FİZİKSEL VE DEVİNİMSEL (MOTOR) GELİŞİM

GELİŞİM DÖNEMİNE GÖRE FİZİKSEL VE DEVİNİMSEL(PSİKOMOTOR) GELİŞİM Doğum öncesi 0-2 Hafta : Döllenmeden sonra oluşan zigot döl yatağına doğru hareket eder ve yerleşir. 3-4 Hafta : Kalp atmaya başlar, gözler, kan damarları ve sinir sistemi gelişmeye başlar. 5-6 Hafta : Kol ve bacaklar oluşmaya başlar. 8 Hafta : Önemli organların gelişimi tamamlanır, gebelik bedensel hareketlerde hissedilir. 10 Hafta : Uyarıcılara tepki verir. 8-12 Hafta : Cinsel organların görünümü tamamlanır. Dolaşım sistemi çalışmaya başlar, kol ve bacaklar hareket lenir 13-16 Hafta : Saç ve deri gelişir. 20-28 Hafta : Kilo almaya başlar, ağırlık yaklaşık 1000 gr.’dır. Emme hareketleri görülebilir. Gözler açılır. 28-32 Hafta : Boşaltım sistemi oluşur, solunum, sindirim ve ısı kontrol sistemleri dış şartlara uygun haldedir. 32-36 Hafta : Ağırlık yaklaşık 2500 gr.’dır. Vücut hatları düzgünleşmiştir. Döl yatağı dışında yaşayabilir. 38 Hafta : Normal doğum.

0-2 yaş dönemi (Bebeklik dönemi) Fiziksel Gelişim Boy yaklaşık 50 cm (48-54 cm) kilo 3-3,5 kg kadardır. İlk yılın sonunda kilo yaklaşık üç kat artarken, boy % 50 artarak 75 cm civarındadır. (Yıldırım, 2008) Yeni doğan bebeğin kemikleri kıkırdak biçimindedir. Kalsiyum ve fosfor içeren beslenmeyle hızla kemik dokusunu alır. Kemik gelişimi baştan ayağa ve içten dışa doğru ilkesine uygun gelişim gösterir. (Ülgen ve Fidan, 1997; Aktaran: Ulusoy, 2008) Süt dişler altıncı aydan itibaren çıkmaya başlar. (Yıldırım, 2008) Sinir sistemi, gelişim ilkelerine uygun bir şekilde merkezden uçlara, içerden dışa doğru bir gelişim gösterir. Baştaki sinirler, ayaktaki sinirlere göre daha gelişmiştir. (Senemoğlu, 2007)

0-2 yaş dönemi (Bebeklik dönemi) Fiziksel Gelişim Renkleri 2-4 aylık dönem içerisinde ayırt edebilir. (Kaya, 2009) Nesnelerin üç boyutlu olarak algılanması dört ay civarında gerçekleşir. (Kaya, 2009) Bebekler başlangıçta ani ve kuvvetli seslere irkilme ile cevap verirken, kısa bir süre içerisinde bazı sesleri ayırt edebilirler. Örneğin üç günlük bebeklerin annelerinin seslerini diğer seslere tercih ettikleri gözlemlenmiştir. (Kaya, 2009) Bebeklerin farklı uzaklıklardaki objelere odaklanması iki ay civarında gerçekleşir. (Kaya, 2009)

0-2 yaş dönemi (Bebeklik dönemi) Psikomotor Gelişim 1-3 Ay Yüz üstü yatarken kısa süre başını kaldırabilir. Avucuna konan parmağı sıkıca tutar. Başını dik tutabilir, uzatılan bir nesneye uzanabilir. 4-7 Ay Uzatılan bir nesneyi tutabilir. Önce destekli, 7 aydan itibaren desteksiz oturabilir. Emekleme denemesi yapar. Bir nesneyi bir elinden diğerine geçirebilir. 8-12 Ay Emekler, tutunarak ayakta durabilir. Ellerinden tutulduğunda yürüyebilir. Yardımsız ayağa kalkabilir.

0-2 yaş dönemi (Bebeklik dönemi) Psikomotor Gelişim 15-18 Ay Yardımsız ayakta durabilir ve yürüyebilir. Yardımla merdiven inip çıkabilir. Parmaklarını kullanabilir. Kaşık kullanabilir. 21-24 Ay Merdivenden inip çıkabilir. Koşabilir. Nesneleri üst üste koyabilir. Bir topa ayağıyla vurabilir veya eliyle atabilir.

Yeni Doğan Dönemi Refleksleri Moro (Sıçrama) Refleksi: Bebeğin aniden duyduğu seslere ya da ani hareketlere verdiği tepkidir. Bu refleks genellikle bebeğin ilk 3 ayında görülür, daha sonra kendiliğinden kaybolur. Süre: 4-6 aydır. Adım Atma Refleksi: Bebek koltuk altlarından desteklenmiş bir şekilde düzgün bir yüzey üzerinde ayakta tutulduğunda, adım atacakmış gibi, önce bir bacağını, ardından da diğerini kaldırır. Bu refleks dördüncü günden sonra belirginleşir. Süre: Değişkendir, fakat tipik olarak 2 ay sürer. Bu refleksin varlığı bebeğin erken yürüyeceğine işaret etmez. Emme ve Arama Refleksi: Bu refleksler bebeğin en önemli reflekslerindendir ve beslenmesi için gereklidir. Örneğin; bebeğin yanağına hafifçe dokunulduğunda yüzünü çevirir, ağzını açar ve emmeye hazır hale geçer. Emme refleksi bazı anne karnındaki bebeklerde ve bebek uyurken de görülebilir. Süre: 3-4 aydır.

Yeni Doğan Dönemi Refleksleri Babinski Refleksi: Bebeğin ayak tabanı topuktan parmağa doğru hat şeklinde çizildiğinde parmakların yukarı kalkar. Süre 6 ayla 2 yıl arasında değişir, sonradan parmaklar içe kıvrılmaya başlar. Genellikle 1. yıldan sonra kaybolur. Tonik Boyun Refleksi: Arka üstü yatırıldığında bebek kafasını bir tarafa yatırır, döndüğü taraftaki kol ve bacağını ileri uzatır ve karşı yöndeki uzuvlarını büker, adeta savunma pozisyonu alır. İki veya üç aydan sonra kaybolur.

2-6 Yaş Dönemi (İlk Çocukluk) Fiziksel Gelişim Bedensel gelişim doğum sonrası döneme göre yavaşlamıştır. Dört yaşında boy doğumun iki katına ulaşır. Bebeklerin 5.-6. aya kadar dişi çıkmaz. İlk çıkan dişlere süt dişleri denir. Toplam 20 tane olan süt dişleri 2 yaşında tamamlanır. Bu dişler 6-11 yaşlarında düşer ve bu dişlerin yerine sürekli dişler çıkar. (Ulusoy, 2008) Doğumda baş boyun oranı 1/4 iken, 6 yaşında 1/6 olur. Kemikler tam olarak sertleşmemiştir. Bu sebeple düşme durumunda kırılma görülmez.

2-6 Yaş Dönemi (İlk Çocukluk) Psikomotor Gelişim Koşar, hızlı hareket edebilir. Hareketsiz duramazlar. İki yaştan itibaren tuvalet alışkanlığını kazanabilir. Küçük kas gelişimi görülür. 3 yaşında çatalla yemek yeme, 5 yaşında kalemi acemice kullanma, bir şeklin içini boyama, 6 yaşta harfleri yazabilecek düzeye gelebilir. Bir yere tırmanabilir, atlayabilir. 4 yaştan itibaren tek ayak üstünde durabilir. Küp bloklarla binalar ve değişik şekiller yapabilir. 3 yaş civarında üç tekerlekli 5-6 yaşlarında iki tekerlekli bisikleti binebilir.

6-12 yaş dönemi (Son çocukluk) Fiziksel Gelişim Bedensel gelişim yavaşlamıştır. Baş büyümesi yetişkinlik düzeyine yaklaşmıştır ve boyun yaklaşık 1/8 i kadardır. Boy uzaması yaklaşık 5-6 cm dir. Kemik gelişimi kas gelişiminden daha iyi durumdadır. Bu sebeple büyüme ağrıları oluşabilir. Bel, kol ve bacak kemikleri ağır işleri yapmaya hazır değildir. Sinir sistemi tamamlanmıştır. Psikomotor Gelişim Kas becerileri oldukça gelişmiştir. Hızlı yürüme futbol oynama, iki elini bağımsız olarak kullanabilme becerisini edinmiştir.

GELİŞİM ÖDEVLERİ VE FİZİKSEL GELİŞİM GELİŞİM GÖREVLERİ (ÖDEVLERİ) MODELİ (HAVIGHURST) Gelişim sürecinde değişik zaman dilimlerinde belirli özelliklerin öne çıktığı gözlenir. Belirli özelliklerin öne çıktığı bu gelişim aşamaları “gelişim dönemleri” olarak ifade edilmektedir. Bu kavramı ilk ortaya koyan Havighurst’tur. Havighurst kritik dönem kavramının öneminden hareketle, gelişim görevleri (ödevleri) kavramını (modelini) geliştirmiştir. Ona göre gelişim dönemler halinde gerçekleşir ve her dönemin kazanılması gereken özellikleri vardır. Bireyin yaşamındaki belli bir dönemde ortaya çıkan; başarılması (kazanılması) gereken; başarıyla elde edildiğinde daha sonraki dönemlerde, mutluluğa ve çevreye uyuma yol açan; başarılamadığı durumlarda ise, kişide mutsuzluğa ve zorluklara yol açan, her dönemde yaşanması gereken, gelişim görevleri (ödevleri) bulunmaktadır. Dönemin gerektirdiği gelişim görevleri kazanılması o dönem geçtikten sonra daha zordur.

Gelişim Ödevleri Doğumdan sonra, yeni çevreye uyum sağlama Bebeklik Dönemi (0-2 yaş) Nefes almayı öğrenme Emmeyi ve yürümeyi öğrenme Doğumdan sonra, yeni çevreye uyum sağlama Tuvalet kontrolünü gerçekleştirme Katı yiyecek yiyebilme Belirli zamanlarda uyanık kalabilme veya uyuyabilme Sosyal çevredeki bireylerle (anne-baba, kardeş) ilişki kurma

Gelişim Ödevleri Konuşmayı öğrenme İlk Çocukluk Dönemi (2-6 Yaş) Konuşmayı öğrenme El - göz uyumunu sağlamaya başlama Kendi özbakım becerilerini (giyinme, yemek yeme vb.) kazanma Okuma yazmaya hazır duruma gelme. Cinsiyet farklılıklarını öğrenme ve cinsel kimliğini kazanmaya başlama Toplumsal kurallara dair yanlış ve doğru davranışı ayırt etmeye ve toplumsal rolleri öğrenmeye başlama Yetişkinlerle ilişki kurabilme Sevilmeyi, sevmeyi, sevgiyi paylaşmayı ve ifade etmeyi öğrenme

Gelişim Ödevleri Son Çocukluk Dönemi (6-12 Yaş) Okuma, yazma ve hesaplama ile ilgili üç temel beceriyi geliştirme Zaman kavramlarını tanıma Mantıklı ve somut düşünebilme Kendine karşı olumlu tutumlar oluşturma Kişisel bağımsızlı kazanma Cinsiyet rollerini ve cinsiyet rollerine uygun davranışları kazanma Kişiler arası ilişkilerini geliştirme Yaşıtlarıyla iyi geçinmeyi öğrenme Önem verdiği yetişkinleri büyük ölçüde model alarak cinsiyetine uygun rolü geliştirme Sorumluluk almasına ve kendi kararlarını vermesine olanak sağlandığında kişisel bağımsızlığını kazanmaya başlama Vicdan ve değerler sistemi geliştirme Gündelik yaşam için gerekli fiziksel özellikleri kazanma, büyük ve küçük kaslarını kullanmayı öğrenme Kendine karşı olumlu tutumlar geliştirme