Bilime Karşı Yalancıbilim Prof. Dr. M. Oğuz Güç, MD PhD Farmakoloji Anabilim Dalı Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi oguc@hacettepe.edu.tr

Pseudobilim versus Bilim Kızamık şekeri yedirmek Jiletle “kan bırakmak” Okunmuş su içirmek Kırmızı çaput bağlamak Alabalık / et bağlamak Kırmızı ışıkta barındırmak Lohusa şurubu içirmek Gelincik, kırmızıbiber, vb. …

Effectiveness of Vaccines for Some Common Infectious Diseases Abbas et al. Cellular and Molecular Immunology (2007, 6th ed.) Page:4

Civa Buharı (zehirlenmesi) ile Frengi Tedavisi

Selçuk Erdem, Penguen 27 Eylül 2007

Pseudobilimsel tıbbi uygulamalar Kabahat (affedilebilir) Suç Mecburiyetten Bilerek ve İsteyerek Şarlatanlık Sahtekarlık Cinayet .. Bilgisizlik Yoksulluk Kaza .. Kabahat (affedilebilir) Suç (affedilemez)

"Pseudo" bilimadamı

Memleketimden insan manzaraları..

!

Pseudobilimin karakteristik özellikleri Rory Coker, Distinguishing Science and Pseudoscience, www.quackwatch.com İspat etmeye çalışmaz, ikna etmeye çalışır İnançlara ve imana hitab ederek saf değiştirmeye zorlar Güvencesi kişisel beyanatlar ve hikayelerdir Literatürü (eğer denebilirse) sade vatandaşa yöneliktir Araştırması (eğer varsa) istisnasız sallapati yapılmıştır Standartları, ölçüm hassasiyeti, validasyonu yoktur Başarısızlıklar göz ardı edilir, mazeret ileri sürülür Bilinçli olarak detaylar gizlenir ve mistik bir hava verilir İleri sürülen iddia hiçbir suretle terk edilmez, değiştirilmez Hiçbir ilerleme olmaz, somut bir ürüne varılmaz

Şarlatanlık ürünü tıbbi cihaz nasıl anlaşılır ? Adı karmaşık ama kulağa bilimsel gelen bir terimdir Üzerinde çok sayıda düğme, ışık, gösterge vardır

Şarlatanlık ürünü tıbbi cihaz nasıl anlaşılır ? “Her hastalığı iyileştirir”

Şarlatanlık kolay anlaşılır Sadece akılsızlar kurban olur Şarlatanlık Konusunda Yanıltıcı Önyargılar Şarlatanlık kolay anlaşılır Sadece akılsızlar kurban olur Devlet bizi şarlatandan korur Alternatif tıp bilimselleşiyor (?) Minör şarlatanlık zararsızdır Stephen Barrett, Common Misconceptions About Quackery http:\\www.quackwatch.com

Biyoenerji hakkında cevaplanmayan sorular Birimi nedir ? (Watt, Joule, Erg, Beygirgücü, ..) Nasıl ölçülür ? (AVOmetre, Spektrometre, ..) Depolanabilir mi ? (Pil, Akümülatör, ..)

The Creation of Adam, Michaelangelo

Lancet 361: 2017-2023, 2003 81 788 patients Vitamin E etkisiz 138 113 patients Vitamin A mortalite arttı !

“Pseudo”bilimin Yedi Belirtisi 1. Buluş önce medyaya açıklanır 2. Mucit tek başına keşfetmiştir 3. Buluş bir tesadüf sayesinde olmuştur 4. Güç odakları mucidi baskılıyordur 5. Bilimsel etki saptanma sınırındadır 6. Etki yeni bir doğa kanunuyla açıklanır 7. Buluş asırlardır bilindiği için saygındır Robert L. Park, Seven Warning Signs of Bogus Science http:\\www.quackwatch.com

İnsanlık Tarihi Kadar Eski “Geleneksel Hint Tıbbı” !

Reçetesiz satılan ilaç..! Tezgahüstü (OTC) İlaç Reçetesiz satılan ilaç..!

Sarı Kantaron

These statements have not been evaluated by FDA This product is not intended to diagnose, treat, cure or prevent any disease

Tarım ve Köyişleri Bakanlığı’nın izni ile USA’den ithal edilmiş olup Bu ürün Tarım ve Köyişleri Bakanlığı’nın izni ile USA’den ithal edilmiş olup ilaç değildir

Asetaminofen, Prednizolon, Kafein Hidroklorotiyazid, İndometasin Tayvan’da 8 hastane 2609 “Çin İlacı” % 23.7’sinde Asetaminofen, Prednizolon, Kafein Hidroklorotiyazid, İndometasin http://meds.queensu.ca

Sibutramin eklenmiş Çin İlacı: Zayıflatıcı Yosun

“Gerçek” (Kanıta Dayalı) İlaç 100.000 molekülden 1 adet 200-800 milyon Dolar 7-12 yıl İyi Klinik (Araştırma) Uygulamaları 4.000 – 12.000 insan denek Etkin, güvenli, uygun (maliyet)

Kanıta-dayalı Tıp

Kanıt piramidi Meta analiz Randomize kontrollü çalışma Kohort çalışması Olgu-kontrol çalışması Olgu raporu “Editorial”, klinik görüş, vd Hayvan verileri, in vitro çalışma, vd

Pseudobilim

Pseudobilim ürünü tedaviler neden işe yarıyormuş gibi algılanır? Hastalık doğal seyrini izleyerek hafiflemiş olabilir Bir çok hastalık dönemseldir Plasebo etkisi öne çıkmıştır En başta tanı-prognoz konusunda hata yapılmıştır Geçici duygulanım iyileşmeleri “tedavi” olarak algılanır Hastanın psikolojisi hüküm verme hatası yaptırabilir İyileşen kişiler bunu “asıl tedavi”ye bağlamazlar Barry L. Beyerstein, www.quackwatch.com

Bilim versus Pseudobilim

unproven

Pseudobilim insanlığa karşı suç işlemektir ! Çünkü.. Bilimin toplumdaki saygınlığını azaltır İnsanlığa zaman kaybettirir Hastalıklarla savaşı zorlaştırır İnsanlığın kaynaklarını boşa harcar Yoksulluğa sebep olur "Suistimal" için mükemmel bir örnektir

Pseudobilimin çirkin bir yüzü vardır !