ÖN ADLAR (SIFATLAR) ZİYA IŞIK AHMET AKKOÇ İLKOKULU

ÖN ADLAR (SIFATLAR) İki deli, dar bir yolda giderken bir direksiyon bulur ve çok sevinirler. O sevinçle saatte 160 km hızla uzunca bir süre yol alırlar. Sonra da bir benzincinin önünde dururlar. Arabayı süren: — Yüz liralık benzin, der. Süper benzin olsun! Benzinci iki deliyi tepeden tırnağa süzdükten sonra: — Gidin işinize be! Sizin cıvatalarınız gevşek! der. İkinci deli, araba kullanan deliye dönerek: — Gördün mü! Araba şimdiden masraf kapısı açtı bile! ZİYA IŞIK 2

Yukarıdaki fıkrada renkli yazılan sözcüklere dikkat ediniz. ÖN ADLAR (SIFATLAR) Yukarıdaki fıkrada renkli yazılan sözcüklere dikkat ediniz. Bu sözcükler bir varlık adından önce mi gelmiş? Varlık adının bir özelliğini belirtiyor mu? Her renkli sözcükten sonra bir varlık adı mı var? ZİYA IŞIK 3

Ali ile Metin birbirine benzemelerine rağmen, ÖN ADLAR (SIFATLAR) Ali Metin Ali ile Metin birbirine benzemelerine rağmen, Ali sarı saçlı, kısa boylu, mavi tişörtlü ve gri pantolonludur. Metin ise uzun boylu, siyah saçlı, kırmızı tişörtlü ve siyah ayakkabılıdır. ZİYA IŞIK 4

Bu sebeple ön adları kullanırız. ÖN ADLAR (SIFATLAR) Örnekte olduğu gibi varlıkların birbirine benzeyen veya farklı olan bir sürü özelliği vardır. Varlıkları birbirinden ayırmak, özelliklerini vurgulamak için onların değişik yönleriyle özelliklerinin belirtilmesi gerekir. Bu sebeple ön adları kullanırız. ZİYA IŞIK 5

Buna göre ön adlar mutlaka bir varlık adından önce gelmelidir. ÖN ADLAR (SIFATLAR) Varlıkları (adları) niteleyen, durumunu, biçimini, yerini, sayısını, rengini bildiren kelimelere ön ad (sıfat)denir. Buna göre ön adlar mutlaka bir varlık adından önce gelmelidir. Ad ile ön ad arasında anlamlı bir ilişki olmalıdır ve birbirini tamamlamalıdır. ZİYA IŞIK 6

Belli belirsiz (belgisiz) yönlerinden nitelendirirler. ÖN ADLAR (SIFATLAR) Ön adlar varlıkları, Durum Şekil (biçim) Sayı İşaret ederek yer Renk Soru sorması Belli belirsiz (belgisiz) yönlerinden nitelendirirler. ZİYA IŞIK 7

Belgisiz (Belli Belirsiz) Ön Adlar ÖN ADLAR (SIFATLAR) ÖN ADLARI İNCELEYELİM Şekil (Biçim) Bildiren Ön Adlar Durum Bildiren Ön Adlar Sayı Bildiren Ön Adlar İşaret (Yer) Bildiren Ön Adlar Renk Bildiren Ön Adlar UYGULAMA Soru Soran Ön Adlar Belgisiz (Belli Belirsiz) Ön Adlar ZİYA IŞIK 8

Varlıkların şeklini belirtirken kullandığımız ön adlardır. ÖN ADLAR (SIFATLAR) Şekil (Biçim) Bildiren Ön Adlar Varlıkların şeklini belirtirken kullandığımız ön adlardır. Koca gözlü devden çok korkuyorum. İri gözleri yaşlardan gözükmüyordu. Kısa pantolonla bu elbise uymamış. Babam bana yuvarlak bir masa aldı. Çizgili çorapları nereden aldın? Büyük kalemimi kaybettim. Ceketin altına kareli gömlek giyinmiş. Uzun ağacın gölgesinde oturalım. Küçük kırlangıçlar dama yuva yaptılar. ZİYA IŞIK 9

Çocuklar …………. kediyi yakalamaya çalışıyor. ÖN ADLAR (SIFATLAR) Şekil (Biçim) Bildiren Ön Adlar Aşağıdaki boşlukları varlıkların şeklini bildiren sözcüklerle tamamlayınız. Çocuklar …………. kediyi yakalamaya çalışıyor. Mektup yazmak için ………….. kağıt kullanmalısın. Yol ……….. taşlarla döşenmiş. Bıçağın …………. ucuyla portakalı soydum. Salonun ortasında …………... bir sehpa duruyordu. Her gün ………… kaktüse su veriyor, onu seviyordu. minik çizgisiz kare sivri yuvarlak küçük ZİYA IŞIK 10

Varlıkların nasıl olduklarını, durumlarını bildiren ön adlardır. ÖN ADLAR (SIFATLAR) Durum Bildiren Ön Adlar Varlıkların nasıl olduklarını, durumlarını bildiren ön adlardır. Artık o eski ayakkabıyı giyme. Kırık bardaktan su içmeye çalışıyordu. Karşıya geçmesi için yaşlı amcaya yardım etmeliyiz. Güneşli bir havada yürüyüşe çıktık. Çalışkan insanlar daha başarılı olur. Sevimli kediyi bahçemizde besliyoruz. Yeni bir gömlek almalıyım. Evimizin bozuk musluğundan epeyce su akıyor. Şu yaramaz çocuk yine yere düşmüş. İnce bir korna sesi duydum. ZİYA IŞIK 11

Beni bu ………… havalar hasta etti. ÖN ADLAR (SIFATLAR) Durum Bildiren Ön Adlar Aşağıdaki boşlukları varlıkların durumunu bildiren sözcüklerle tamamlayınız. Beni bu ………… havalar hasta etti. ……………… çocuklar okulumuzun gururu oldu. …………… adam yavaşça yürüyerek torununa sarıldı. Bir paket de ………….. peynir alsam iyi olacak. Grip olduğunda ………….. ıhlamur içmelisin. …………… ekmek yemeyi tercih etmem. ………… doktor hastasıyla ilgileniyor. Bir de baktım dört …………….. yavru karşımda duruyor. soğuk çalışkan ihtiyar taze sıcak bayat genç sevimli ZİYA IŞIK 12

Varlıkların sayısını bildiren ön adlardır. Üç kalem daha almalıyım. ÖN ADLAR (SIFATLAR) Sayı Bildiren Ön Adlar Varlıkların sayısını bildiren ön adlardır. Üç kalem daha almalıyım. İkinci caddede büyük bir kaza olmuş. Beş lira daha verirsen, sana da iki dondurma alırım. Hastaları birer sedyeyle taşıyorlar. İki çocuk bahçede top oynuyor. Bana da yarım ekmek verir misin? Öğlen yemeğinde ikişer elma yedik. Birinci yarışmacı Orhan oldu. Turnuvayı yedi numaralı yarışmacı kazandı. Günde ikişer hap içerek iyileştim. Dört saat sonra çarşıda buluşalım. İki sokak sonra sağa dönmelisin. ZİYA IŞIK 13

Herkes ……….… muz alıp yesin. Annem beslenme çantama ………. elma koydu. ÖN ADLAR (SIFATLAR) Sayı Bildiren Ön Adlar Aşağıdaki boşlukları varlıkların sayısını bildiren sözcüklerle tamamlayınız. Herkes ……….… muz alıp yesin. Annem beslenme çantama ………. elma koydu. Balkonda ………… tane çiçeğimiz var. ……….. kedi yavrusu birbirlerine sarılıp ısındılar. Sınavda yanına……... kurşun kalem al. Bayramın …………. günü akraba ziyareti yaptık. Bu gün …………. lira harcadım. Bize ………….. ceviz daha versen onları da yeriz. birer bir dört iki iki ikinci beş beşer ZİYA IŞIK 14

Varlıkların yerini işaret ederek bildiren ön adlardır. ÖN ADLAR (SIFATLAR) İşaret (Yer) Bildiren Ön Adlar Varlıkların yerini işaret ederek bildiren ön adlardır. Bu sokak bizim sokağımız. O ev bizim evimizdir. Şu çocuklar güzel şarkı söylüyorlar. Belli ki bu sporcu yarışmaya daha iyi hazırlanmış. O kadınlar sokakta halı yıkıyorlar. Öteki şehirler buradan daha güzel olamaz. Şu binayı dönünce okulu göreceksin. Bu masalı kaç kez dinledim, bilemezsin. Ben o elbiseyi çok daha beğenmiştim. Beni o günden sonra bir daha arayan olmadı. Bu ödevleri öteki defterine yazmalısın. ZİYA IŞIK 15

……….. bardağı masaya koyar mısın? ……… evde çocukluğum geçti. ÖN ADLAR (SIFATLAR) İşaret (Yer) Bildiren Ön Adlar Aşağıdaki boşlukları varlıkların yerini işaret ederek bildiren sözcüklerle tamamlayınız. ……….. bardağı masaya koyar mısın? ……… evde çocukluğum geçti. Annem …….. çamaşırları makinede yıkadı. Odamdan ……. kanepeyi çıkarmak istiyorum. ……… poşetleri nereye koyacağım. …………. elbiseleri de temizlemeye vermeliyim. Köyde geçirdiğim …….. günleri unutamam. Yeşillikler içindeki ……… bahçe beni her zaman dinlendirir. bu o bu şu şu öteki o bu ZİYA IŞIK 16

Varlıkların rengini bildiren ön adlardır. ÖN ADLAR (SIFATLAR) Renk Bildiren Ön Adlar Varlıkların rengini bildiren ön adlardır. Bana kırmızı kalemini verir misin? Odamıza uygun beyaz koltuk takımı aldık. Beyaz gül, kırmızı gül, güller arasından gelir. Eskiden öğrenciler siyah önlük giyerdi. Şu mavi gözlü kız mı senin kardeşin? Kara kedi gibi girdin aramıza. Masaya beyaz bir örtü serelim. Üzerine pembemsi bir elbise giyinmiş. Ben dondurmamı yerken elimden mavi balonum uçup gitti. ZİYA IŞIK 17

Onları ………………..... dolaba yerleştirmelisin. ÖN ADLAR (SIFATLAR) Renk Bildiren Ön Adlar Aşağıdaki boşlukları varlıkların rengini bildiren sözcüklerle tamamlayınız. Onları ………………..... dolaba yerleştirmelisin. ………….. zeytinliklerin arasından buraya kadar yürüdük. …………. ayakkabılarını yeni mi aldın? Odamıza ……………. boya daha güzel olacak. Yağmur yağacak galiba, …………….bulutlar geliyor. “…………… Başlıklı Kız” kitabını okudun mu? kahverengi yeşil siyah mavi kara kırmızı ZİYA IŞIK 18

Bu gün kaç lira harçlık aldın? Sana nasıl bir bisiklet alalım? ÖN ADLAR (SIFATLAR) Soru Soran Ön Adlar Cümlede soru sormaya yarayan, varlığı soru sorarak belirten ön adlardır? Hangi silgi senin? Bu gün kaç lira harçlık aldın? Sana nasıl bir bisiklet alalım? Kaçar elma yesek acaba? Senin baban ne iş yapıyor? Üzerine nasıl bir elbise giymişti? Sınavda yapamadığın kaç soru var? Okulun açılmasına kaç gün daha kaldı? Size gelmek için hangi dolmuşa bineceğim? Yukarıdaki soru ön adlarına dikkat edelim. Soru soran başka sözcüklerle karıştırmayalım. ZİYA IŞIK 19

Aşağıdaki boşlukları soru soran ön adlarla tamamlayınız. ÖN ADLAR (SIFATLAR) Soru Soran Ön Adlar Aşağıdaki boşlukları soru soran ön adlarla tamamlayınız. …………… topu almak istiyorsun? ………….. bir gömlek almayı düşünüyorsun? Sınıfın ……………. sırasında oturuyorsun? Bir kişi en çok ……….. çikolata yer acaba? Sizin apartmanda …………. daire var? Sana göre ………… gömlek daha güzel? Yarın ……..…. pantolonumu giymeliyim? Tatilde ………..gün kalacaksınız? Öğretmen sana ………… bir soru sordu? hangi nasıl kaçıncı kaç kaç hangi hangi kaç nasıl ZİYA IŞIK 20

Güneşin altında birkaç saat oturdular. Bütün soruları bana sormayın! ÖN ADLAR (SIFATLAR) Belgisiz ( Belli Belirsiz ) Ön Adlar Varlıkları net olarak belirtmeyen, belli belirsiz belirten ön adlardır. Güneşin altında birkaç saat oturdular. Bütün soruları bana sormayın! Bazı çocuklar henüz okumaya geçemedi. Kimi insanlar yalan söyler. Kardeşimle her konuda iyi anlaşırız. Babam bazı akşamlar yemeğe geç geliyor. Seninle bir gün görüşeceğim. Birkaç kâse çorba içti. Bir zamanlar bayramlar böyle mi kutlanırdı! Sınavdaki çoğu sorular kolaydı. Yaşlı teyzeme her gün yemek götürüyorum. Senin için birçok zorluğa katladım. ZİYA IŞIK 21

Aşağıdaki boşlukları belgisiz ön adlarla tamamlayınız. ÖN ADLAR (SIFATLAR) Belgisiz ( Belli Belirsiz ) Ön Adlar Aşağıdaki boşlukları belgisiz ön adlarla tamamlayınız. Yarın olmasa da …….. gün görüşürüz. Yıllar sonra …….. gün beni anarsan, kulakların değil kalbin çınlasın. ………….gece bir alemde geziyorsun dünyayı. …………..günleri yatarak geçiremezsin! ……………seneler geçti dönen yok seferinden. ………….derslerde uykum geliyor. ………….ekmek verir misin? Anneme vermek için ……………çiçek topladım. bir bir her bütün birçok bazı biraz birçok ZİYA IŞIK 22

ÖN ADLAR (SIFATLAR) Uygulama Aşağıdaki öyküde ön adları bulunuz. Altını çiziniz. Ahırın avlusunda oynarken aşağıda, gümüş söğütler altında görünmeyen derenin hüzünlü şırıltısını işitirdik. Evimiz iç çitin büyük kestane ağaçları arkasında kaybolmuş gibiydi. Annem, İstanbul’a gittiği için benden bir yaş küçük olan kardeşim Hasan’la artık Dadaruh’un yanından hiç ayrılmıyorduk. Bu, babamın seyisi, yaşlı bir adamdı. Dadaruh’la birlikte onları suya götürmek, çıplak sırtlarına binmek, ne doyulmaz bir zevkti! Gümüş gibi parlayan bu güzel kaşağının dişlerine baktım. Çok keskin, çok sivriydi. On adım ilerdeki çeşmeye koştum. Kaşağıyı yalağın taşına koydum. Yerden kaldırabildiğim en ağır bir taş bularak üstüne hızlı hızlı indirmeye başladım. ZİYA IŞIK 23

Sabah uyanmış, şişkin gözlerle kahvaltıya oturmuştu. ÖN ADLAR (SIFATLAR) Uygulama Aşağıdaki ön adlar varlıkların hangi özelliğini belirtiyor. Söyleyiniz. Sabah uyanmış, şişkin gözlerle kahvaltıya oturmuştu. Burada ikişer saat nöbet tutmanızı istiyorum. Öteki kitapların nerede? Şu caddede dolaşalım mı? Çorbanın yanında nerdeyse yarım ekmek yedi. Uzun boylu bir çocuk olduğu için basketbol kursuna gidiyor. Güzel sesiyle bize şarkı söylüyor. Okuduğum bazı kitaplar çok hoşuma gidiyor. O çocuğun bu saatte dışarıda ne işi var? Hangi kitabı okuyacaksın? şekil sayı işaret işaret sayı şekil durum belgisiz işaret soru ZİYA IŞIK 24

Gölgeli yoldan eve doğru koştum. ÖN ADLAR (SIFATLAR) Uygulama Aşağıdaki cümlelerde geçen ön adları bulunuz. Varlığın hangi özelliğini belirtiyor. Söyleyiniz. Gölgeli yoldan eve doğru koştum. Babam, ağlayan kardeşimi kucağına aldı. Bazı geceler zavallı hayvancağızı tepeden tırnağa kadar sabunlardı. Bu köpeği hangi veterinere götüreceksiniz? Kalenin tepesinde kırmızılı beyazlı bir bayrak dalgalanıyordu. Yirmi yıldır görmediğim bu kasaba, artık bir serap gibiydi. gölgeli  durum ağlayan  durum bazı  belgisiz, zavallı  durum bu  işaret, hangi  soru kırmızılı beyazlı bir  renk yirmi sayı, bu  işaret, bir  belgisiz ZİYA IŞIK 25

Köşk biçiminde yapılmış ………….. bir ev duruyordu. (renk) ÖN ADLAR (SIFATLAR) Uygulama Aşağıdaki noktalı yerleri parantez içinde verilen ön ad türleriyle tamamlayınız. Köşk biçiminde yapılmış ………….. bir ev duruyordu. (renk) Onu, bu ……………. pencerede görür gibi olurdum. (durum) Sizin eve ………… bir sokaktan gideceğiz? (soru) …… anda aklıma bir şey geldi. (işaret) Kafese konmuş ……………. bir aslanı andırıyordu. (biçim) ………… geceler amcasının konağından kaçardı. (belgisiz) Sırtında …………….. bir elbisesi vardı. (durum) beyaz kırık nasıl O büyük bazı yırtık ZİYA IŞIK 26

ÖN ADLAR (SIFATLAR) TEŞEKKÜRLER ZİYA IŞIK 27