BİREYSEL KARİYER YÖNETİMİ Prof. Dr. Hasan İbicioğlu S.Demirel Ünv.İ.İ.B.F. hibici@iibf.sdu.edu.tr

BAŞARI TESADÜF MÜDÜR GİDECEĞİ YERİ BİLMEYEN GEMİYE HİÇ BİR RÜZGAR YARDIM ETMEZ FATİY SULTAN MEHMETİN ÇOCUKLUĞUNDAN İTİBAREN HER TÜRLÜ OYUN VE OYUNCAKLARINI İSTANBUL’UN FETHİ ÜZERİNE KURGULADIĞINI BİLİYOR MUYDUNUZ? CENGİZHAN’IN 13 YAŞINDAN İTİBAREN BEN BİR HAKANLAR HAKANI OLACAĞIM DİYE HEDEF BELİRLEDİĞİNİ BİLİYOR MUYDUNUZ

HEDEFİNİZ VAR MI? Hedefi olmayan insan nasıl başarılı olurki? Yola çıktınız sağa sola yürüyüp duruyorsunuz. Ama nereye gideceğinize karar vermemişsiniz. Enerjiniz boşa gitmez mi? Hayatta başarılı mısınız değil misiniz bunu nasıl anlarsınız? Herhalde amaç ve hedeflerinize ne kadar ulaşıp ulaşmadığınıza bakarak anlarsınız.

BAŞARILI İNSANLARIN ORTAK ÖZELLİKLERİ NELERDİR? Bir çocuk düşünün çok hareketli kabiliyetli, her branşta spor yapıyor.(judo, güreş, futbol, basketbol, yüzme, voleybol) bu çocuk muhtemelen hiçbir branşta söz sahibi olamaz. Ama kendisinden daha kabiliyetsiz ama hedefini belirleyip çalışmalarını o alana yoğunlaştırdığında şüphesiz o alanda iyi bir konuma gelecektir.dolayısıyla aslında insanların bir çok alanda başarılı olabilecek kabiliyetleri vardır. Ama bunun için bu alanlardan en avantajlı olanını seçip yoğunlaşmaktır.

TEK KOLLU JUDOCU Çinde tek kollu bir çocuk yaşarmış.çocukluktan gençliğe adım attığında arkadaşları karate, judo, taekvando vs.bir takım sporlar yapmaya başlamışlar. Tek kollu KİYOTO’ da spor yapmak istiyormuş. Ama acaba beni kabul ederler mi diye çekiniyormuş. Sonunda dayanamayıp seyrek sakallı dazlak kafalı hocaya derdini anlatmış. Hoca ‘ neden olmasın çekirge,senden iyi bir judocu olur’ demiş.

TEK KOLLU JUDOCU 1 Kiyoto başlamış çalışmaya. Ama hocası kursun başlangıcından itibaren Kiyota’ya hep aynı hareketi yaptırmış. Kiyoto itiraz etse de hoca aldırış etmemiş. Kiyoto 5 yıllık judo kursu boyunca hep aynı hareketi çalışmış. Derken müsabakalar gelmiş çatmış. Kiyoto ilk müsabakasında galip gelmiş. Sonra arka arkaya galibiyet serisi devam etmiş. Turnuva sonunda Kiyota kilosunda şampiyon olmuş. Kiyoto 5 yıl boyunca aynı harekette o kadar uzmanlaşmış ve meleke kazanmışki kimse karşı koyamamış. Yani bir yönünde çok güçlenmiş.

KARİYER NEDİR Kariyer, bireylerin gelir , sosyal statü, eğitim, etkililik vs. yönleriyle bulunduğu düzeydir. Kariyer planlama ise bireylerin hayatlarında kişiliklerini oluşturan farklı rollerini planlamalarıdır. bir insanın iyi bir işinin olması onun mesleki kariyer yönüyle iyi bir yerde olduğunu gösterir. Ancak insanların kariyerleri sadece işe veya eğitime ilişkin düşünülmemelidir. Çünkü bireyler toplumda algılanırken çok farklı özellikleri dikkat çeker.

KARİYERİN GENİŞ ANLAMI Örneğin, örnek bir baba, iyi bir anne, iyi bir komşu vs. toplumda bireyin oynadığı rollerle ilgili hedeflerin hepsi kariyer olarak ifade edilebilir. Bir insanın benim toplumda bir kariyerim var dediği zaman sadece işiyle ilgili boyutu değil, eğitim, güvenilirlik, ekonomik düzey, saygınlık vs. hepsini kasteder. Ancak bireylerin kariyerlerinde şüphesiz yaptıkları işlerin diğerlerine göre ayrı bir ağırlığı vardır.

BİREYSEL KARİYER PLANLAMA Örgütsel kariyer planlama organizasyonun gelecekte ihtiyaç duyacağı eleman ihtiyacını karşılama amacına matuf olmasına karşın bireysel kariyer planlama bireylerin bireysel özellikleri ve amaçları üzerinde durur.

BİREYLERİN KARİYER SEÇİMİNİ ETKİLEYEN FAKTÖRLER Bireyin kendisini algılayış şekli: insanların kendilerini algılamalarıyla seçtikleri kariyer patikası arasında doğrusal bir ilişki vardır. Bireyin ilgi alanı; bir kariyer planı ile bireyin ilgi alanı arasında bir paralellik olmalıdır. Bireyler güçlü oldukları ve ilgi duydukları alanlarda başarılı olma ihtimalleri daha fazladır. Örneğin, ilgi duymayan bir öğrenciyi anne ve babanın illaki tıpçı olacaksın diye ısrar etmeleri başarısızlığa davetiye çıkarmakla eş anlamlıdır.

BİREYLERİN KARİYER SEÇİMİNİ ETKİLEYEN FAKTÖRLER 1 İnsanların bireysel kariyer planlamalarında ve kariyer hedeflerine ulaşmalarında başarı, güç kendini gerçekleştirme vs. saikler önemlidir. Sosyo ekonomik geçmişi; bireyin anne-babasının sosyo ekonomik geçmişi ve eğitim durumu kariyer hedeflerini belirlemede etkili olacaktır. Örneğin, polis memurları çocuklarının komiser (amir) olmasını, hemşireler çocuklarının

BİREYSEL KARİYER YÖNETİM SÜRECİNİN AŞAMALARI 1. Bireyin kendisini tanıması Bireyin kendi özelliklerini, zevklerini, tercihlerini, duygularını,değerlerini, kızgınlıklarını tanıması kariyer planının etkinliğinde oldukça önemlidir. Günümüzde insanların farklı kariyer hedeflerinde başarısız olmalarının temelinde kendilerini ve hayattan beklentilerini tam belirleyememeleri yatmaktadır. Kariyer önceliklerini tam olarak belirleyememeleri hem faliyet ve hem de zaman planlaması yapmalarını olumsuz yönde etkilemektedir. İnsanların bir çoğu kariyer hedeflerini başkalarının başkalarının telkiniyle belirlemektedir. Bunun sonucu olarak da seçtiği kariyer patikasında başarısız bir çok insan sözkonusudur.

BİREYSEL KARİYER YÖNETİM SÜRECİNİN AŞAMALARI 1 2. Bireyin kendisinin güçlü zayıf yönleri ile fırsat ve tehditlerini belirlemesi. a) bireyin güçlü yönlerini belirlemesi Her insanda kişilik oluşumu itibariyle güçlü ve zayıf yönler vardır. Örneğin bazı insanların matematiksel yönü, bazılarının sosyal yönü güçlüdür. Bazı insanların el becerileri, bazılarının zihinsel yönleri güçlüdür. Önemli olan nesnel olarak tarafsız bir gözle kişinin hangi yönünün güçlü olduğunu belirlemesidir.

BİREYSEL KARİYER YÖNETİM SÜRECİNİN AŞAMALARI 2 Ancak bazı bireyler, olmadığı halde dışarıya karşı bazı yönlerinin güçlü olduğunu vurgulama eğilimimdedirler. Bu durum geçici olarak insanı tatmin etsede uzun dönemde bireyin zararına olacaktır. Bazı anne babalar çocuklarının örneğin matematiksel yönünün zayıf olmasını bir geri zekalılık işareti olarak algılamaktadır. Ama bu sağlıksız bir düşüncedir.

BİREYSEL KARİYER YÖNETİM SÜRECİNİN AŞAMALARI 3 Esas olan kişinin gerçekten güçlü olduğu özellikleri tespit etmektir. Bu arada bilinmesi gerekli önemli hususlardan birisi de dünyada iz bırakan başarılı insanların özellikleri incelendiğinde bunların bir çoğunun matematiksel zekadan çok duygusal zekalarının yüksek insanlar olduğu söylenebilir. Özellikle insanları yönetmede lazım olan zeka duygusal zekadır.

BİREYSEL KARİYER YÖNETİM SÜRECİNİN AŞAMALARI 4 b- Bireyin zayıf yönlerini belirlemesi Her insanın diğer özelliklerine nispetle zayıf yönleri vardır. Hatta insanlarda tüm özeliklerin aynı anda eşit güçte olması mümkün değildir. Önemli olan hangi yönlerin zayıf olduğunun tespit edilmesidir.

BİREYSEL KARİYER YÖNETİM SÜRECİNİN AŞAMALARI 5 C- Fırsatların belirlenmesi Güçlü ve zayıf yönlerin analizi bireylerin kişilik özelliklerine odaklanmasını gerektirmesine karşın, fırsat ve tehditlerin belirlenmesi dış aleme yönelik analizleri gerektirir. Fırsatlar dış bireyin güçlü yönlerini kullanabileceği imkan alanlarıdır. Bu fırsat alanlarının mümkün olduğunca geniş tutulmasında yarar vardır. Çünkü daha sonra alternatifler değerlendirilirken bunlar elenip bir’e düşürülecektir.

BİREYSEL KARİYER YÖNETİM SÜRECİNİN AŞAMALARI 6 D- Tehditlerin belirlenmesi Bireylerin sahip olduğu kalifiye özelliklerin değerini yitirmesine neden olacak dışsal faktörlerin belirlenmesi gerekir. Örneğin bireyin bildiği bir yabancı dil önemini yitirebilir. Veya uzman olduğu alanda birçok uzman yetişebilir. Bu durum birey açısından bir tehdit oluşturabilir.

BİREYİN KARİYERİNİ PLANLARKEN DİKKATE ALMASI GEREKLİ İLKELER Bireyin farklı alanlara ilişkin kariyer hedefleri belirlemesi etkili bir birey olmak açısından önemlidir. Örneğin, aile reisi olarak, vatandaş olarak, komşu olarak, vs. ancak bizim burada üzerinde duracağımız daha çok bireyin işe ilişkin kar Bireyin işe ilişkin hedefler belirlemesi Bireyin çalışma yaşamına ilişkin hedefler belirlerken dikkat etmesi gerekli en önemli husus belirlediği hedefin güçlü yönleriyle uyumlu olmasıdır.

BİREYSEL KARİYER YÖNETİMİ KAPSAMINDA DEĞERLENDİRİLEN FALİYETLER Bireysel vizyonu belirleme, Kariyer hedeflerini belirleme, Yetkinlikleri belirleme, Meslek seçimi, İşe ilişkin öncelikleri belirleme, İş olanaklarını araştırma, Özgeçmiş hazırlama,

BİREYSEL KARİYER YÖNETİMİ KAPSAMINDA DEĞERLENDİRİLEN FALİYETLER İşe başvurma ve başvuru takibi, İş görüşmesi , İşe başlama ve oryantasyon, Firma kültürüne uyum sağlanması, Mesleki yenilikleri takip etme, İş ilişkilerini yönlendirme, Firmanın eğitim ve kariyer yönetimi politikalarına uygun davranışların sergilenmesi, Emeklilik yaşamına hazırlık, Bireysel ve kariyer hedefleri ile bulunulan noktayı gözden geçirme ve gerekli önlemleri alma.