans ve Gürcü kuvvetlerini mağlup ettiler Bu savaş Selçukluların Bizans ile yaptıkları ilk büyük savaştır. Bu savaşın sonucunda Doğu Anadolu'nun kontrolü Selçukluların eline geçmiştir. (1055) Bağdat'ta Şii Büveyhoğullarının baskısı altında yaşayan Abasi halifesini kurtardı ve büveyhoğullarına son erdi. Halife bu olaydan sonra Tuğrul Bey'e "doğunun ve batının sultanı" unvanını verdi. Böylece Selçuklular İslam dünyasının koruyuculuğunu ve liderliği ni üstlenmişlerdir.