Türkiye’deki Gelişmişlik Düzeyinin Çeşitli Göstergeler Kullanılarak Coğrafi Bilgi Sistemi ile İller Bazında İrdelenmesi

DİE’den Temin Edilen Veriler: İllerin 2000 Yılı Nüfusları İllerin 2000 Yılı Nüfus Yoğunlukları İllerin Okuryazar Nüfusu Sektörlere Göre Nüfus Dağılımı Hanehalkı Verileri İllerin Aldığı ve Verdiği Göç

Gayrisafi Yurt İçi Hasıla Elektrik Tüketimi (kW/h) Özel Oto Sayısı Banka Mevduatları Özel Sektör Yatırım Teşvikleri Okul, Öğrenci ve Öğretmen Sayıları Hekim ve Hastane Sayıları

Okuryazarlık yüzdesinin doğudan batıya doğru belirgin bir artış gösterdiği görülmektedir. Doğuda Trabzon, Rize,Artvin,Erzincan okuryazar yüzdeleri olarak diğer doğu illerinden farklılık göstermektedir. Okuryazar nüfus sıralamasına baktığımızda sırasıyla İstanbul-Ankara-İzmir en yüksek sayıda olan iller, Bayburt-Tunceli-Gümüşhane en düşük sayıda olan iller olduğunu görüyoruz

Okuryazarlık Durumu

Sektörel Dağılım: Teknik Eleman Sayısı Üst Kademede Çalışanların Sayısı İdari Personel Sayısı Ticarette Çalışanların Sayısı Tarım ve Ormancılıkta Çalışan Sayısı Ulaştırma Makinası Kullananların Sayısı Hizmet İşlerinde Çalışanların Sayısı Mesleği Olmayanların Sayısı

Sektörel Dağılımı Bütün Olarak İncelersek: Teknik eleman sayısı sanayinin yoğun olduğu bölgelerde (İstanbul,Ankara,İzmir) daha fazladır.Doğudan batıya çok düzenli bir artış olmamakla birlikte batıda Bilecik’de belirgin bir düşüş göstermektedir. Üst kademede çalışanlar doğudan batıya artış göstermekte, bunun yanı sıra doğuda Trabzon-Erzurum- Diyarbakır-Malatya diğer illerden ayrılmaktadır. İdari personel sayısı olarak İstanbul diğer illerden çok belirgin bir şekilde ayrılmaktadır;Uşak-Bilecik-Burdur illerinde ise batıya göre düşük sayıda olduğu görülmektedir. Ticarette çalışanlar İstanbul-Ankara-İzmir de yoğunluk göstermek,diğer illerde ise çok az sayıdadır. Tarım ve Ormancılıkta çalışanlar Manisa-İzmir-Konya’da yoğunluk göstermekte, büyük çoğunluk bu sektörden oluştuğu görülmektedir. Ulaştırma makinası kullanalar doğudan batıya artış göstermektedir. Hizmet işlerinde çalışanlar İstanbul’da çok büyük bir yoğunlukta olduğu görülmektedir. Mesleği olmayanlar İşsizliğin ve Nüfusun en yoğun olduğu yer olan İstanbul’da çok belirgin olarak görülmektedir.

Hane halkı sayıları batıdan doğuya sosyo kültürel yapıya bağlı olarak büyük bir artış göstermektedir.

İllerin Aldığı Göç

İllerin Verdiği Göç

İllerin aldığı göç grafiğine baktığımızda sırayla Bayburt-Hakkari-Tunceli’nin en az göç alan iller olduğunu görüyoruz.En çok göç alanlarsa eğim, istihdam olanaklarına bağlı olarak sırasıyla İstanbul-Ankara-İzmir olduğunu görüyoruz İllerin verdiği göç grafiğine baktığımızda ise sırasıyla Hakkari-Karman-Bilecik olduğunu görüyoruz, en fazla göç veren illerin ise İstanbul- Ankara-Kars olduğunu görüyoruz.

Gayri Safi Yurt İçi Hasıla

Gayri safi yurt içi hasıla illerin ekonomik gelişmişlik göstergesi olup, doğudan batıya artış gösterirken doğuda Erzurum belirgin bir şekilde ayrılmaktadır. Grafiklere baktığımızda gayri safi yurt içi hasılanın en düşük olduğu iller sırasıyla Bayburt-Ardahan-Iğdır, en yüksek olduğu iller ise sırasıyla İstanbul-İzmir- Ankara olduğu görülmektedir.

Toplam Elektrik Tüketimi kWh

Elektrik tüketimi illerin ekonomik gelişmişlik göstergesi olup, doğudan batıya doğru artış göstermektedir. İllerin elektrik tüketimi grafiğine baktığımızda sırasıyla en az tüketimin Bayburt-Tunceli-Gümüşhane olduğunu görmekteyiz,en çok olan iller ise sırasıyla İstanbul-Ankara-İzmir olduyğu görülmektedir.

Özel oto sahipliliği illerin ekonomik gelişmişlik göstergesi olup, doğudan batıya gidildikçe artış göstermekte, fakat Yozgat-Çankırı-Karabük ilerinde belirgin bir azalma vardır. Özel otomobil sayıları grafiğine baktığımızda ise sırasıyla en az olan iller Tunceli-Ardahan-Hakkari, en çok olan iller ise sırasıyla İstanbul-Ankara-İzmir olduğu görülmektedir.

Özel Oto Sayısı

Banka mevdutları da illerin ekonomik olarak gelişmişlik göstergesi olup, yine doğudan batıya yoğunluk göstermektedir.Çankırı ve Tokat illeri ise diğer komşu illere göre belirgin bir düşüş göstermektedir. Banka mevduatları grafiğine baktığımızda sırasıyla en düşük olan iller Kilis-Hakkari- Siirt, en yüksek olan iller ise sırasıyla İstanbul-Ankara-İzmir olduğu görülmektedir.

Toplam Banka Mevduatı

Özel sektör yatırım dağılımlarına baktığımızda, yapılan yatırımların büyük yüzdesinin batıda olduğu görülmektedir. Batıda Uşak-Afyon-Burdur illeri komşu illere göre belirgin düşüş göstermektedir.Doğuda ise Şanlıurfa- Diyarbakır-Mardin komşu illere göre artış göstermektedir.

Öğretmen başına düşen öğrenci sayısı güneyde artış gösterirken doğuda düşüş göstermektedir.Bunun sebebi doğuda okula giden çocuk sayısının daha az olmasından kaynaklanmaktadır.Doğuda Şırnak diğer komşu illere göre belirgin bir düşüş göstermektedir.

Hastane başına düşen nüfus batıya gittikçe azalmaktadır.Doğuda en yüksek olarak Mardin’de görülmektedir.Bunun yanı sıra Tunceli-Artvin illerinde ise hastane başına düşen nüfus diğer komşu illere göre çok daha az sayıdadır.

Hekim Sayısı

Hekim başına düşen nüfusa bakıldığında doğuda çok büyük bir yoğunluk görülmektedir.Elazığ- Trabzon illerinde ise belirgin bir düşüş görülmektedir. Hekim sayısının illere dağılım grafiğine baktığımızda ise sırasıyla en az olan iller Kilis- Hakkari-Şırnak,en çok olan iller ise sırasıyla İstanbul-Ankara-İzmir olduğu görülmektedir.

DEĞERLENDİRME Araştırma sonuçları göstermiştir ki; bölgeler arası sosyo-kültürel ve ekonomik gelişmişlik düzeyindeki farklılıklar hala büyük bir sorundur. Ülkenin batısında yaşayanlar, diğer bölgelerde yaşayanlardan daha yüksek bir yaşam standardına sahiptir. Bu araştırma ülke ve bölge planlaması gerekliliğini bir kez daha ortaya çıkarmıştır.