YAŞLIDA İMMÜN SİSTEM ve ENFEKSİYON HASTALIKLARI Prof. Dr. TANJU BEĞER CTF İç Hastalıkları ABD Geriatri Bilim Dalı

İMMÜN SİSTEM Doğal (Nonspesifik) immünite: Edinsel immün cevap gelişinceye kadar, hızlı fakat tam olmayan koruma sağlar Elemanları; makrofajlar, dendritik hc., doğal öldürücü hücreler ve kompleman Edinsel (adaptive) immünite: Hücresel immünite Humoral immünite İmmünolojik bellek Mukozal immünite

Hücresel İmmün Sistemin Görevleri Greft rejeksiyonu Virüsle enfekte hücrelerin öldürülmesi Mantar, intrasellüler parazit ve bakterilere karşı koruma Otoimmüniteyi önleme Tümör büyümesini önleme

Humoral İmmün Sistemin Görevi Bakteri ve diğer enfeksiyon ajanlarına karşı koruma sağlayan antikor üretmek Monosit/Makrofaj Sisteminin Görevi Antikorla önceden opsonize olmuş veya olmamış yabancı materyalin öldürülmesi Hümoral ve hücresel cevabı düzenlemek

İmmünolojik Bellek Önceden karşılaşılmış bir antijenle yeniden karşılaşma  T ve B hücreleri içindeki Bellek hücreleri  sekonder (anamnestik) yanıt  affinitesi yüksek antikor sentezi

Mukozal İmmünite MALT (mucosa-associated lymphoid tissue) B ve T lenfositlerden oluşan lenfoid foliküller ve bunların üzerini örten M hücreleri nden oluşan epitel dokusundan meydana gelir. Bu foliküllerdeki B lenfositler IgA sentezler.

Hücresel immünitede meydana gelen değişiklikler Timik involüsyon: KI kaynaklı T hücre prekürsörlerinin olgunlaştığı ve farklılaştığı yer timustur. T hücreleri pozitif ve negatif seleksiyona uğrar. Yaşlanmayla; timusun T hücre prekürsörlerinin farklılaşmasını sağlama kapasitesi azalır immatür T hücre oranı  Timik hormon konsantrasyonu 

T lenfosit fonksiyonunda meydana gelen değişiklikler Kantitatif: ….

T lenfosit fonksiyonunda meydana gelen değişiklikler (devam) Kalitatif: ….

T lenfosit fonksiyonunda meydana gelen değişiklikler (devam) Yaşlıların Tbc, influenza, v.zoster ile sensitize olmuş lenfositlerinin bu antijenlere verdiği proliferatif yanıt bozulmuştur (reaktivasyon Tbc) Yaşlıda süpresör T lenfositler daha az prolifere olur  etkisi daha az  otoantikor oluşumu daha fazladır.

B lenfosit fonksiyonunda meydana gelen değişiklikler KI prekürsör hc.nin B hücrelerini oluşturma kabiliyeti bozulur. T bağımlı antikor cevaplarında azalma daha belirgindir. Spesifik antijene spesifik antikor üretme kabiliyeti azalır immünizasyonda oluşan antikor seviyeleri düşüktür.

B lenfosit fonksiyonunda meydana gelen değişiklikler (devam) Ig’lerin toplam miktarı değişmez, dağılımı değişir; IgM , IgA ve IgG  Yaşlanmayla B lenfositler daha az koruyucu antikor üretir (pnömokok ile aşılanmadan sonra oluşan antikorların opsonizazyon gücü daha azdır).

Otoimmün reaktivite Otoantikor oluşumu  ,self tolersns  Kendisine karşı yüksek affinitesi olan antikor reseptörleri eksprese eden B lenfositler yok edilmekten kaçabilir, veya Reseptörlerini yenilemede yetersiz olabilir, veya Yaşa bağlı olaylarla (oksidasyon, glikasyon) değişmiş veya anatomik sekestrasyondan kurtulmuş kendi moleküllerine karşı immün cevaptan kaynaklanabilir.

Mukozal immünitedeki değişiklikler Yaşın etkisi azdır. sIgA miktarı  IgA sekrete eden plazma hücreleri  Tükürüğün opsonik aktivitesi  Tonsil dokusundaki MALT folikülleri ile ilişkili epitel yüzeyi 

İmmün yaşlanmanın klinik etkileri Enfeksiyon Hastalıkları …

İmmün yaşlanmanın klinik etkileri İmmünizasyona cevap Aşılara karşı spesifik antikor cevabı azdır; Sağlıklı yaşlıların %30-40’da influenza aşısından sonra koruyucu immünite gelişmeyebilir. Pnömokok aşıları daha az efektiftir.

İmmün yaşlanmanın klinik etkileri Kanser …

İmmün yaşlanmanın klinik etkileri Monoklonal gamopati …

Yaşlıda Enfeksiyon Hastalığı Riskini Artıran Faktörler İmmün sistemin baskılanması Doku ve organlardaki fonksiyonel ve yapısal değ. Patogenezi farklı birden fazla hastalığın birlikteliği Yetersiz beslenme Sürekli ve çeşitli dozlarda ilaç kullanımı Hastane ve bakım evinde kalma Dirençli mikroorganizmalarla enfeksiyon Psikolojik durum Sosyo-ekonomik şartlar

Farklı organlardaki yapısal ve fonksiyonel değişiklikler enfeksiyon riskini artırır. Bozulmuş öksürük refleksi, mukosilier klirenste azalma, orofarenks kolonizasyonunda artma solunum sis. enfeksiyonu Böbreğin idrarı asidifiye etme kabiliyetinde azalma, idrarın bakteriostatik özelliğinin azalması, mesanenin tam boşalamaması Üriner enf GİS’de yaşa bağlı değişiklikler (aklorhidri, divertikül)  GİS enf

Patogenezi farklı hastalıklar Kapak hast.(sklerotik, yapay kapak, pace-maker implantları) Metabolik hast. (DM, gut) Nörolojik hast. (SVA, parkinson, Alzheimer) Kr. Respiratuar hast. (KOAH, bronşektazi) Ürolojik hast. (BPH, sonda kullanımı) Ortopedik hast. (protezler, artroskopi) Deri hast. (bası yaraları, erizipel) Safra ve böbrek taşları Bakımsız dişler

Beslenme yetersizliği Protein ve karbonhidrat alımındaki yetersizlik  IL ve TNF yapımı  Lipid eksikliği prostaglandinleri etkiler E, C vitamini ve Zn eksikliği hücresel immünite Fe eksikliğienfeksiyona direnci düşürür Sürekli ilaç kullanımı Sedatifler Diüretik ve laksatifler İmmunsüpresifler

Yaşlıda Sık Görülen Enfeksiyon Hastalıkları Solunum sistemi enfeksiyonları Üriner enfeksiyonlar Gastrointestinal enfeksiyonlar Nozokomiyal enfeksiyonlar

Solunum Sistemindeki Değişiklikler

PNÖMONİ Etyoloji:

PNÖMONİ Etyoloji:

PNÖMONİ Patogenez Mikroorganizmalar akciğere 4 yoldan ulaşabilir. 1) İnhalasyon (sık) 2) Aspirasyon (sık) 3) Direk inokülasyon 4) Hematojen yayılım

PNÖMONİ Pnömoniyi kolaylaştıran faktörler;

PNÖMONİ Semptom ve Bulgular: 

PNÖMONİ Tanı: 

Tedavi:

PNÖMONİ Tedavi süresi:

TÜBERKÜLOZ Tbc yaşlı populasyonda % 28.6 Predispozan faktörler; Hücresel immünitede bozulma Diabetes mellitus Maliniteler İmmunsupresif ilaç kullanımı Gastrektomi

Tbc - Klinik ve Labaratuvar

Tbc -Tanı

Tbc -Tedavi

Üriner Sistemdeki Değişiklikler Kadında üretranın kısa olması, sifinkter tonusunun azalması İdrarın bakteriostatik özelliğinin azalması Bakteriyel çoğalmayı kolaylaştıran hastalıklar (DM, böbrek hast, taşlar) İdrar sondaları ve müdahalede kullanılan enstrümanlar

Üriner Sistem Enfeksiyonları

Yaşlıda Menenjit Mortalite yüksektir (%53-79) Nedeni; - eşlik eden kronik hast - dirençli organizmalarla enfeksiyon - tanıda gecikme

Enfeksiyonun alınış şekli Bakteriyemi: Pnömoni, idrar yolu enfeksiyonu veya dekübitüs ülserleri Direkt inokülasyon: Kafa travması, beyin cerrahisi Komşuluk yolu: sinüzit, otit

Etyoloji

Etyoloji

Klinik Ateş, baş ağrısı, meningial irritasyon bulguları, bilinç bulanıklığı, konfüzyon bakteriyel menenjit Kranyal sinir felçleri ve nörolojik bulgular %10-20 Epilepsi %30 Papil ödemi (başlangıçta <%1) Sadece mental durum değişikliği (*) Tbc menenjit kliniği siliktir. Subfebril ateş, baş ağrısı, kişilik değişikliği şeklinde prodromal bulgular 2-3 haftada meningial irritasyon bulguları, kusma, konfüzyon, nörolojik bulgular

Tanı: BOS incelemesi Kültür Tedavi:

Endokardit Predispozan faktörler: …

Etyoloji

Klinik

Tanı: Profilaksi: Kalsifiye ve prostetik kapağı olanlara her türlü müdahale öncesi antibiyotik profilaksisi uygulanmalı

Tedavi

Yaşlıda Cerrahi Girişim Gerektiren Enfeksiyon Hastalıkları Kolesistit ve kolanjit Osteomiyelit Divertikülit Apanisit

TEŞEKKÜRLER