İnvazif Pnömokokal Hastalıklar ve Aşı ile Korunma Prof. Dr. Serhat Ünal Hacettepe Üniversitesi, Tıp Fakültesi İç Hastalıkları Anabilim Dalı İnfeksiyon Hastalıkları Ünitesi

Erişkinlerde Aşıyla Korunabilir Hastalıklar “Her yıl çocuklardan yüzlerce kez fazla sayıda erişkin, aşıyla önlenebilir hastalıklar nedeniyle hayatını kaybediyor!” Hastaneye yatış verileri 114,000 kişi Influenza sebebiyle 15,000 kişi Hepatitler sebebiyle Yılda 40,000’den fazla ölüm: 20-40,000 kişi pnömoni ve influenza nedeniyle 5,000 kişi hepatit B nedeniyle Erişkin bağışıklama kapsamı genel olarak düşük. During some influenza seasons, hospital admissions can exceed 100,000. Between Hepatitis A and B, about 15,000 acute clinical cases are reported. It's estimated that more than 40,000 adults die each year from three major vaccine-preventable diseases (VPDs) - influenza, pneumococcal infections and hepatitis B. In addition, measles, mumps, rubella, varicella, tetanus, diphtheria and hepatitis A cause substantial morbidity and some deaths among adults. Despite this tremendous health burden and the availability of safe and effective vaccines to help protect people from all these diseases, many adults remain at risk.   Many adults may have missed vaccinations in childhood. They may have entered school before school entry vaccination requirements were in place or they may have been lucky and not acquired the disease. Other adults enter special high-risk groups as a result of chronic medical conditions, occupation, lifestyle or advancing age, and require vaccines not routinely given in childhood. Other vaccines may be needed for special circumstances like travel to certain foreign countries. Strengthening Adult Immunization: A Call to Action, Partnership for Prevention, 2005 2

Aşı İle Önlenebilen Hastalıklar (US) No 1 ölüm nedeni (1989 – 1998) Vaka Ölüm Influenza (milyon) > 500,000 Pneumococcal ~ 120,000 Hepatit A 282,650 1013 Hepatit B 146,644 9694 Kızamık 60,189 132 Kabakulak 24,075 7 Kızamıkçık 4412 21 Boğmaca 53,634 65 Tetanoz 486 77 % 90 yaşlılarda MMWR 200, 48 (RR-53); Thompson et al., JAMA 2003, 289: 179 Feikin et al., Am J Public Health 2000, 90: 223-229

Pnömoni

Streptococcus pneumoniae Üst solunum yollarında kolonize olur ve değişik tipte infeksiyonlara neden olabilir 1. Otitis media ve sinüzit gibi üst solunum yolu infeksiyonları 2. Pnömoni ve diğer alt solunum yolu infeksiyonları 3. Dissemine invaziv infeksiyonlar (bakteremi, menenjit) Tüm dünyada çocuklar ve erişkinler için en önemli bakteriyel patojenlerden biri Küçük çocuklarda en sık enfeksiyon etkenlerinin arasında Özellikle altta yatan hastalığı olan yaşlılarda çok sık enfeksiyon ve ölüm nedeni

Streptococcus pneumoniae (ABD) 7.000.000 otitis media olgusu/yıl 500.000 pnömoni olgusu yıl 50.000 bakteremi olgusu/yıl 3.000 menenjit olgusu/yıl MMWR 1997, vol 46, No:RR-8

Neden İnvaziv Pnömokokal Hastalığa karşı korunmalıyız? İnvaziv pnömokokal hastalıklar son derece ciddi olup, ölüme yol açabilmektedir: Pnömokokal pnömoniye yakalanan her 20 erişkinden 1’i ölmektedir. Bakteremiye yakalanan her 10 erişkinden 2’si ölmektedir. Menenjite yakalanan her 10 erişkinden 3’ü ölmektedir. ABD’de her yıl tahmini olarak 40,000 ölüme neden olmaktadır. Sekonder pnömokokal pnömoni: ABD’de bir grip mevsiminde meydana gelen ölümlerin % 50’sinden sorumludur. Pandemilerde ise görülen ağır hastalık ve ölümlerin çoğunluğundan sorumludur. Haemophilus influenzae tip b menenjitli bir olgu görmeyeli ne kadar zaman oldu? Kızamıklı bir çocuğu en son ne zaman gördüğünüzü hatırlıyor musunuz? Bu enfeksiyonların yanı sıra polio, tetanoz, difteri, kızamıkçık ve kabakulak gibi hastalıklar oldukça etkili aşıların yaygın olarak kullanılması sayesinde artık büyük ölçüde geçmişte kalmışlardır. Çocukların Hepatit A’ya karşı aşılanmalarını öngören evrensel kılavuzlara rağmen, hepatit A’nın selim bir çocukluk çağı hastalığı olduğuna dair inancımız nedeniyle klinisyenlerin çoğu hastalarını aşılatmamaktadırlar. Aşılama konusundaki kararınızı kolaylaştıracak en son bilgiler - aşının etkinlik ve güvenilirliği, aşı virüsünün bulaşıcılığı, bağışıklığın süresi ve diğer bilgilerden bu sunumda bahsetmek istiyorum. 1 İnvaziv pnömokokal hastalıklar öldürücüdür. Centers for Disease Control and Prevention. Prevention of pneumococcal disease. Recommendations of the Advisory Committee on Immunization (ACIP). Morbidity and Mortality Weekly Report, 1997, 46(RR–8):1–21. American Diabetes Association. Flu & Pneumonia shots. [Online] 2007; [1 page] Available from: URL http://diabetes.org/gestational-diabetes/flu-pneumonia-shots.jsp 1

Neden İnvaziv Pnömokokal Hastalığa karşı korunmalıyız? Risk grubu kişilerde, sağlıklı kişilere oranla invaziv pnömokokal hastalıklar daha sık ve ciddi bir tabloyla görülür. Diyabetikler IPD açısından yaklaşık 6 kat daha yüksek risk altındadır. 20 40 60 80 100 120 140 160 18-34 35-49 50-64 65-79 Yaş, Yıl IPH/ 100.000 kişi Diyabet Sağlıklı Haemophilus influenzae tip b menenjitli bir olgu görmeyeli ne kadar zaman oldu? Kızamıklı bir çocuğu en son ne zaman gördüğünüzü hatırlıyor musunuz? Bu enfeksiyonların yanı sıra polio, tetanoz, difteri, kızamıkçık ve kabakulak gibi hastalıklar oldukça etkili aşıların yaygın olarak kullanılması sayesinde artık büyük ölçüde geçmişte kalmışlardır. Çocukların Hepatit A’ya karşı aşılanmalarını öngören evrensel kılavuzlara rağmen, hepatit A’nın selim bir çocukluk çağı hastalığı olduğuna dair inancımız nedeniyle klinisyenlerin çoğu hastalarını aşılatmamaktadırlar. Aşılama konusundaki kararınızı kolaylaştıracak en son bilgiler - aşının etkinlik ve güvenilirliği, aşı virüsünün bulaşıcılığı, bağışıklığın süresi ve diğer bilgilerden bu sunumda bahsetmek istiyorum. 2 Risk grubu kişiler invaziv pnömokokal hastalıklar açısından yüksek risk altındadır. Moe H Kyaw. The Influence of Chronic Illnesses on the Incidence of Invasive Pneumococcal Disease in Adults. JID 2005;192:377-86 CDC. Recommendations of the ACIP. Prevention of pneumococcal disease. MMWR 1997; 46 (N° RR-8): 1-24 1

Diyabetik Olmakla Artan IPD Riski: 2005 yılında Journal of Infectious Diseases dergisinde yayınlanan, Kyaw ve arkadaşlarının gerçekleştirdiği bir çalışmada: 18 yaş üstü sağlıklı ve risk grubu yaklaşık 15 milyon erişkinde invaziv pnömokokal hastalık insidansına bakılmıştır. Sonuçlar yaş, ırk ve altta yatan hastalığa göre düzeltilmiş sonuçlardır Haemophilus influenzae tip b menenjitli bir olgu görmeyeli ne kadar zaman oldu? Kızamıklı bir çocuğu en son ne zaman gördüğünüzü hatırlıyor musunuz? Bu enfeksiyonların yanı sıra polio, tetanoz, difteri, kızamıkçık ve kabakulak gibi hastalıklar oldukça etkili aşıların yaygın olarak kullanılması sayesinde artık büyük ölçüde geçmişte kalmışlardır. Çocukların Hepatit A’ya karşı aşılanmalarını öngören evrensel kılavuzlara rağmen, hepatit A’nın selim bir çocukluk çağı hastalığı olduğuna dair inancımız nedeniyle klinisyenlerin çoğu hastalarını aşılatmamaktadırlar. Aşılama konusundaki kararınızı kolaylaştıracak en son bilgiler - aşının etkinlik ve güvenilirliği, aşı virüsünün bulaşıcılığı, bağışıklığın süresi ve diğer bilgilerden bu sunumda bahsetmek istiyorum. Moe H Kyaw. The Influence of Chronic Illnesses on the Incidence of Invasive Pneumococcal Disease in Adults. JID 2005;192:377-86 1

Diyabetik Olmakla Artan IPD Riski: Sağlıklı kişilerde invaziv pnömokokal hastalık (IPD) insidansı: 8.8/100.000 kişi Diyabetik erişkinlerde IPD insidansı: 51.4 /100.000 kişi (6 kat daha fazla) Diyabetiklerdeki IPD riski yaşla birlikte artmaktadır: 65-79 yaş arasında 61.5 vaka/ 100.000 kişi 80 yaş üzerinde 133.8 vaka / 100.000 kişi Birden fazla komorbiditenin bir arada olduğu erişkinlerde IPD insidansı: 87.5 vaka / 100.000 kişi İki veya daha fazla komorbiditenin bir arada olduğu erişkinlerde ise IPD insidansı: 128.4 vaka / 100.000 kişi Haemophilus influenzae tip b menenjitli bir olgu görmeyeli ne kadar zaman oldu? Kızamıklı bir çocuğu en son ne zaman gördüğünüzü hatırlıyor musunuz? Bu enfeksiyonların yanı sıra polio, tetanoz, difteri, kızamıkçık ve kabakulak gibi hastalıklar oldukça etkili aşıların yaygın olarak kullanılması sayesinde artık büyük ölçüde geçmişte kalmışlardır. Çocukların Hepatit A’ya karşı aşılanmalarını öngören evrensel kılavuzlara rağmen, hepatit A’nın selim bir çocukluk çağı hastalığı olduğuna dair inancımız nedeniyle klinisyenlerin çoğu hastalarını aşılatmamaktadırlar. Aşılama konusundaki kararınızı kolaylaştıracak en son bilgiler - aşının etkinlik ve güvenilirliği, aşı virüsünün bulaşıcılığı, bağışıklığın süresi ve diğer bilgilerden bu sunumda bahsetmek istiyorum. Moe H Kyaw. The Influence of Chronic Illnesses on the Incidence of Invasive Pneumococcal Disease in Adults. JID 2005;192:377-86 1

İleri yaş Risk Grupları Önemli! Asplenizm Orak hücreli anemi HIV pozitif hastalar KOAH İleri yaş Kronik alkolizm Diabetes mellitus Kronik böbrek yetmezliği Travmatik dura defekti olan hastalar

Yaşlılık nedir? 31 Aralık 2009 tarihi itibarıyla: Türkiye nüfusu 72.561.312 kişidir. 65 yaş ve üstü kişilerin toplam nüfus içindeki payı, % 7 (5.083.414 kişi) dir. “Yaşlılık” rölatif bir tanımdır ve aslında ülkemizdeki kronik hastalıkların yaş dağılımına baktığımızda, 50 yaş ve üzerinde kronik hastalıklar artmaktadır. 50 yaş ve üstü kişilerin toplamı 14.115.938 kişidir. Haemophilus influenzae tip b menenjitli bir olgu görmeyeli ne kadar zaman oldu? Kızamıklı bir çocuğu en son ne zaman gördüğünüzü hatırlıyor musunuz? Bu enfeksiyonların yanı sıra polio, tetanoz, difteri, kızamıkçık ve kabakulak gibi hastalıklar oldukça etkili aşıların yaygın olarak kullanılması sayesinde artık büyük ölçüde geçmişte kalmışlardır. Çocukların Hepatit A’ya karşı aşılanmalarını öngören evrensel kılavuzlara rağmen, hepatit A’nın selim bir çocukluk çağı hastalığı olduğuna dair inancımız nedeniyle klinisyenlerin çoğu hastalarını aşılatmamaktadırlar. Aşılama konusundaki kararınızı kolaylaştıracak en son bilgiler - aşının etkinlik ve güvenilirliği, aşı virüsünün bulaşıcılığı, bağışıklığın süresi ve diğer bilgilerden bu sunumda bahsetmek istiyorum. 1

Neden İnvaziv Pnömokokal Hastalığa karşı korunmalıyız? Ülkemizde ve dünyada invaziv pnömokokal infeksiyonları tedavi edebilmek gün geçtikçe zorlaşmaktadır: Antibiyotik Direnci ; Alexander Projesi Protekt Çalışması E-Basket Çalışması Lokal Çalışmalar Tüm çalışmaların ortak sonucu; Antibiyotik direnci tüm bölgelerde artış eğiliminde! 3 Haemophilus influenzae tip b menenjitli bir olgu görmeyeli ne kadar zaman oldu? Kızamıklı bir çocuğu en son ne zaman gördüğünüzü hatırlıyor musunuz? Bu enfeksiyonların yanı sıra polio, tetanoz, difteri, kızamıkçık ve kabakulak gibi hastalıklar oldukça etkili aşıların yaygın olarak kullanılması sayesinde artık büyük ölçüde geçmişte kalmışlardır. Çocukların Hepatit A’ya karşı aşılanmalarını öngören evrensel kılavuzlara rağmen, hepatit A’nın selim bir çocukluk çağı hastalığı olduğuna dair inancımız nedeniyle klinisyenlerin çoğu hastalarını aşılatmamaktadırlar. Aşılama konusundaki kararınızı kolaylaştıracak en son bilgiler - aşının etkinlik ve güvenilirliği, aşı virüsünün bulaşıcılığı, bağışıklığın süresi ve diğer bilgilerden bu sunumda bahsetmek istiyorum. Gün geçtikçe artan antibiyotik direnci invaziv pnömokokal hastalıkların tedavisini güçleştirmektedir. İnfeksiyon Dünyası 2006/3; 28-45 1

Protekt – Türkiye 1999-2003

Neden İnvaziv Pnömokokal Hastalığa karşı korunmalıyız? İnvaziv pnömokokal hastalık önemli bir halk sağlığı sorunudur: TÜRKİYE’DEKİ HASTANE ÖLÜMLERİ: 1. İskemik olmayan kalp hastalıkları 2. Serebrovasküler hastalıklar 3. Perinatal hastalıklar 4. İskemik Kalp hastalığı 5. Pnömoni 6. KOAH + Astım Haemophilus influenzae tip b menenjitli bir olgu görmeyeli ne kadar zaman oldu? Kızamıklı bir çocuğu en son ne zaman gördüğünüzü hatırlıyor musunuz? Bu enfeksiyonların yanı sıra polio, tetanoz, difteri, kızamıkçık ve kabakulak gibi hastalıklar oldukça etkili aşıların yaygın olarak kullanılması sayesinde artık büyük ölçüde geçmişte kalmışlardır. Çocukların Hepatit A’ya karşı aşılanmalarını öngören evrensel kılavuzlara rağmen, hepatit A’nın selim bir çocukluk çağı hastalığı olduğuna dair inancımız nedeniyle klinisyenlerin çoğu hastalarını aşılatmamaktadırlar. Aşılama konusundaki kararınızı kolaylaştıracak en son bilgiler - aşının etkinlik ve güvenilirliği, aşı virüsünün bulaşıcılığı, bağışıklığın süresi ve diğer bilgilerden bu sunumda bahsetmek istiyorum. 4 İnvaziv pnömokokal hastalık önemli bir halk sağlığı sorunudur. Sağlık Bakanlığı Tedavi Hizmetleri Genel Müdürlüğü,Sağlık istatistikleri, 1997. 1

Ulusal hastalık yükü (DALY) Erkekler % Kadınlar İskemik kalp hst 9.5 Perinatal nedenler 8.8 9.1 7 Serebrovasküler hst 6.6 5.7 ASYİ 3.7 Unipolar depresif hst 4.9 Trafik kazaları 4 Konjenital anomaliler 3.2 Demir eksikliği anemisi Osteoartritler 3.1 KOAH 3.0 2.4 2.6 Trakea, bronş, akc ca 2.3 Diabetes mellitus 2.1 www.hm.saglik.gov.tr

Neden İnvaziv Pnömokokal Hastalığa karşı korunmalıyız? - Özet İnvaziv pnömokokal hastalıklar öldürücüdür. Geriatrik yaş grubundaki kişiler invaziv pnömokokal hastalıklar açısından yüksek risk altındadır. Gün geçtikçe artan antibiyotik direnci invaziv pnömokokal hastalıkların tedavisini güçleştirmektedir. İnvaziv pnömokokal hastalık önemli bir halk sağlığı sorunudur.

Pnömokokkal Aşılar: Gelişmeler 1881 Pnömokok Pasteur ve Sternberg tarafından izole edildi 1911 Bakteri aşıları için ilk klinik çalışmalar 1930 İlk polivalan aşı öldürülmüş serotiplerin polisakkarid kapsüllerini parsiyel pürifiye edilmiş halde içeriyordu 1940s Hexavalent polisakkarid aşılar ticari olarak elde edilebildi 1977 14-valan aşı ABD de lisans aldı 1983 23-valan aşı ABD de lisans aldı 1990s Aynı kökten pnömokok aşıları geliştirildi Fedson, Musher, in Vaccines, 1994

Neden pnömokok aşısı yapılmalı? 2010 SUT: Pnömokok aşısı bedeli (polisakkarit); iki yaş üstü çocuklarda ve erişkinlerde, aspleni, dalak disfonksiyonu, splenektomi (medikal, cerrahi ve otosplenektomi) yapılan veya planlanan olgular, orak hücre hastalığı, çölyak sendromu, immünsupresif tedavi, radyasyon tedavisi, organ transplantasyonu ve HIV tüm evreleri dahil tedaviye veya hastalıklara bağlı immün yetmezlik ve immün baskılanma durumları, kronik renal hastalık ve nefrotik sendrom, kronik kalp hastalıkları, astım dahil kronik akciğer hastalıkları, siroz dahil kronik karaciğer hastalıkları, diabetes mellitus dahil herhangi bir kronik metabolik hastalığı, hemoglobinopati, doğuştan ve edinilmiş kraniyal defektler ve dermal sinüsler dahil beyin omurilik sıvısı sızıntısına sebep olan durumlarda, hastalıklarını belirten sağlık raporuna dayanılarak tüm hekimlerce reçete edilmesi halinde 5 yılda bir ödenir. 65 yaş ve üzerindeki kişilere rapor aranmaksızın beş yılda bir defa olmak üzere bedelleri ödenir. Haemophilus influenzae tip b menenjitli bir olgu görmeyeli ne kadar zaman oldu? Kızamıklı bir çocuğu en son ne zaman gördüğünüzü hatırlıyor musunuz? Bu enfeksiyonların yanı sıra polio, tetanoz, difteri, kızamıkçık ve kabakulak gibi hastalıklar oldukça etkili aşıların yaygın olarak kullanılması sayesinde artık büyük ölçüde geçmişte kalmışlardır. Çocukların Hepatit A’ya karşı aşılanmalarını öngören evrensel kılavuzlara rağmen, hepatit A’nın selim bir çocukluk çağı hastalığı olduğuna dair inancımız nedeniyle klinisyenlerin çoğu hastalarını aşılatmamaktadırlar. Aşılama konusundaki kararınızı kolaylaştıracak en son bilgiler - aşının etkinlik ve güvenilirliği, aşı virüsünün bulaşıcılığı, bağışıklığın süresi ve diğer bilgilerden bu sunumda bahsetmek istiyorum. 1 Sağlık Bakanlığı, DSÖ önerileri paralelinde risk gruplarında polisakkarit pnömokok aşılaması önerilmektedir. 1

İleri yaş Risk Grupları Önemli! Asplenizm Orak hücreli anemi HIV pozitif hastalar KOAH İleri yaş Kronik alkolizm Diabetes mellitus Kronik böbrek yetmezliği Travmatik dura defekti olan hastalar

Neden pnömokok aşısı yapılmalı? ACIP Polisakkarit Pnömokok Aşılaması Önerileri : ≥65 yaşındaki erişkinler Kronik hastalığı olan kişiler Kronik kardiyovasküler, pulmoner ve karaciğer hastalığı, diabetes mellitus, alkolizm, serebrospinal sıvı sızıntısı Fiziksel veya fonksiyonel asplenisi olan 2 – 64 yaş arasındaki kişiler HIV enfeksiyonu, lösemi, lenfoma, Hodgkin hastalığı, multipl miyelom, yaygın malignite, kronik böbrek yetersizliği veya nefrotik sendromu olanları da içeren, ≥2 yaşındaki immünkompromize kişiler; immünsüpresif kemoterapi (kortikosteroidler dahil) alanlar ve bir organ veya kemik iliği transplantı olmuş kişiler. Özel çevrelerde veya sosyal ortamlarda yaşayan 2 – 64 yaşındaki kişiler YENİ ENDİKASYONLAR (23. EKİM. 2008): SİGARA İÇENLER (zatürreden 4 kat daha fazla etkileniyorlar) ASTIM HASTALARI Haemophilus influenzae tip b menenjitli bir olgu görmeyeli ne kadar zaman oldu? Kızamıklı bir çocuğu en son ne zaman gördüğünüzü hatırlıyor musunuz? Bu enfeksiyonların yanı sıra polio, tetanoz, difteri, kızamıkçık ve kabakulak gibi hastalıklar oldukça etkili aşıların yaygın olarak kullanılması sayesinde artık büyük ölçüde geçmişte kalmışlardır. Çocukların Hepatit A’ya karşı aşılanmalarını öngören evrensel kılavuzlara rağmen, hepatit A’nın selim bir çocukluk çağı hastalığı olduğuna dair inancımız nedeniyle klinisyenlerin çoğu hastalarını aşılatmamaktadırlar. Aşılama konusundaki kararınızı kolaylaştıracak en son bilgiler - aşının etkinlik ve güvenilirliği, aşı virüsünün bulaşıcılığı, bağışıklığın süresi ve diğer bilgilerden bu sunumda bahsetmek istiyorum. 3 ACIP tarafından risk gruplarında ve sigara içenlerde pnömokok aşılaması önerilmektedir. CDC. Recommendations of the ACIP. Prevention of pneumococcal disease. MMWR 1997; 46 (N° RR-8): 1-24 1

Neden pnömokok aşısı yapılmalı? Tüm diyabetli bireylerde; İnfluenza ve özellikle pnömoni infeksiyonlarına bağlı komplikasyon riski ve mortalite yüksektir. En az diğer kronik hastalıkları olan hastalar kadar pnömokok infeksiyonlarına yatkındırlar. Diyabetli bireyler de toplumsal tüm koruma ve eradikasyon programlarına dahil edilmelidir. Tüm diyabetli bireylerin Polisakkarit Pnömokok Aşısı ile aşılanmaları gereklidir. 4 ADA ve TEMD (2009) tarafından tüm diyabetiklere Pnömokok Aşısı Önerilmektedir. Haemophilus influenzae tip b menenjitli bir olgu görmeyeli ne kadar zaman oldu? Kızamıklı bir çocuğu en son ne zaman gördüğünüzü hatırlıyor musunuz? Bu enfeksiyonların yanı sıra polio, tetanoz, difteri, kızamıkçık ve kabakulak gibi hastalıklar oldukça etkili aşıların yaygın olarak kullanılması sayesinde artık büyük ölçüde geçmişte kalmışlardır. Çocukların Hepatit A’ya karşı aşılanmalarını öngören evrensel kılavuzlara rağmen, hepatit A’nın selim bir çocukluk çağı hastalığı olduğuna dair inancımız nedeniyle klinisyenlerin çoğu hastalarını aşılatmamaktadırlar. Aşılama konusundaki kararınızı kolaylaştıracak en son bilgiler - aşının etkinlik ve güvenilirliği, aşı virüsünün bulaşıcılığı, bağışıklığın süresi ve diğer bilgilerden bu sunumda bahsetmek istiyorum. American Diabetes Association Position Statement. Diabetes Care 2003;26:Supplement S126-128 DİABETES MELLİTUS VE KOMPLİKASYONLARININ TANI, TEDAVİ VE İZLEM KILAVUZU (2009) Yenilenmiş 4. Baskı. Sayfa: 149. [http://www.turkendokrin.org/grup/ Diyabet. pdf ] 1

Neden pnömokok aşısı yapılmalı? Türkiye’de Risk Gruplarında Aşılama Oranları Hedef Aşılama Oranı yok! ABD’de Risk Gruplarında Aşılama Oranları Türkiye’de Risk grubu Hastalardaki Aşılama Oranları % 0 – 2.2 pnömokok aşılama oranı TIHUD Ege Bölgesi Çalışma Grubu % 60 % 54 % 36 % 30 Haemophilus influenzae tip b menenjitli bir olgu görmeyeli ne kadar zaman oldu? Kızamıklı bir çocuğu en son ne zaman gördüğünüzü hatırlıyor musunuz? Bu enfeksiyonların yanı sıra polio, tetanoz, difteri, kızamıkçık ve kabakulak gibi hastalıklar oldukça etkili aşıların yaygın olarak kullanılması sayesinde artık büyük ölçüde geçmişte kalmışlardır. Çocukların Hepatit A’ya karşı aşılanmalarını öngören evrensel kılavuzlara rağmen, hepatit A’nın selim bir çocukluk çağı hastalığı olduğuna dair inancımız nedeniyle klinisyenlerin çoğu hastalarını aşılatmamaktadırlar. Aşılama konusundaki kararınızı kolaylaştıracak en son bilgiler - aşının etkinlik ve güvenilirliği, aşı virüsünün bulaşıcılığı, bağışıklığın süresi ve diğer bilgilerden bu sunumda bahsetmek istiyorum. 1994 1995 1999 2010 Ülkemizdeki risk grubu hastalarda aşılama oranları, gelişmiş ülkelerdeki ile karşılaştırıldığında hala çok düşüktür. 4 Mieckowski TA. et al. Vaccine 20 (2002);1383-1392. Mieckowski TA. et al. Vaccine 20 (2002);1383-1392. 1

Neden pnömokok aşısı yapılmalı?- Özet Sağlık Bakanlığı, DSÖ önerileri paralelinde risk gruplarında pnömokok aşılaması önerilmektedir. Sağlık Bakanlığı Ulusal Pandemi Planında pandemiler sırasında ya da pandemiler arası dönemde risk gruplarında pnömokok aşılaması önermektedir. ACIP tarafından risk gruplarında ve sigara içenlerde pnömokok aşılaması önerilmektedir. ADA ve TEMD tarafından tüm diyabetiklere Pnömokok Aşısı Önerilmektedir. Ülkemizdeki risk grubu hastalarda aşılama oranları, gelişmiş ülkelerdeki ile karşılaştırıldığında hala çok düşüktür.

Pnömokok Aşıları PPV23 (Pneumo-23®, Sanofi-Pasteur Co) 1, 2, 3, 4, 5, 6B, 7F, 8, 9N, 9V, 10A, 11A, 12F, 14, 15B, 17F, 18C, 19A, 19F, 20, 22F, 23F, ve 33F PCV7 (Prevnar®, Pfizer İlaçları) 4, 6B, 9V, 14,18C, 19F, 23F PCV9 Ek olarak 1 ve 5 PCV11 Ek olarak 3 ve 7

Pnömokokkal Aşılar: Antijen Kompozisyonu 23-valan pnömokok aşısı 23 S. Pneumoniae serotipinden ele edilmiş pürifiye kapsüler polisakkarid içermektedir. 1, 2, 3, 4, 5, 6B, 7F, 8, 9N, 9V, 10A, 11A, 12F, 14, 15B, 17F, 18C, 19A, 19F, 20, 22F, 23F, 33F Bu serotipler invaziv pnömokokkal enfeksiyonlarının % 85-90’ından sorumludur. Aşı antimikrobiyal rezistans geliştiren serotiplerin çoğunu içerir Bazı serotiplerle çapraz koruma görülür. Örneğin, 6B serotipine karşı gelişmiş olan antikor aşıda bulunmayan 6A serotipine karşı koruyuculuk sağlar. 1 CDC, MMWR, 1989 2 Fedson, Musher, in Vaccines, 1994 3 Geslin et al., Méd Mal Infect, 1992

Kapsama PPA 23 erişkinlerdeki en fazla serotip kapsamına sahip aşıdır. PPA23, erişkinlerdeki infeksiyonlarının % 78’ini kapsar (18-49 yaş) PKA13 % 53’ünü kapsar. Haemophilus influenzae tip b menenjitli bir olgu görmeyeli ne kadar zaman oldu? Kızamıklı bir çocuğu en son ne zaman gördüğünüzü hatırlıyor musunuz? Bu enfeksiyonların yanı sıra polio, tetanoz, difteri, kızamıkçık ve kabakulak gibi hastalıklar oldukça etkili aşıların yaygın olarak kullanılması sayesinde artık büyük ölçüde geçmişte kalmışlardır. Çocukların Hepatit A’ya karşı aşılanmalarını öngören evrensel kılavuzlara rağmen, hepatit A’nın selim bir çocukluk çağı hastalığı olduğuna dair inancımız nedeniyle klinisyenlerin çoğu hastalarını aşılatmamaktadırlar. Aşılama konusundaki kararınızı kolaylaştıracak en son bilgiler - aşının etkinlik ve güvenilirliği, aşı virüsünün bulaşıcılığı, bağışıklığın süresi ve diğer bilgilerden bu sunumda bahsetmek istiyorum. MMWR / September 3, 2010 / Vol. 59 / No. 34 1

Neden polisakkarit pnömokok aşısı? 100 90 80 84 70 75 73 77 69 60 65 Klinik etkinliği % 50 40 30 20 10 Bağışıklığı yeterli, Kişi ≥ 65 yaş Diabetes mellitus Koroner vasküler hastalık Kronik pulmoner hastalık Anatomik aspleni Konjestif kalp yetersizliği Haemophilus influenzae tip b menenjitli bir olgu görmeyeli ne kadar zaman oldu? Kızamıklı bir çocuğu en son ne zaman gördüğünüzü hatırlıyor musunuz? Bu enfeksiyonların yanı sıra polio, tetanoz, difteri, kızamıkçık ve kabakulak gibi hastalıklar oldukça etkili aşıların yaygın olarak kullanılması sayesinde artık büyük ölçüde geçmişte kalmışlardır. Çocukların Hepatit A’ya karşı aşılanmalarını öngören evrensel kılavuzlara rağmen, hepatit A’nın selim bir çocukluk çağı hastalığı olduğuna dair inancımız nedeniyle klinisyenlerin çoğu hastalarını aşılatmamaktadırlar. Aşılama konusundaki kararınızı kolaylaştıracak en son bilgiler - aşının etkinlik ve güvenilirliği, aşı virüsünün bulaşıcılığı, bağışıklığın süresi ve diğer bilgilerden bu sunumda bahsetmek istiyorum. Yaşlılarda ve risk altındaki diğer hastalarda invaziv pnömokok enfeksiyonlarını azaltmadaki aşı etkinliği. ABD’de 1978 ile 1992 arasında yürütülen çalışma. Beş yaş üzerindeki 2.837 hasta için indirekt kohort analizi. 1 Yüksek klinik etkinliğe sahiptir. Pneumo 23 Core Data Sheet (2007). Butler JC et al. Pneumococcal Polysaccharide vaccine efficacy. An evaluation of current recommendations. JAMA 1993; vol 270, No 15, 1826-1831 1

KOAH hastalarında aşılamanın etkileri: Sebebi bilinmeyen ve pnömokokal pnömoni riskinde, aşılı hastalarda % 20 azalma (2006 çalışması). Aşılı hastalarda pnömokok pnömonisine bağlı hastaneye yatışlarda % 20 azalma (2007 çalışması). Haemophilus influenzae tip b menenjitli bir olgu görmeyeli ne kadar zaman oldu? Kızamıklı bir çocuğu en son ne zaman gördüğünüzü hatırlıyor musunuz? Bu enfeksiyonların yanı sıra polio, tetanoz, difteri, kızamıkçık ve kabakulak gibi hastalıklar oldukça etkili aşıların yaygın olarak kullanılması sayesinde artık büyük ölçüde geçmişte kalmışlardır. Çocukların Hepatit A’ya karşı aşılanmalarını öngören evrensel kılavuzlara rağmen, hepatit A’nın selim bir çocukluk çağı hastalığı olduğuna dair inancımız nedeniyle klinisyenlerin çoğu hastalarını aşılatmamaktadırlar. Aşılama konusundaki kararınızı kolaylaştıracak en son bilgiler - aşının etkinlik ve güvenilirliği, aşı virüsünün bulaşıcılığı, bağışıklığın süresi ve diğer bilgilerden bu sunumda bahsetmek istiyorum. Clinical efficacy of anti-pneumococcal vaccination in patients with COPD. Perez and J Lima et al. Thorax 2006;61;189-195. 1

Kalp Hastaları ve aşılama: 4995 risk grubu hastada 2008’de yapılan çalışmada: Polisakkarit pnömokok aşısı uygulandıktan 2 yıl sonra miyokard infarktüsü riskinde % 50’den fazla azalma tespit edilmiştir. Benzer sonuçlar influenza aşılaması için daha önceki yıllarda bulunmuştur. Haemophilus influenzae tip b menenjitli bir olgu görmeyeli ne kadar zaman oldu? Kızamıklı bir çocuğu en son ne zaman gördüğünüzü hatırlıyor musunuz? Bu enfeksiyonların yanı sıra polio, tetanoz, difteri, kızamıkçık ve kabakulak gibi hastalıklar oldukça etkili aşıların yaygın olarak kullanılması sayesinde artık büyük ölçüde geçmişte kalmışlardır. Çocukların Hepatit A’ya karşı aşılanmalarını öngören evrensel kılavuzlara rağmen, hepatit A’nın selim bir çocukluk çağı hastalığı olduğuna dair inancımız nedeniyle klinisyenlerin çoğu hastalarını aşılatmamaktadırlar. Aşılama konusundaki kararınızı kolaylaştıracak en son bilgiler - aşının etkinlik ve güvenilirliği, aşı virüsünün bulaşıcılığı, bağışıklığın süresi ve diğer bilgilerden bu sunumda bahsetmek istiyorum. Lamontagne et al. CMAJ 2008; 179 (8):773-7. 1

Yaşlılık ve aşılamanın etkileri: 2010 yılında yapılan randomize plasebo kontrollü çalışmada: N=1006 yaşlı Pnömokok pnömoniyi azalttığı ve bu nedenie olacak ölümleri engellediği gösterilmiştir. Pnömokokal pnömoni % 63.8 azaldı. Pnömoni nedeniyle ölüm riski % 66 azaldı. Haemophilus influenzae tip b menenjitli bir olgu görmeyeli ne kadar zaman oldu? Kızamıklı bir çocuğu en son ne zaman gördüğünüzü hatırlıyor musunuz? Bu enfeksiyonların yanı sıra polio, tetanoz, difteri, kızamıkçık ve kabakulak gibi hastalıklar oldukça etkili aşıların yaygın olarak kullanılması sayesinde artık büyük ölçüde geçmişte kalmışlardır. Çocukların Hepatit A’ya karşı aşılanmalarını öngören evrensel kılavuzlara rağmen, hepatit A’nın selim bir çocukluk çağı hastalığı olduğuna dair inancımız nedeniyle klinisyenlerin çoğu hastalarını aşılatmamaktadırlar. Aşılama konusundaki kararınızı kolaylaştıracak en son bilgiler - aşının etkinlik ve güvenilirliği, aşı virüsünün bulaşıcılığı, bağışıklığın süresi ve diğer bilgilerden bu sunumda bahsetmek istiyorum. Maruyama T et al. Efficacy of 23-valent pneumococcal vaccine in preventing pneumonia and improving survival in nursing home residents: double blind, randomised and placebo controlled trial. BMJ 2010; 340: c1004; doi 10.1136/bmj.c1004; published ahead of print 1

Neden polisakkarit pnömokok aşısı? Dünya Sağlık Örgütü (WHO) tarafından GÜVENLİ kabul edilmektedir: Hemen ortaya çıkan şiddetli reaksiyonlar Potansiyel uzun dönemli advers sonuçlar Yan etki olarak en çok lokal aşı yeri reaksiyonları gelişmekte (lokal ağrı, kızarıklık ve şişlik) ve bu yan etkiler ilk 48 saat içinde müdahale gerektirmeden iyileşmektedir. Haemophilus influenzae tip b menenjitli bir olgu görmeyeli ne kadar zaman oldu? Kızamıklı bir çocuğu en son ne zaman gördüğünüzü hatırlıyor musunuz? Bu enfeksiyonların yanı sıra polio, tetanoz, difteri, kızamıkçık ve kabakulak gibi hastalıklar oldukça etkili aşıların yaygın olarak kullanılması sayesinde artık büyük ölçüde geçmişte kalmışlardır. Çocukların Hepatit A’ya karşı aşılanmalarını öngören evrensel kılavuzlara rağmen, hepatit A’nın selim bir çocukluk çağı hastalığı olduğuna dair inancımız nedeniyle klinisyenlerin çoğu hastalarını aşılatmamaktadırlar. Aşılama konusundaki kararınızı kolaylaştıracak en son bilgiler - aşının etkinlik ve güvenilirliği, aşı virüsünün bulaşıcılığı, bağışıklığın süresi ve diğer bilgilerden bu sunumda bahsetmek istiyorum. 2 1983’ten bu yana kullanılmaktadır ve yüksek güvenilirlik profiline sahiptir. WHO position paper on 23-valent pneumococcal polysaccharide vaccine. Wkly Epidemiol Rec 2008 Oct 17;83(42):373-84.] Pneumo 23 Core Data Sheet (2007). 1

Neden polisakkarit pnömokok aşısı? Ülkemizdeki risk grubu hastalarda ve 65 yaş üzerinde rutin PPV aşılaması maliyet etkin bulunmuştur. RİSK GRUBU HASTALARIN % 40’NIN RUTİN AŞILANMASI İLE: 41 MİLYON TL 65 YAŞ VE ÜZERİNDEKİ KİŞİLERİN % 60’NIN RUTİN AŞILANMASI İLE: 81 MİLYON TL TASARRUF SAĞLANIR. Haemophilus influenzae tip b menenjitli bir olgu görmeyeli ne kadar zaman oldu? Kızamıklı bir çocuğu en son ne zaman gördüğünüzü hatırlıyor musunuz? Bu enfeksiyonların yanı sıra polio, tetanoz, difteri, kızamıkçık ve kabakulak gibi hastalıklar oldukça etkili aşıların yaygın olarak kullanılması sayesinde artık büyük ölçüde geçmişte kalmışlardır. Çocukların Hepatit A’ya karşı aşılanmalarını öngören evrensel kılavuzlara rağmen, hepatit A’nın selim bir çocukluk çağı hastalığı olduğuna dair inancımız nedeniyle klinisyenlerin çoğu hastalarını aşılatmamaktadırlar. Aşılama konusundaki kararınızı kolaylaştıracak en son bilgiler - aşının etkinlik ve güvenilirliği, aşı virüsünün bulaşıcılığı, bağışıklığın süresi ve diğer bilgilerden bu sunumda bahsetmek istiyorum. 3 Türkiye’deki risk grubu hastalarda ve yaşlılarda rutin PPV uygulaması maliyet etkindir. Cost of pneumococcal infections and cost-effectiveness analysis of pneumococcal polysaccharide vaccination in Turkey" presented recently at the ISPOR 14th Annual International Meeting in Orlando (May 16-20, 2009). 1

Neden polisakkarit pnömokok aşısı? Özet Yüksek klinik etkinliğe sahiptir. 1983’ten bu yana kullanılmaktadır ve yüksek güvenilirlik profiline sahiptir. Türkiye’deki risk grubu hastalarda ve yaşlılarda rutin PPV uygulaması maliyet etkindir.

Yeni CDC-ACIP PPA 23 Aşısı önerileri: ABD’de İPH erişkinlerdeki en önemli hastalık ve ölüm nedenidir (çocuklarda PKA7 rutin kullanımına rağmen) IPH ölümlerinin yaklaşık % 84’ü erişkinlerde görülmektedir. Erişkinlerin PPA23 ile direkt korunması gerekir. IPH oranları altta yatan hastalığı olan kişilerde giderek artmaktadır (çocuklarda PKA7 rutin kullanımına rağmen) Haemophilus influenzae tip b menenjitli bir olgu görmeyeli ne kadar zaman oldu? Kızamıklı bir çocuğu en son ne zaman gördüğünüzü hatırlıyor musunuz? Bu enfeksiyonların yanı sıra polio, tetanoz, difteri, kızamıkçık ve kabakulak gibi hastalıklar oldukça etkili aşıların yaygın olarak kullanılması sayesinde artık büyük ölçüde geçmişte kalmışlardır. Çocukların Hepatit A’ya karşı aşılanmalarını öngören evrensel kılavuzlara rağmen, hepatit A’nın selim bir çocukluk çağı hastalığı olduğuna dair inancımız nedeniyle klinisyenlerin çoğu hastalarını aşılatmamaktadırlar. Aşılama konusundaki kararınızı kolaylaştıracak en son bilgiler - aşının etkinlik ve güvenilirliği, aşı virüsünün bulaşıcılığı, bağışıklığın süresi ve diğer bilgilerden bu sunumda bahsetmek istiyorum. MMWR / September 3, 2010 / Vol. 59 / No. 34 1

İnfluenza ve Pnömokok Aşılamasının Ek Yararları Aşılama Hospitalizasyon Ölüm (Pnömoni nedeniyle) (Tüm nedenler) % Azalma % Azalma Influenza (sadece) 52 70 Pnömokok (sadece) 27 34 Pnömokok+Influenza 63 81 Nichol K.L. Vaccine 1999;17:S91-S93. N= 1898

Aşılama: Hasta Davranışı ve Sağlık Personeli Önerisinin Önemi Hasta Doktor Aşılanan Davranışı Önerisi % Pozitif Evet 84 Negatif Evet 63 Pozitif Hayır 7 Adapted from MMWR 1988;37:657.

Denizli 65 Yaş ve Üstü Aşılama Projesi Sonuçları, 2011 Sağlık Bakanlığı Denizli İl Sağlık Müdürlüğü Denizli Aile Hekimleri Derneği Türk İç Hastalıkları Uzm. Der.

Projenin Amacı 65 yaş üzerinde ciddi tehlikeler oluşturabilecek olan pnömokok hastalığına karşı yapılan aşılama çalışmalarının ve oranlarının tespit edilmesi, Aile hekimleri ve aile sağlığı elemanlarına proje kapsamında yapılacak eğitim toplantısı ile toplumun bilinçlendirilmesinin sağlanarak İl düzeyinde pnömokok aşılama oranlarının arttırılması, Oluşturulacak modelin ülkemiz için örnek teşkil etmesi,

Proje Hedefi Denizli ilinde, 65 yaş üstü kişilerin mevcut pnömokok aşılama oranlarının %60’a çıkartarak bu gruptaki duyarlılığı arttırmak, Denizli ili sonuçlarını kullanarak toplumsal duyarlılığı ve aşılama oranlarını arttırmak.

Yöntem Araştırmada Öngörülen Kişiler ve Yaş Aralığı Araştırmaya 65 yaş üzeri tüm kişiler alınır. Denizli ilinde Aile Hekimliği Sistemine kayıtlı olmaları gerekmektedir. Araştırmaya Dahil Olma Kriterleri Denizli Aile Hekimliği Sistemine kayıtlı olmaları gerekmektedir. Araştırmaya döneminde 65 yaş üzeri olması gerekmektedir. Denizli ilinde ikamet ediyor olmak.

Plan Prof.Dr. Serhat ÜNAL’ın 65 yaş üzeri kişilerdeki pnömokok aşılama projesi detayları için İl Sağlık Müdürlüğü ile görüşmesi, Mart 2011. Aile hekimlerine yönelik eğitim toplantısının yapılması Mart 2011. Aile hekimlerine 65 yaş üzeri için 6 ay süre içinde %60 aşılama hedefinin verilmesi, Mart 2011. Aile hekimlerinden hazırlanacak formlarla mevcut aşılama oranlarının alınması Nisan 2011. Proje sonunda bilgilerin toplanması ve değerlendirilmesi Ağustos 2011. Proje çıktılarının Sağlık Bakanlığı’na gönderilmesi. Ulusal Aşı Sempozyumunda bilgilerin ve sonuçların sunulması.

Denizli İli 65 Yaş ve Üstü Nüfus Dağılımı Toplam yaşlı nüfüs :88.671 Ulaşılabilen yaşlı nüfüs :80.047 Yaşlı nüfusun %90’nına ulaşım

Denizli İli 65 Yaş ve Üstü Nüfus Dağılımı (cinsiyete göre )

65 Yaş Üzeri Bireylerin Dağılımı Kronik Hastalık Durumu

65 Yaş Üzeri Bireylerin Dağılımı Kronik Hastalık Dağılımı

65 Yaş Üzeri Bireylerin Dağılımı Kronik Hastalık Dağılımı

1 Mart Öncesi Aşı Olma Durumu

65 Yaş Ve Üstü Herhangi Bir Aşı Olma Durumu Denizli ili toplam yaşlı sayısı alındığında 88.671; Herhangi bir aşılama oranı %19

Aşı Olmama Nedenleri 21,7% 0,1% 1,4% 28,6% 2,0% 0,5% 40,6% 5,1%

65 Yaş Ve Üstü Tetanoz Aşılama Durumu (Son 10 Yıl İçinde) Denizli ili toplam yaşlı sayısı alındığında 88.671; Tetanoz aşı olma oranı %2,3

65 Yaş Ve Üstü Hepatit B Aşılama Durumu Denizli ili toplam yaşlı sayısı alındığında 88.671; Hepatit B aşılama oranı %0,2

65 Yaş Ve Üstü İnfluenza Aşılama Durumu (Son 1 Yıl) Denizli ili toplam yaşlı sayısı alındığında 88.671; influenza aşılama oranı %12,6

65 Yaş Ve Üstü Pnömokok Aşılama Durumu (Son 5 Yıl) Denizli ili toplam yaşlı sayısı alındığında 88.671; pnömokok aşılama oranı %10,4

1 Mart Sonrası Aşı Olma Durumu

65 Yaş Ve Üstü Pnömokok Aşı Olma Durumu (1 Mart Sonrası) Denizli ili toplam yaşlı sayısı alındığında 88.671; pnömokok aşılama oranı %30,6

65 Yaş ve Üstü Aşılama Oranlarında Artış 65 Yaş ve Üstü Aşılama Oranlarında Artış* Denizli, Haziran -Ağustos 2011 4 KAT ARTIŞ %45.2 %11.6 *Denizli ilinde ulaşılabilen nüfus baz alınarak; 80.047 yaşlı

65 Yaş Ve Üstü Aşılama Oranlarında Artış 65 Yaş Ve Üstü Aşılama Oranlarında Artış* Denizli, Haziran -Ağustos 2011 4 KAT ARTIŞ %41,1 %10,4 1 MART SONRASI TOPLAM AŞILANAN YAŞLI NÜFÜS; 36.433 *Denizli ilinde ulaşılabilen nüfus baz alınarak; 88.671 yaşlı

Aşı Komplikasyonu Durumu 80.047 65 yaş ve üstü kişide toplam 20 kişide minör bulgular

Neden % 60 Altında ? Araştırmanın yaz döneminde uygulanması Kişilerin çeşitli amaçlarla il dışına olmaları Kişilerin Ramazan ayı nedeniyle aşılanmayı ertelemeleri 65 yaş üzeri aşı olmak isteyen ancak sosyal güvencesi olmayan kişilerin aşılanamaması Aşıya ulaşım konusunda yaşanan problemler. İl genelinde medyanın desteğinin sağlanamaması. Kayıt sisteminde erişkin bağışıklaması ile ilgili düzenlemenin yapılmamış olması.

Sonuç Ülkemiz için örnek teşkil etmesini amaçladığımız bu proje ile 65 yaş üzerinde pnömokok aşılama oranının il genelinde 3 aylık süre içinde (Haz-Aug 2011) %11,6’dan %45,2’ye çıkmıştır. Denizli ili genelinde toplam 6 aylık süre içinde pnömokok aşılama oranının %60’a çıkması hedeflenmiştir. Bu proje ülkemiz için önemli bir çalışmadır. Erişkin bağışıklamasının gündeme alınarak mevcut kısıtlılıkların kaldırılmasına yönelik çalışmalar aşılama hızlarımızın artmasını sağlayacaktır.