Saçlarımda Kepek Görmek İstemiyorum Sheyda EMAMİ Gazi üni.Y.L

KEPEK Pityriasis capitis simplex veya Dandruff; Kepaklenme Pityriasis, herhangi bir enflamasyon belirtisinin olmadığı tamamen sağlıklı saçlı deride korneum tabakasının küçük, ince plaklar halinde dökülmesi ile karakterize bir tablodur.

Kepek, insanların %50’sini yaşamlarının belli bir aşamasında etkileyenbilen çok yaygın bir sorundur. 1842, John Erichsen Normal keratinizwsyon sürecinde oluşan deskuamasyonun belirgin biçimde artması söz konusudur.

Çocuklukta çok nadir olarak rastlanır. Yetişkinler ve genç erişkinlerde sık görülür. En sık ve şiddetli 20 yaşlarındadır. 50 yaşlarından sonra sıklığı azalır.

Erkeklerde kadınlardan daha sık rastlanır. Araştırmalar kepeğe “Pityrosporum ovale” adlı maya türü bir mikroorganizmanın neden olduğunu göstermektedir.

“Malassezia furfur” kepek sorunu olan kafa derilerinde daha fazla olması, “Malassezia furfur” sayısı kafa derisinin etkilenmiş kısımlarında etkilenmemiş olanlara kıyasla iki kattırş, Kepek sorunu olmayan çocuklarda bu mikroorganizmaya rastlanmaması , Kepeğe karşı uygulanan tedaviler sonucu kepeğin azalmasına paralel olarak bu organizmanın azalması, Bu mikroorganizmanın kepek oluşumuna neden olduğunun kanıtlarıdır.

Bu organizmanın kepek sorunu olmayan kafa derilerinde de bulunması, kepek sorunun ortaya çıkması için bu mikroorganizma ile birlikte bazı “tetikleyici” faktörlerin de rolu olduğunu ortaya çıkarmaktadır. Bu faktörler; fizyolojik, travmatil, genetik, stres, sebum kompozisyonu, pH değişikliği ve kimyasal maddeler, çevresel faktörler, hormonlar, metabolik bozukluklar, diyet, sinirsel gerilim, olarak sayılabilir.

Epidermis olarak adlandırdığımız üst deri, canlı bir tabaka ve üzerindeki cansız tabakadan oluşmaktadır. Stratum korneum tabakası kendini sürekli yenilemektedir. Canlı tabakadaki hücre bölünmeleri ile oluşan yeni hücrelerin yukarı doğru itilmesi, üst dermisin yüzeyindeki ölü hücrelerin atılması ile sonuçlanmaktadır.

Bu süre yaklaşık dört hafta sürmektedir ve atılan ölü hücreler gözle görülmeyen tanecikler şeklindedir. Bu hücre yenilenmesi prosesinin normalden hızlı olarak gerçekleşmesi sonucunda ise ölü hücreler kafa derisinden birbirlerine yapışmış “pulcuklar” halinde atılarak kepek sorununa neden olmaktadır.

A large flake of dandruff combed from a beard

Kepek, bir başka deyişle skuam, epidermal büyümenin hızlanması ve sonuçta tam olgunlaşma zamanı bulamayan keratinize hücrelerin çekirdeklerini kaybetmeden deriden dökülmesiyle ortaya çıkar. Normalde saçlı deride cm de 3700 çekirdekli hücre bulunurken pitiriyaziste bu sayı 25000’e yükselmiştir.

Saçlı deriden hücrelerin ayrılması düzenli olarak küçük kümeler halinde,çarpları 200mm’den küçüktür. Kepeklenmede deskuame olan hücreler daha büyüktür. Normal saçlı deride stratum korneum 25-35 sıra,tam keratinize olmuş ve birbirine sıkıca yapışık hücre tabakalarından oluşur. Pitiriyazisde genellikle parakeratotik, düzensiz dizilim gösteren ve 10 sıradan daha az tabaka vardır.

Kilinik Bulgular Saçlı deri yüzeyinde, lokalize plaklar üzerinde veya yaygın olarak görülen küçük beyaz veya gri renkli skuamların birikmesi ile karakterizedir. Saç spreyi ve jellerin aşırı kullanımı, saç boyaların uygunsuz kullanımı, elektrikli saç bigudilerinin aşırı kullanımı , soğuk hava, kuru ısıtıcılar, sıkıca oturan şapkalar ve eşapların kullanımı, saçların nadiren şampuanlanması ve yatarsiz durulanması, kepeklenmenin artmasına neden olabilir.

Kepeğe Karşı Kullanılan Maddeler Kepeklenme doğal bir süreç olduğu için tamamen yok edilemez ancak kontrol edilebilir. Tedavide farklı iki strateji denenebilir. Bunun birincisi mayaları yok etmeye, ikincisi mayaların üremesi için gerekli olan yağı ortadan kaldırmaya yöneliktir.

Kepek şampuanları olarak da bilinen medikal şampuanların içine ilaç eklenmiştir. Bunlar temelde normal saç şampuanlarıdır ve içlerine katran, salisilik asit, kükürt, selenyum disülfit, zink pirithiyon gibi maddeler eklenmiştir. Bu maddeler sebumu etkili olarak çıkartırlar, kepek yapımını azaltırlar ve antifungal/antibakteriyal olarak etki gösterirler.

Kepeğe Karşı etkili şampuanların toplam şampuan Pazarı içindeki yeri Arjantin %3.32 Meksika %30.31 Brezilya %13.67 Çin %75 Tayland %22 İngiltere %12

Kepeğe karşı etkili şampuanlarda kullanılan aktif maddeler Zink pirithiyon: %0.3-2 oranlarında durulanan ürünlerde, %0.1-0.25 oranlarında durulmauan ürünlerde seboreik dermatit ve kepeklenme tedavisinde kullanılır. Malassezia türlerine karşı etkilidir, bu organizmaların sayısını azalttığı, hücreler arası aşırı lipid seviyesini düşürdüğü gösterilmiştir.

Selenyum sülfit: %1 ‘lik formu kepek ve seborik dermatit tedavisinde kullanılmaktadır. Ketokonazol: %1-2 oranındaki ketokonazol içeren şampuanlar kepek tedavisinde son derece etkilidir. Ayrıca haftada bir kullanıldığında hastalık relapslarını önlediği gösterilmiştir.

Siklopiroks olamin: geniş spektrumlu antifungal etkisinin yanısıra anti inflamatuar etkiside vardır. Katran:kömür katranı ve işlenmemiş kömür katranı ekstraktları da kepek tedavisinde kullnılmaktadır. Katran antiseptik, antipruritik ve eksfoliyatif özelliklere sahiptir. Kepeklenme tedavisinde etkilidir ancak ilk seçenek değildir. Ayrıca saç ve deri boyar. Potansiyel olarak karsinojeniktir.

Salisilik asit: %1.8-3 oranında kepeklenme, seboreik dermatit ve psoriazis tadavisinde kullanılmaktadır. eksfoliyatif ajan olarak skuamları gevşetir ve yıkanınca kolayca ayrılmalarını sağlar.

Kükürt: %2-5 oranlarında kepeklenme tadavisinde kullanılmaktadır Kükürt: %2-5 oranlarında kepeklenme tadavisinde kullanılmaktadır. Salisilik asitle kombine olarak da kullanılabilir. Çay ağacı yağı: %5 oranında şampuanlarda kullnılmaktadır. Bal: antibakteriyal, antifungal ve antioksidan etkiler vardır. 4 hafta boyunca gün aşırı 2-3 dakika ovalanarak sürülmüş, 3 saat sonra ılık su ile yıkanmıştır.

Kepeğe karşı etkili bir şampuan förmülünde yer alan maddeler Kepeğin yaygın bir sorun olması kepeğe karşı şampuanlara olan talabi arttırmıştır. Bu şampuanların kullanımındaki artış beklentileri de arttırmaktadır. Sadece kepeğe karşı olması yetmemekte, tüketiciler farklı faydalar da beklemektedirler.

Genel olarak bakıldığında kepeğe karşı etkili bir şampuan formülünde yer alması gereken maddeler şu şekilde sıralanabilir: Kepeğe karşı etkili antifungal, antibakteriyal maddelerden biri ve bu maddeleri kafa derisi üzerinde kalmasını sağlayacak taşıyıcı madde Kepeğe karşı çözünürlüğü düşük aktif bir madde kuuanılması durumunda stabil bir karışım sağlayan bir madde

Saçın temizlenmesini sağlayacak, yeterli seviyede köpük veren yüzey aktif madde veya karışımları Saçın kolay taranma, yumuşaklık, parlaklıkgibi kozmetik özelliklerini arttırıcı maddeler Saçı tarama,ısı ile şekillendirme, güneş ışınları gibi dış etkenlere karşı koruyucu maddeler Vitamin, keratin ve doğal bitki özleri gibi saçı besleyen maddeler

Viskozite ve ph ayarlayıcılar Antibakteriyal ve antioksidan maddeler Şampuana renk ve sedeflilik gibi görünümü ile ilgili özellikleri veren meddeler parfüm

KAYNAKÇA Hayriye SARICAOĞLU, kepek ve oluşum mekanizması, Türkiye kilinikleri kozmetoloji dergisi, Türkiye kilinikleri kozmetoloji dergisi, 2002 Vol: 3, No:2 S:75-78 Ahmet UZUNER, Kepeğeye karşı etkili şampouanlar, Türkiye kilinikleri kozmetoloji dergisi, 2002 Vol: 3, No:2 S:79-84 Serap UTAŞ & Ayten FARAHBAŞ, kepeklenen saç, nedenleri, temizlik ve bakımı. Türkiye kilinikleri kozmetoloji dergisi, 2004, Vol. 5. No: 2, S: 71-76

TEŞEKKÜRLER