FIRSATÇI MİKOZLAR Prof Dr Zeynep SÜMER

FIRSATÇI MİKOZLAR Genel Özellikler ETKEN MANTARLAR Doğada saprofit / normal flora üyesi KONAK İmmün sistemi baskılanmış / altta yatan başka bir risk faktörü var

FIRSATÇI MİKOZLAR Kandidiyazis (kandidoz) Kriptokokkoz(is) Aspergilloz(is) Zigomikoz(is) Diğer: Trikosporonoz(is), fusaryoz(is), penisilloz(is)…… ***Doğada bulunan mantarların HEPSİ fırsatçı mikoza neden olabilir***

KANDİDİYAZİS Dünyanın heryerinde en sık görülen fırsatçı mikoz Hücresel immünite kütanöz ve mukozal, nötrofiller sistemik kandidiyazise karşı korunmada önemli Endojen enf. Etken: Candida spp. En sık: 1. C. albicans 2. C. tropicalis

SIK İZOLE EDİLEN CANDIDA TÜRLERİ C. albicans C. tropicalis C. parapsilosis C. kefyr C. glabrata C. krusei C. guillermondii C. lusitaniae

Candida MORFOLOJİK ÖZELLİKLER Mikr. Tomurcuklanan maya hücreleri Psödohif, gerçek hif Makr. Krem renginde maya kolonileri (SDA) Germ tüp (Çimlenme borusu) (C. albicans, C. dubliniensis) Klamidospor (C. albicans, C. dubliniensis) Tanımlama Germ tüp, fermentasyon ve asimilasyon reaksiyonları

370C’de germ tube pozitif 370C’de germ tube negatif

Mısır unlu tween 80 agara ekim: -Termial klamidyaspor oluşumu, yalancı hifler ve bu hiflerin boğum noktalarında blastokonidya kümelerinin olması C. albicans

Candida PATOJENİTE FAKTÖRLERİ Hücreye tutunma (adezyon) (Germ tüp, mayadan daha adeziv) Plastik yüzeylere (kateter, prostetik kapak..) yapışma Proteaz Fosfolipaz

KANDİDİYAZİS Risk faktörleri Fizyolojik: Gebelik, ileri yaş, çocukluk çağı Travmatik: Yanık, enfeksiyon Hematolojik: Hücresel immün yetmezlik, AIDS, kronik granülamatöz hastalık, aplastik anemi, lösemi, lenfoma... Endokrinolojik: DM, hipoparatiroidizm, Addison hastalığı İyatrojenik: Oral kontraseptif, antibiyotik, steroid, kemoterapi, kateter

KANDİDİYAZİS Klinik tablolar-I 1. KÜTANÖZ VE SUBKÜTANÖZ Oral Vajinal Onikomikoz, paronişi Dermatit Çocuk bezi dermatiti (“diaper rash”) Balanit

KANDİDİYAZİS Klinik tablolar-II SİSTEMİK Ösefajit Pulmoner enf. Sistit Pyelonefrit Endokardit Myokardit Peritonit Hepatosplenik Endoftalmit Artrit Osteomyelit Menenjit Deri lezyonları

KANDİDİYAZİS Klinik tablolar-III 3. KRONİK MUKOKÜTANÖZ Deri ve mukozalarda Candida enf.u Verrüköz lezyonlar Hücresel immünitede bozukluk Otozomal genetik yatkınlık Eşlik eden hipoparatiroidizm, demir eksikliği

KANDİDİYAZİS Tanı Direk inceleme: Maya hücreleri, psödohif, gerçek hif Kültür: SDA, bakteriyolojik besiyerleri Seroloji: Mannan antijeninin saptanması (ELISA, RIA, IF, lateks, partikül aglütinasyon)

2. Hızlı otomatize identifikasyon testleri: API, VİTEK…

-Göz yaşı şeklinde sporlar, tek ve grup halindeki blastokonidyumlar C -Göz yaşı şeklinde sporlar, tek ve grup halindeki blastokonidyumlar C. tropicalis

Auxacolor stribi ile C. albicans’ın gösterilmesi

4. Karbonhidrat asimilasyon testleri

KANDİDİYAZİS Tedavi KÜTANÖZ: Topikal antifungal; Ketokonazol, mikonazol, nistatin SİSTEMİK: Amfoterisin B Flukonazol, itrakonazol KRONİK MUKOKÜTANÖZ: Amfoterisin B Flukonazol, itrakonazol Transfer faktör

KRİPTOKOKKOZİS Hücresel immün yetmezliği olanlarda gelişir (AIDS, lenfoma, …) Ekzojen enf. Etken Cryptococcus neoformans Patogenez Mayanın inhalasyonu

Cryptococcus neoformans ÖZELLİKLER Doğal rezervuar Toprak, kuş dışkısı, okaliptus ağacı Mikr. Kapsüllü maya (çini mürekkebi) Makr. Krem renkli, mukoid koloni (SDA) Serotipler A, B, C, D Patojenite faktörleri Kapsül Difenol oksidaz (+) (Kuş yemli besiyeri / kafeik asit besiyeri) c. 37°C’de üreyebilme

Cryptococcus neoformans serotipler C. neoformans var. grubii  serotip A C. neoformans var. gattii  serotip B veya C C. neoformans var. neoformans serotip D

KRİPTOKOKKOZİS Klinik tablolar 1. PULMONER Belirtisiz/grip benzeri/hilar lap/kavitasyon 2. YAYGIN **Menenjit (akut/kronik) Kriptokokkoma Deri lezyonları Diğer

KRİPTOKOKKOZİS Tanı Örnekler BOS, balgam, deri lezyonundan aspirat Direk inceleme Çini mürekkebi Kültür SDA Seroloji*** Lateks aglütinasyon testi ile BOS ve serumda kapsül antijeninin tayini

KRİPTOKOKKOZİS Tedavi Amfoterisin B (+ flusitozin) AIDS’li olgularda tedavi sonrası flukonazol ile ömür boyu proflaksi

ASPERGİLLOZİS Etken: Aspergillus spp. (en sık: A. fumigatus) Risk faktörleri ve patogenez 1. İmmünsupresyon,DM..ekzojen enfeksiyon (sporların inhalasyonu) 2. Atopik konak tarafından sporların inhalasyonu Aşırı duyarlılık reaksiyonları (allerji) 3. Aspergillus toksinleri ile kontamine ürünlerin tüketilmesi  Mikotoksikoz / karaciğer ve kolon kanseri

Aspergillus ÖZELLİKLER Doğal rezervuar: hava, toprak Patojenite faktörleri: hif, fosfolipaz Enfekte dokuda: damar invazyonu, trombus, infarkt, kanama Makr: pudramsı küf kolonisi (spor rengi her türde farklı) Mikr: dikotom dallanan septalı hifler, vezikül, fiyalidler, mikrokonidya

ASPERGİLLOZİS Klinik tablolar-I I. ALLERJİK ASPERGİLLOZİS 1. Astım (Tip I) 2. Allerjik bronkopulmoner aspergillozis (Tip I, III) II. NONİNVAZİV LOKAL KOLONİZASYON 1. Aspergilloma (Fungus topu) (akciğerler, paranazal sinüsler) 2. Otomikoz (eksternal otit) 3. Onikomikoz 4. Göz enf.u (konjunktival, korneal, intraoküler)

ASPERGİLLOZİS Klinik tablolar-II III. İNVAZİV ASPERGİLLOZİS Pulmoner Yaygın: GIS, beyin, karaciğer, böbrek, kalp, deri, göz V. MİKOTOKSİKOZİS

ASPERGİLLOZİS Tanı Örnekler Balgam, BAL, doku... Direk inceleme Balgamda septalı hif ve konidya. Dokuda damar içinde hifler Kültür Siklohekzimidsiz SDA (en az 2 kültürde üremeli !) Seroloji Allerji (serumda spesifik IgE--RAST) İnvaziv enf. (serumda galaktomannan antijeni--ELISA)

ASPERGİLLOZİS Tedavi ALLERJİK Steroid ASPERGİLLOMA Semptomatik ise cerrahi, amfoterisin B LOKAL, YÜZEYEL ENF. Nistatin İNVAZİV ENF. Cerrahi debridman Amfoterisin B, itrakonazol ***Mortalite yüksek

ZİGOMİKOZİS Etkenler: Rhizopus, Rhizomucor, Mucor... Doğal rezervuar: Hava, su, toprak Risk faktörleri: Diabetik ketoasidoz, immünsupresyon Patogenez: Sporanjiyosporların inhalasyonu Enfekte dokuda: Damar invazyonu, trombus, infarkt, kanama

ZİGOMİKOZİS Klinik bulgular I. RİNOSEREBRAL Burun, sinüs, göz, beyin ve meninks tutulumu Orbital sellülit II. TORASİK Akciğer lezyonları, parenkimde nekroz III. LOKAL Travma sonrası böbrek enfeksiyonu Yanık veya operasyon sonrası deri enf.u

ZİGOMİKOZİS Tanı Örnekler Balgam, BAL, sinüs biyopsisi.. Direk inceleme Septasız, kurdeleye benzeyen ve dik açılar yaparak dallanan hifler, sporanjiyum Kültür SDA (pamuk helva görünümü)

Direkt bakı;

ZİGOMİKOZİS Tedavi Cerrahi debridman Amfoterisin B ***Mortalite yüksek