KOCASİNAN REHBERLİK VE ARAŞTIRMA MERKEZİ
İHMAL VE İSTİSMAR
ÇOCUK İHMALİ NEDİR?
Çocuğun ihmali çocuğun kötüye kullanımının en yaygın şeklidir ve ‘barınak, yiyecek, giyecek, eğitim, denetim, sevgi, tıbbi bakım gibi onun fiziksel, bilişsel ve duygusal yetilerinin gelişimi için gerekli olan gereksinimlerinin karşılanmaması ve yaşa uygun olan bakımın verilmemesi’ olarak tanımlanır.
Yoksul bir aile, çocuğun ihtiyaçlarını karşılayamıyor. Bu bir ihmal mi?
Hayır. Yoksulluk ihmal değildir Hayır. Yoksulluk ihmal değildir. Yoksulluk ebeveynlerin çocuklarının ihtiyaçlarını karşılayacak ekonomik güçte ve yeterli kaynaklara sahip olmamasıdır. İhmal ise ailenin yeterli kaynakları olmasına karşın çocuğun ihtiyaçlarının karşılanmamasıdır.
11 yaşındaki Melisa her gün okuldan sonra annesi işten gelinceye kadar evde yalnız başına kalıyor. Bu bir ihmal mi?
Belki. Yaş tek başına çocuğun olgunlaşma düzeyini göstermek için yeterli değil. Bazı çocuklar 10 yaşında bile kısa süre için kendi ihtiyaçlarını karşılamada ve kendine bakmada yeterli olgunluk düzeyindeyken, bazıları 14 yaşında duygusal ve davranışsal sorunlardan ötürü buna hazır olmayabilir.
Ebru okula her zaman kirli geliyor. Bu bir ihmal mi?
Belki. Çünkü uygun olmayan biçimde giyindiğinde ve yeterli hijyenden yoksun olduğunda bunun ihmal olduğuna karar vermek zor olabilir. Bu durumun sürekli olup olmadığına ve çocuğun yaşıtlarıyla bir sorun yaşayıp yaşamadığına bakmalısınız. Çocuğa yardım etmek için çocuğun ailesine ulaşıp ne tür bir müdahaleye karar verebilmek genellikle ilk adımlardan biridir.
Betül’ün annesinin alkol kullandığını biliyorsunuz Betül’ün annesinin alkol kullandığını biliyorsunuz. Her ne kadar Betül bakımlı görünse de, sizce bu bir ihmal mi?
Hayır. Her ne kadar madde kullanımı ve çocuk ihmali arasında bir ilişki olsa da madde kullanımı tek başına ihmal kaynağı oluşturmaz. Üstelik çocuğun ihmal edildiğine ilişkin herhangi bir belirti de yoksa bu bir ihmal değildir.
Kardelen’nin aşılarının yaptırılmadığını fark ettiniz, sizce bu bir ihmal mi?
Evet. Önleyici sağlık bakımı çocuğun sağlığı açısından en az diğer işlemler kadar önemlidir. Sağlık bakımı sağlayıcıları aileleri önleyici sağlık bakımının faydaları konusunda eğitmeye teşvik etmelidir
Berk okul kaçağı. Bu bir ihmal mi?
Belki. Berk’in okul kaçağı olması ile ailenin ihmali arasında bir ilişki olabilir ama okulun bunu bildirmemesi de bir ihmaldir.
Arda’ın annesi araba kullanırken emniyet kemeri takmıyor ve Arda’ı 5 yaşa uygun, emniyet kemeri bağlı, arka koltukta ve güvenliğini sağlar bir şekilde arabaya bindirmiyor. Bu bir ihmal mi?
Evet bu çocuğun güvenliğinin ihmalidir Evet bu çocuğun güvenliğinin ihmalidir. Ayrıca trafik yasalarının da ihlalidir.
ÇOCUK İSTİSMARI NEDİR?
Çocuk istismarı 18 yaşın altındaki çocukların ya da ergenlerin ana-babaları, onları bakıp gözetmek ve eğitmekle görevli öğretmen, usta, koruyucu aile fertleri, vasi gibi kişiler ya da yabancı kişiler tarafından yapılan, bedensel ve/ya psikolojik olarak sağlıklarına zarar veren, fiziksel, duygusal, cinsel ya da zihinsel gelişimlerini engelleyen tutum ve davranışlardır.
SENARYO 1: Ali’nin bütün gün oturduğu yeri değiştirdiğini fark ettiniz SENARYO 1: Ali’nin bütün gün oturduğu yeri değiştirdiğini fark ettiniz. Ona “sorun nedir” diye sorduğunuzda, o da düştüğünü ve kalçasının ağrıdığını söyledi. Onu doktora götürdünüz. Ali’nin kayışla dövüldüğünü, kalçalarında morluklar ve sırtında iyileştiğine dair belirtiler olduğunu gördünüz. Bununla ilgili kendisine tekrar soru sorduğunuzda, evde gürültü yaptığında babası tarafından bazen dövüldüğünü kabul etti. Babasını aramanızdan çok korktu.
SENARYO 1 Ali ile ilgili ne yapmalıyım ?
Ali dayak cezasına maruz kalmış Ali dayak cezasına maruz kalmış. Bununla birlikte, yara izleri bunun sistematik olarak yapıldığını gösteriyor. Küçük olmasından ötürü yaramazlık yapması, bunu saklaması gibi göstergeler bunun bir istismar durumu olduğunu size göstermelidir.
SENARYO 2 Öğrenciniz Can’ın, haftasonu yaptığı hırsızlıktan ötürü babasının kendisini kemerle dövdüğünü diğer öğrencilere anlattığına kulak misafiri oldunuz. Can’ı kenara çektiniz ve duyduklarınızı ona sordunuz. Tıbbi bir muayene olabileceğini söylediniz, o da kabul etti. Muayene sonucu Can’ın vücudunda herhangi bir yara bere izi bulunmadı. Can’ın babasını aradınız ve babası da gerçekten oğlunu hırsızlık yaptığı için cezalandırmak amacıyla kemerle dövdüğünü onayladı. Can’ın babası onu her zamanki gibi okuldan almaya geldi ve Can babasını gördüğü için mutlu görünüyordu.
SENARYO 2 Can ile ilgili ne yapmalıyım ?
Can dayak cezasından ötürü fiziksel bir yaralanmaya maruz kalmamış Can dayak cezasından ötürü fiziksel bir yaralanmaya maruz kalmamış. Babasıyla kendisinin açıklamaları benzer olduğu ve babasından korkmuş gibi görünmediği için, bu münferit bir olay olabilir.
SENARYO 3: Okan ilk okul birinci sınıf öğrencisi SENARYO 3: Okan ilk okul birinci sınıf öğrencisi. İki öğrenciniz Okan’ın özel bölgelerini kendilerine gösterdiğini ve çocuklar kendi özel bölgelerini göstermeyi reddettikleri zaman çocukların pantolonlarını çıkarmaya yeltendiğini size şikayet ederler.
SENARYO 3 Okan ile ilgili ne yapmalıyım ?
Bu yaşlarda olan çocukların kendi bedenleri ve diğerlerinin bedenleriyle ilgilenmeleri çok sağlıklı ve normaldir. Eğer buna karşı konuluyorsa ya da “hayır” deniliyorsa daha fazla ilgilerini çekmektedir. Bu çocuklara uygun bir dille “özel bölgelere bakmanın ve kendi özel bölgelerini göstermenin doğru olmadığı”nın anlatılması yeterlidir.
SENARYO 4: Emre ve ailesini yıllardır tanıyorsunuz SENARYO 4: Emre ve ailesini yıllardır tanıyorsunuz. Emre tam bir baş belası ve yalan söylemesiyle tanınır. Babası, babanızın arkadaşı, toplumda saygın bir kişilik ve çok büyük bir ünü var. Bir gün, Emre gözyaşları içinde size gelir ve babasının, kendisinin çıplak fotoğraflarını çektiğini söyler. Onun muhtemelen yalan söylediğini düşünürsünüz.
SENARYO 4 Emre ile ilgili ne yapmalıyım ?
Her zaman bir çocuğun istismar edildiğine dair ifadelerini ciddiye almalısınız ve onu korumalısınız.
Çocuk istismarı ve Her türlü cinsel istismar Toplumun TÜM kesimlerini ilgilendiren sosyal bir HASTALIKTIR!
Cinsel istismar Çocuk istismarı tipleri içerisinde SAPTANMASI EN ZOR OLANIDIR!
Bu işin en önemli boyutu, bildirilMEmesi, olayın gizlenmesidir...
Cinsel istismar Aile içi ve Aile dışı olarak ikiye ayrılır Aile içi cinsel istismarın içinde yer alan ensest ilişkilerde, istismarcı ve kurban arasında kan bağı vardır. Üvey babalar ve birlikte yaşayan partnerler de aile üyesi sayılırlar ve çocuğun psikolojik açıdan ebeveyni durumundadırlar; bu yetişkinlerin içinde yer aldığı cinsel istismar, AİLE İÇİ olarak kabul edilmektedir.
Peki BEN Öğrencilerime NE öğreteceğim?
Öğrencileri Cinsel İstismardan Koruma Yöntemleri Senin bedenin sana aittir Duygularına güven Hayır diyebilirsin Anlat ve yardım iste İyi ya da kötü gizlilikler vardır* * Çocuğa “Bazı iyi gizlilikler vardır. Örneğin arkadaşına bir hediye alırsın ve bunu bir süre söylemezsin. Bu güzel bir gizliliktir. Ancak seni rahatsız eden, anlatmama konusunda bir büyük tarafından zorlandığın, korkutulduğun gizlilikler kötüdür. Bu gizlilikleri gelip bana anlatabilirsin.” denilmesi.
“Eğer bir cinsel istismardan şüphelenirseniz öncelikli ve yasal sorumluluğunuz ilgili makamlara bildirimde bulunmaktır”.* *
Büyük Yanlış 1 Çocuklar cinsel istismarı hayal güçlerinin genişliği nedeniyle uydururlar... zannedilir...
Çocuklar bu konuda ASLA yalan söylemezler! HAYIR! Çocuklar bu konuda ASLA yalan söylemezler! Çocuğunuza inanın!
Yaşanmış bir-iki ufak olay önemli değildir. Büyük Yanlış 2 Yaşanmış bir-iki ufak olay önemli değildir. Çocuklar olan biteni çabucak unuturlar... zannedilir...
HAYIR! TEK bir kez bile olsa... Cinsel istismar, çocuğun ruhsal ve fiziksel sağlığı açısından ciddi derecede zarar vericidir!
Potansiyel kurban çocuklar : Büyük Yanlış 3 Potansiyel kurban çocuklar : Olayı provoke eden Şirin ve cazip Evden kaçan İhmal edilmiş çocuklar zannedilir... Hem öyle olsa ne fark eder, Çocuk çocuk değil midir?
cinsel istismara maruz kalabilir! HAYIR! HER ÇOCUK ve HER YETİŞKİN cinsel istismara maruz kalabilir!
Fakat DİKKAT ETMEMİZ GEREKEN Engelli çocukların da risk altında olduğudur. Toplumun engelli çocuklara yeterli özen / değer vermemesi; Engelli çocukların cinselliğini kabul etmeme, gelişimlerine uygun cinsel bilginin verilmemesi; İstismarın diğer çocuklarda olduğu kadar engelli çocukları etkileyeceğinin reddedilmesi; Engelli çocukların bakımından sorumlu kişilerin istismarcı olabileceğinin kabul edilmemesi; Çocuğun kendi haklarını savunmada yetersizliği; Çocuğun istismarcının davranışlarının yanlış olduğunu anlama yetersizliği; İstismarcıya karşı kendini savunma yetersizliği; Engelli çocuğun istismara uğradığını söylemedeki zorluğu; istismarcının çocuğun söyleyemeyeceğini ya da ona inanılmayacağını düşünmesi.
Büyük Yanlış 4 Tehlikeli yerler hep: Parklar Genel tuvaletler Issız sokaklar Karanlık yerler Boş inşaat sahaları zannedilir...
Ev ile okul arasındaki yol gibi İçinde bulunduğunuz OYSA... Cinsel İstismar için en uygun yer genellikle: Ev Okul veya Ev ile okul arasındaki yol gibi İçinde bulunduğunuz Tanıdık yakın çevredir!
İstismarcılar genellikle: Yaşlı ve yabancı erkeklerle, Büyük Yanlış 5 İstismarcılar genellikle: Yaşlı ve yabancı erkeklerle, Sokaktaki hırpani serseriler... zannedilir...
İstismarcıların(pedofili) Karekteri Geçmişlerinde cinsel istismara uğrama öyküleri vardır. Kendiside bir şekilde kurbandır. Pedofili seçtiği kurbanlarda da kendisi ile özdeşleşen paralellik gösterirler Kendisinin istismara uğradığı yaştadır ve kendisi için kullanılan yöntemi kullanırlar.
İyi bir işi varken ve uzun süredir aynı bölgede otururken birden taşınma, oturduğu bölgede deşifre olmaya başladıkları zaman hemen oradan taşınırlar, problemler ile bu şekilde baş ederler. Çok sayıda kurbanı vardır. Sadece çocuk pornografik materyallerin olması bile önemli bir özelliktir. Eğer bir çocuğa ulaşmış ve onu kontrolüne almış ise, bu büyük bir şanstır ve çok kolay diğer kurbanlara da ulaşır. Çoğunluk 3-5 yaş grubu çocukları tercih ederler. Bu yaş grubu çocukların cinsellikle ilgili bilgisi yoktur.
Çocuklara erişmek için kullandığı yöntemler vardır Çocuklara erişmek için kullandığı yöntemler vardır. Çocuklarla kontak kurabileceği çok iyi bir imkanı veya işi vardır.
Çocuklara daha çok cinsel içerikli materyaller gösterir. Cinsel fantazileri çocuklar üzerinde yoğunlaşmıştır. Devamlı çocuk pornografik ve erotik materyaller toplar. Ve bunları biriktirir. Aşırı derecede düzenli, ayrıntıları atlamayan biriktirdiği materyalleri kesinlikle atmayan bir kişiliği vardır.(4)
Duygusal açıdan olgunlaşmamış, erişkinlerle ilişkiyi tehdit edici gören, reddedilme veya yetersiz olma korkusu yaşayan ve cinsel doyum kaynakları ulaşılır durumda veya tatmin edici olmayan saldırgan, çocukları kolay ulaşabilecek cinsel objeler olarak görür. Kişinin kendine güvenini tehdit eden stres durumları, evlilik sorunları, evlilik ilişkisinin işlevselliğini kaybetmesi, alkol yada madde kullanımı gibi problemleri vardır.
Hiçbir pedofili, çok iyi korunan, ailesiyle çok yakın ilişkisi olan, anne/babasının tabiri yerindeyse atmaca gibi koruduğu bir çocuğa yaklaşamaz. Tacizciler, etraflarındaki çocuklar arasında seçim yaparken, sevgiye, yakın ilgiye aç olan grubu tercih ediyor. Annesinin/babasının yeterince dinlemediği, kendi halinde büyütülmüş çocuklar.
İstismarın Çocuk Üzerindeki Psikolojik Etkileri: Korku, kaygı, suçluluk, kâbuslar, fobiler, depresyon, öfke ve düşmanlık gibi psikolojik belirtiler. Ani duygudurum değişiklikleri. İntihar davranışı, yaşananları unutma davranışları, trans (kendinden geçme) gibi belirtiler. Özgüven eksikliği ve başkalarına karşı güven kaybı.
Herhangi bir taciz durumunda çocukların gösterebilecekleri fiziksel belirtiler; Bedensel şikayetler Yeme problemleri Sinir krizleri ve bayılmalar. Uyku sorunları (Uyuyamama veya aşırı uyuma). Travma sonrası stres bozukluğu gösterme Fobiler-korku tepkileri Enürezis-enkoprezis
Cinsel İstismara Uğramış Çocuklarda Yaşlara Göre Görülebilecek Tepkiler Okul başarısında düşme Korku (özellikle yetişkinlerden, yalnız kalmaktan, karanlıktan, okula tek başına gitmekten, ani olaylardan korkma vb.) Depresif belirtiler Travma sonrası stres bozukluğu belirtileri Yaşa uygun olmayan davranışlarda artma (anne ya da abla davranışı gösterme) Cinsel konularla aşırı uğraşma Cinsel saldırganlık (başkalarını cinsel ilişkiye zorlama) Aşırı veya açıktan mastürbasyon
Öğrencim cinsel istismara uğradığını söylüyor! Ne yapmam lazım?
Öğrenciniz Cinsel İstismara Uğradığından Bahsediyorsa İlk yapmanız gereken çocuğa inanmak ve güvenmektir. Eğer çocukların yaşadıklarını kendi ifadeleriyle anlatmalarına izin verirseniz çocuklar oldukça güvenilir kaynaklardır. Çocuğun daha fazla zedelenmemesi için “olayın gerçek olup olmadığını sorgulamayın.“
Çocukla özel olarak konuşmak için bir mekan Çocuğun yanında onu sakinleştirmek için oturun Çocuktan izin almadan ona dokunmayın.
Açıklıkla ve sakince dinleyin Çocuğun dilinden konuşun Çocuğu yaşadığı olayları anlatmaya cesaretlendirin
Çocuğa şöyle söyleyin: “ Sana inanıyorum”, “Bana söylediğine çok memnun oldum”, “Bu senin hatan değil”
“Neden” ile başlayan sorular sormayın. Örneğin; • “Neden o kişiyi durdurmadın?” • “Neden bana bunu anlatıyorsun?” Çocuklar genellikle neden ile başlayan sorular sorulduğunda bir şeyleri yanlış yaptıklarını zannederler ya da savunmaya geçerler
Aşağıdakilere benzer sorulardan ve ifadelerden kesinlikle kaçının. Örneğin; • “Bunun olduğundan emin misin?” • “Gerçeği mi söylüyorsun?” • “Bu bir daha olursa bana haber ver”. • “Bunun olması için ne yaptın?”.
Bu bilgiyi diğer öğretmenler ya da kişilerle paylaşmayacağınız konusunda çocuğa teminat verin. Fakat destek almak için yetkili kişilerle iletişime geçeceğinizi söyleyin.
Yazıyla kaydedin: Çocuğun anlattığı olayları ve kelimeleri yazın. Çocuğu istismarı bildirdiği için takdir edin. Eğer çocuk dolaylı bir şekilde bir istismardan söz ediyorsa (örneğin; birinin başına geldi gibi), çocuğu durumu anlatması yönünde teşvik edin. İstismarı bildirmek için okul/kuruluş ya da yerel çocuk koruma kurumlarına/ yetkililerine/ (rehber danışmana) haber verin.
TCK 278’e göre işlenmekte olan suçu yetkili makamlara bildirmeyen kişi bir yıla dek hapis cezası ile cezalandılır. Mağdur onbeş yaşından küçük ise cezanın yarı oranına arttırılacağı düzenlenmiş olup, yasa koyucu çocuk ihmal ve istismarının bildirilmemesini daha ağır biçimde cezalandırmıştır. TCK 279. maddede; kamu adına görev yapan kişilerin görevleri sırasında ve görevlerine ilişkin bir suç öğrendiklerinde bildirmemeleri durumunda altı aydan iki yıla dek hapis cezası ile cezalandırılması öngörülmüştür.