Ejakülatta inflamasyon parametrelerinin sperm parametrelerine etkisi ve güncel tedavisi Doç. Dr. Engin KANDIRALI

Semen Analizi WHO 2010 klavuzuna göre yapılmalı WHO 2010 1,5 39 15 32 DEĞER WHO 1999 WHO 2010 Semen hacmi (mL) >2 1,5 Toplam sperm (x106/ejakulat) 40 39 Sperm sayısı/ ml (x106/ml) 20 15 Total motilite(%) (a+b+c ) >50 İleri hareket (%) a+b>50 a> 25 32 Vitalite (canlı spermatozoa, %) 75 58 Sperm morfoloji (normal form,%) 30 (WHO) 14 (Kruger) 4 pH ≥ 7.2 Peroxidaz-pozitif lökosit (106/ml) <1.0

Sperm dışı hücreler Yuvarlak hücreler Epitel ve prostat hücreleri, Spermatogenik hücreler Lökosit Yuvarlak hücre sayısı < 5x10 6 Yuvarlak hücreler /ml

Semendeki Lökositler Polimorfonükleer lökositler (% 50-60) Makrofajlar (% 20-30) T lenfositler (% 2-5)

Lökosit Lökosit sayısını belirlemede kullanılan teknikler: İntrasellüler peroksidaz varlığı İntrasellüler peroksidaz varlığına dayalı testte ; Lökositler ( nötrofiller) ortama ilave edilen benzidin ve hidrojenperoksitle kahveregiye boyanır Lökosit spesifik antijen (CD45 antijen) Normal semende Lökosit sayısı < 1 milyon/ml Yuvarlak hücre sayısı > 1x106 ise lökosit tanıma testi yapılır

Lökositospermia infertil erkeklerin %2-40’ında saptanmıştır. Keck C, Human Reprod 1998

Semende Lökosit Kaynakları Subklinik genital infeksiyonlar Çevresel ve toksik faktörler (sigara, alkol, marijuana) Seksüel alışkanlıklar Ejakülasyon sıklığı Hijen durumu Eşin vajinal iritatif maddeler kullanması

İlk semen analizlerinde lökospermi saptanan hastaların %43’ ünde yapılan ikinci semen analizinde lökospermi yok Lackner JE Fertil Steril 2008

Sperm fonksiyonlarına etkisi

İnfeksiyon/inflamasyon Spermatogenezi bozarak Sperm fonksiyonlarını bozarak Obstrüksiyon Yardımcı sex organlarının fonk. bozarak (Gliserilfosforilkolin, L-karnitin, asit sitrat ) İnfertiliteye yol açar Keck C, 1998

Sperm hareketi ve normal morfolojisi lökosit konsantrayonuna bağlı olarak azalmaktadır Lackner JE 2010

Lökositispermia anormal sperm parametreleri ve anormal sperm foksiyon testleri ile ilişkisiz Kaleli S, 2000

75 infertil 44 IVF 31 ICSI Lökosit +: 10 Lökosit - : 34 Lökosit +: 10 Lackner JE, Fertil Steril 2008

N: 118 (19 fertil, 62 infertil, 37 Vx) İnfertil grupta %32, fertil grupta %16, Vx grubunda %8 Lökositospermi saptanmış. Lökositospermi ileri hareket, % normal morfoloji ve HOS test ile negatif korele bulunmuş (infertil grupta) Bellabarba AG , Arch Androl 2000

N: 13 fertil, 56 infertil (36 nonlokösitospermik, 20 lökositospermik) Lökosit konsantrasyonu ile sperm konsantrasyonu ilişkisiz (p: 0.2) Lökosit konsantrasyonu ile motilite arasında negatif korelasyon var (r: -0.28) Lökositospermide yüksek oranda akrosom hasarı, sitoplazmik droplet, kuyruk anomalisi ve yüksek SDI skoru var Lökosit varlığı ile normal sperm morfolojisi etkilenmiyor Aziz N, Fertil Steril 2004

N: 13 fertil, 48 infertil (Lök – 32, lök + 16) Lökositospermide haraket azalıyor Lökositosipermide anormal morfolojili sperm artıyor Lökositospermide ROS üretimi fazla Lökositospermide sperm DNA Hasarı fazla

Lökositospermi, sperm hazırlama, ICSI N: 70 (grup 1: 34 Lök+, Grup 2: 36 Lök - ) Sadece hareket ve sperm sayısı lökositospermik grupta az Yıkama sonrası ileri hareket (%16-%19) ve total hareket oranları (%85-%79) aynı Fertilizasyon ve embrio gelişim oranları Lökositospermik grupta düşük Embrio kalitesi ve gebelikte fark yok. Yılmaz S, Int J Androl 2005

TEDAVİ

N: 122 erkek yardımcı sex organ infeksiyonu Prostatit (52), Prostatovezikülit (32), Prostatoveziküloepididimitis(38) Grup A: 3 ay oflaksasin+doksisiklin GrupB: Tedavi – PR ve PV grubunda sperm sayısı, ileri hrk ve gebeliğe (%40) pozitif etki Tüm hastalarda ROS azalma

Erel CT Int J Fertil Womens Med 1997 N:70 Lökositospermik hasta Grup 1: 24, kontrol plasebo Grup 2: 25, doksisiklin 2x100mg (10 gün) Grup 3: 21, Doksisiklin 2x100mg 10gün+seftriakson 2x1gr (1gün) Tedavi sonrası grup2 ve 3 te anlamlı oranda lökosit sayısında azalma saptanmış. Tedavi sonrası 4. haftadaki semendeki lökosit miktarı kontrol ve tedavi gruplarındaki sonuçlar benzer Asemptomatik hastalarda ANTB ted ????? Erel CT Int J Fertil Womens Med 1997

Bakteriospermia ve Lökositospermia arasında ilişki yok Bakteriospermia ve Lökositospermia sperm sayı,hrk, morfoloji ile ilişkisiz Bakteriospermia ve Lökositospermia arasında ilişki yok Ağır bakteriospermi semen parametrelerini bozuyor Sadece B streptokok ve enterokokus fecalis enf antibiyotikle tedavi edilmeli 108 (kültür -) % 35 Lökositospermia 191 (kültür +) % 31 Lökositospermia Rodin DM, Fertil Steril 2003

n: 47 lökositospermik inferti erkek hasta Rofecoxib 25mg cap. 30 gün

N: 55 lökositospermik erkek hasta 12 hafta 2x1mg ketotifen (Histamin 1 rsp. Blokeri) Volüm, sayı, total sperm sayısı değişmiyor Lökosit sayısı düşüyor Hareket ve normal morfolojı artıyor %29.1 gebelik sağlanmış Oliva A, Fertil Steril, 2006

N: 51 (36 infertil astenoteratoospermik Lök(+), 15 kontrol) Beta Glucan 20 mgr Papaya 50 mgr Lactoferin 97 mgr Vit C 30 mgr Vit E 5 mgr Sayı ve DNA hasarlı sperm oranı aynı Normal morfoloji ve Hrk sperm oranında artma Lökosit sayısında azalma 2x1tab 3 ay oral Piomboni P, Asian J Androl, 2008

N: 98 lökositispermik inferti erkek Grup A: 30 Karnitin 1gr+Nicetil 500mgr 2x1 4 ay Grup B. 16 NSAI 4 ay (nimesulid) Grup C: 26 NSAI 2 ay arkasından Karnitin 2 ay Grup D: 26 NSAI+Karnitin 4 ay Lökositospermi tüm gruplarda düzelmiş İleri haraket ve canlılık sadece Grup C’de düzelmiş Grup C de ROS azalmış Spontan gebelik % 8.7 (Grup C de % 23.1)

Lökositospermia & sperm yıkama N: 126 Density-gradient ve swim-up

N: 22 Lökositospermik, 41 Lök – hasta Density-gradient yöntemi Sperm yıkama ileri hrk attırıyor (gruplar arası fark yok) Sperm yıkama sonrası DNA hasarsız sperm oranı ve mitokondrial aktivitesi fazla spermleri ayırıyor ancak gruplar arası fark yok. Lökositospermik semenlerde DNA hasarlı sperm oranı fazla Fariello RM, J Asian Reprod Genet 2009

Semen analizi YHS > 1 x 106 Lökosit testi x2 Lökosit< 1 x 106 Lökosit > 1 x 106 Kültür - + Antibiyotik NSAI Antioksidanlar IUI Tedavi

Özet İnfertil erkeklerin %2-40’ında semen analizinde lökositospermi saptanır Lökositosperminin infertilite ile ilişkisi tartışmalı Lökositler semende ROS arttırır, buda DNA hasarı ve apoptoza neden olur Tedavide antibiyotikler, NSAIA, antioksidanlar veya sperm yıkama kullanılabilir