Yrd.Doç.Dr. Ali Murat SÜNBÜL Selçuk Üniversitesi, Egt.Fak. ARAŞTIRMA TEKNİKLERİ Yrd.Doç.Dr. Ali Murat SÜNBÜL Selçuk Üniversitesi, Egt.Fak.

BİLİM - ARAŞTIRMA Bilim: Bilimin İşlevleri: -Betimleme (Anlama) -Nesnel sağlamlılığı olan bilgiler bütünü Neden-sonuç ilişkilerinin ifade edildiği sistematik bilgiler birikimi Geçerliği kabul edilmiş sistemli bilgiler bütünü Bilimin İşlevleri: -Betimleme (Anlama) -Açıklama -Kontrol

Bilim ile ilgili özelde bilgiler.. Nedensel ilişkilerin bulunması ve kuram geliştirmeye yönelik araştırmalar, bilimin açıklama işlevine hizmet ederler. Bilim kuramlarla gelişir. Kuramlar, bu amaçla yapılan araştırmaların en üst düzeyde ürettikleri yeni bilgilerdir. Kuram “bir takım olguları veya olgusal ilişkileri açıklayan kavramsal bir sistemdir. Araştırmaların çoğunun bir kuramsal birde empirik yönü vardır.

Kuramın özellikleri Olguları açıklamak üzere araştırmacı tarafından kurulur Kısmen de olsa doğrulanmış, fakat tümü ile kesinleşmemiş bir sistemdir; çoğun bir tek önerme değil birbirleriye ilişkili önermeler demetiyle yapılan bir açıklamadır. Bir dünya görüşü kadar kapsamlı olmayıp, belirli bir olgu türünü kapsar ve verilerle test edilebilir Kuram soyut bir genelleme sistemidir, bir modeldir. Geliştirilen kuramlar, araştırma sonuçlarını özet-lemeye yardımcı, yeni araştırmaların yapılmasında yol gösterici, boşlukları tamamlayıcı ve önceki araştır-maların denencelerini belirleyici bir niteliğe sahiptir. Kuram geliştirme, elde edilen verilerin, ilişkilerin olguların, geniş bir çerçeve içerisinde yorumlan-masıdır.

Araştırma Problemlere güvenilir çözümler aramak amacı ile, planlı ve sistemli olarak, verilerin toplanması, çözümlenmesi, yorumlanarak değerlendirilmesi ve rapor edilmesi sürecidir. Bilimsel yöntemle problem çözme sürecidir.

Bilimsel Yöntem Bilimsel yöntem, Bacon’cu tümevarım ile Aristo’cu tümdengelim yaklaşımlarının bir sentezidir. Buna göre birey, önce kendi kişisel ve çevresindekilerin gözlem ve deneyimlerinden yararlanarak olayların ve olguların açıklanmasında kullanılabilecek ‘denemelik genellemelerde’ bulunur (Tümevarım). Bu genellemelere dayalı tekil veriler toplanarak bunların doğruluğu test edilir (Tümden gelim)

Bilimsel Yöntemin Aşamaları ………

Bilimsel Yöntemin Temel Nitelikleri Açık seçiktir Denetlenebilir Yansızdır Eleştirici ve düzelticidir Akla uygundur Seçicidir, duyarlığı yüksektir. Olgusal düzeyde bilinen en güvenli problem çözme sürecidir.

Bilimsel Yöntemin Dayandığı Temel Varsayımlar Bilimsel yöntem tüm güvenirliğine karşın, temelde kanıtlanmamış ya da kanıtlanamayan önemli varsayımlara dayanır. Bunlar: Olaylar arasında sistemli neden-sonuç ilişkileri vardır. Nedensiz olay yoktur. Bu ilişkiler bilimsel yöntemle aranabilir. Olaylar eşya gibi incelenebilir. Tümevarım ve tümdengelim sentezi ile geçerli ve güvenilir bilgi toplanabilir. Bu yolla elde edilen bilgiler denetlenebilir niteliktedir Olaylar metafizik görüşlere dayalı olmaksızın açıklanabilir. Sosyal olayları anlamak için onların “nihai” amaçlarını ve “ilk sebeplerini” bilme zorunluluğu yoktur.

Araştırma Süreç ve Teknikleri Problem Durumu Problem Cümlesi Alt problem-Hipotezler Sayıltılar Sınırlılıklar Bulgular Sonuç ve öneriler Yorum ve Tartışma Yöntem Evren-Örneklem-Denekler Veri toplama araçları Veri analiz teknikleri

Problem Durumu Bütünleştirme Sınırlama Tanımlama

Problem Cümlesi (Amaç) Araştırmanın amacını ifade eder. Problem cümlesi araştırma değişkenlerine dayanır. Bu değişkenler: Bağımsız, Bağımlı ve Kontrol değişkenleridir. Kontrol Değişkeni: Ele alınan bağımsız değişkenlerin dışında, fakat bağımsız değişkenler gibi bağımlı değişkeni şu veya bu şekilde etkileme olasılığı kuvvetli olan şaşırtıcı değişkenlerdir.

Hipotez Araştırmalarda, olaylar ya da değişkenler arasında var olduğu söylenen (kestirilen) ilişkiye hipotez denir. Hipotezler: - Veri toplamayı sistemleştirir, ona yön verir. - Fikirlerin, kavramların sınanmasını sağlar Araştırmacının, sınama sürecini uygulamaya zorlaması ile, araştırmada yansızlığı artırır. Kuram geliştirmeye yardım eder.

Varsayımlar Doğru olarak kabul edilip temele alınan, fakat doğruluğu kontrol edilemeyen önermelere denir. Genellikle üç tür varsayım vardır. Değerlere, problemlere ve kuramlara, Kontrol değişkenlerine Araştırma yöntem ve süreçlerine dayalı varsayımlar.

SINIRLILIKLAR Araştırmacının ideal gördüğü ve normal olarak yapmak isteyip de, vazgeçmek zorunda kaldığı şeyler araştırmanın sınırlılıklarıdır.

Yöntem Araştırmanın modelini ifade eder. Model: Bir sistemin temsilcisidir. Modeller temsil ettikleri sisteme göre daha da yalın olurlar.

Araştırma modelleri

Evren ve Örneklem Evren (Population) araştırma sonuçlarının genellenmek istendiği elemanlar bütünüdür. Örneklem: Belli bir evrenden , belli kurallara göre seçilmiş ve seçildiği evreni temsil yeterliği kabul edilen küçük kümedir. Örnekleme Teknikleri: -Tesadüfi örnekleme -Sistematik örnekleme -Küme örnekleme -Tabakalı örnekleme

Örneklemede Temel Kural YANSIZLIKTIR. Bir araştırmada kontrol edilemeyen değişkenlerin sayısı arttıkça evreni temsil etmek üzere seçilen örneklemin büyüklüğüde artar. Bu nedenle survey araştırmalar deneysel araştırmalara kıyasla çok sayıda eleman üzerinde yürütülür. Benzeşik kümelerde örneklem büyüklüğü azalır. Küme örneklemede çok sayıda elemandan oluşan az sayıda kümeler belirlemek yerine; az sayıda elemandan oluşan çok sayıda küme belirlemek daha etkilidir.

Veriler Olgusal veriler: Kişisel yargılardan bağımsız olarak var olan, herkesin üzerinde anlaşabileceği türden gözlenebilir ölçütleri olan ‘gerçekler’dir. Örneğin: Yaş, boy, ağırlık gibi. Yargısal veriler: Olgusal nitelikte olmayan öteki tüm veriler yargısaldır. Pekçok psikolojik ve sosyolojik özellikler bu türdendir. Görüş, düşünce, tutum, kişilik, ilgi v.b

Bulgular Örnekleme ilişkin bulgular (Olgusal) Alt problem ve hipotezlere ilişkin bulgular olmak üzere iki gruba ayrılır.

Öneriler Uygulamaya yönelik öneriler: Bu önerile araştırma sonucu bulunanlar ışığında, problemin, kuramsal yada pratik düzeyde, çözümü için öngörülen değişiklikleri ve izlenmesi gereken yaklaşımları içerir. Yeni araştırma önerileri: Elde edilen yeni bilgiler ve ortaya çıkan yeni durum ışığında problemin çözümüne daha da katkısı olabileceği anlaşılan yeni araştırma alanlarını belirlemeye yöneliktir.