VÜCUDUMUZDA SİSTEMLER Solunum Sistemi Mustafa ÇELİK

Solunum sisteminde görevli olan yapı ve organlar burun, yutak, gırtlak, soluk borusu, bronş, bronşçuklar ve akciğerlerdir. Solunum sisteminin görevi, vücudumuz için gerekli olan oksijeni havadan alınıp vücudumuzda oluşan karbon dioksitin vücut dışına atılmasını sağlamaktır.

Akciğerler: Süngerimsi yapıda olan akciğerler biri sağda, diğeri solda olmak üzere iki tanedir. Akciğerlerin yapısında, çok ince duvarları olan alveoller bulunur. Alveollerin çevresi çok sayıdaki kılcal damarlarla çevrilidir. Akciğerle kan arasındaki gaz alış verişi alveollerde gerçekleşir.

Bronşlar ve bronşçuklar: Soluk borusu, bronş adı verilen iki kola ayrılır. Bu kollardan biri sağ, diğeri sol akciğere girer. Akciğerlerde gittikçe incelen birçok dala ayrılarak bronşçukları oluşturur.

Solunum sisteminizin en önemli organı akciğerlerimizdir Solunum sisteminizin en önemli organı akciğerlerimizdir. Biri sağda, biri solda olan akciğerlerimiz, kaburga kemiklerimizin altında bulunur ve kalbimizle komşudur.

Küçük kan dolaşımında, vücutta kirlenen kan, temizlenmek üzere kalpten akciğerlerdeki alveollere taşınır. Alveollerin etrafı kılcal damarlarla çevrilidir. Kılcal damarlardaki kirli kan alveollerdeki oksijeni alır, karbondioksiti alveollere verir. Temiz kan, akciğer toplardamarıyla kalbe dönerek tüm vücuda dağıtılır.

Nefes aldığımızda akciğerlerimiz hava ile dolmaktadır Nefes aldığımızda akciğerlerimiz hava ile dolmaktadır. Dolayısıyla akciğerlerimiz şişecektir. Nefesimizi verdiğimizde ise akciğerlerimiz eski hâline geri dönecektir. Nefes alıp verirken göğüs kafesinin hacminin artması ve azalması gerekmektedir. Göğüs kafesimizin alt kısmında bulunan bir kas, kasılıp gevşeyerek hacim değişikliğine yardımcı olmaktadır. Bu kasın adı diyaframdır.

Diyafram, istemsiz çalışan düz bir kastır.

Diyafram, soluk alındığında kasılır ve aşağıya doğru inerek göğüs boşluğunun hacmini artırır. Böylece akciğerlerin şişmesine zemin hazırlar.

Soluk verdiğinizde ise gevşer ve yukarı doğru çıkarak göğüs boşluğunun hacmini daraltır. Akciğerlerin daralarak eski hâline dönmesini sağlar.

Hava kirliliği, sigara ve alkol kullanımı, asbest gibi kimyasal maddeler solunumda görevli yap› ve organların sağlığını olumsuz yönde etkiler. Bunun sonucunda bronşit, zatürree, verem, grip, akciğer kanseri, astım gibi bazı hastalıklar ortaya çıkabilir. Erken teşhis ve teknolojik gelişmeler sayesinde bu tür hastalıklar tedavi edilebilmektedir. Grip aşısı, astım tedavisinde kullanılan sprey türü ilaçlar bu teknolojik gelişmeler arasındadır..

Bunun yanı sıra akciğer kanserinin teşhis ve tedavisinde bronkoskop adı verilen bir alet geliştirilmiştir. Bu sayede erken safhadaki akciğer kanserleri teşhis edilebilir

Bazı teknolojik gelişmeler ise solunum sisteminin sağlığını olumsuz yönde etkiler. Örneğin, yalıtım malzemesi olarak kullanılan asbest sadece solunum yoluyla vücudumuza girdiğinde hastalıklara yol açmaktadır. Ayrıca otomobiller, fabrikalar yaşamımızı kolaylaştırırken onlardan çevreye yayılan zararlı gazlar filtre kullanılmadığında solunum sistemini etkileyen hastalıklara sebep olur.

Solunum sistemimizin sağlığı için sigaradan ve sigara içilen yerlerden uzak durmalıyız. Soluduğumuz havanın temiz ve nemli olmasına dikkat etmeliyiz. Verem gibi bulaşıcı hastalıklara karşı önceden aşı yaptırmalıyız. Düzenli spor yaparak yeterli ve dengeli beslenmeye özen göstermeliyiz.

Mustafa ÇELİK Fen ve Teknoloji Öğretmeni Türk Telekom YİBO Digor/KARS