Kauçuk Fabrikası Çalışanlarında Mesleksel Astım Ayşe Semara Demir1 Nejat Demircan1 Levent Kart2 Erol Aktunç1 Murat Ünalacak1 Zonguldak Karaelmas Üniversitesi Tıp Fakültesi Aile Hekimliği1 ve Göğüs Hastalıkları2

GİRİŞ Kauçuk endüstirisinde toksik olduğu bilinen bir çok kimyasal ajanlar kullanılmaktadır Kullanılan zararlı ajanlara maruziyet akut ve kronik solunumsal bozukluklara yol açmaktadır

AMAÇ Kauçuk sanayinde çalışan, latex ve değişik kimyasallara maruz kalan işçilerde; -Solunum semptomları sıklığını araştırmak -Mesleksel Astım sıklığını belirlemek

MATERYAL ve METOD Nisan 2006- Haziran 2006 tarihleri arasında Zonguldak Devrek Sanayi bölgesinde bir kauçuk fabrikasında çalışanlar 151 işçiden gönüllü olarak çalışmaya katılmayı kabul eden 141 işçi çalışmaya alındı Anamnez Fizik muayene Solunum fonksiyon testleri

Sonuçları astımı düşündüren işçilere, Peak Expiratory Flow (PEF) takibi ve cilt prick testi uygulandı

PEF TAKİBİ Çalışanların 15 gün boyunca günde üç kez olmak üzere; uyandıktan sonra, öğlen ve işten çıktıktan sonra peak flow-metreye 3 kez üfleyerek en yüksek değerleri kaydedildi İşçilerin haftada 7 gün ve günde 8 saat 3 vardiya ile çalışmaları ve işten uzak geçirilen gün olmaması nedeni ile takipler bu şekilde düzenlendi Takip süresince işçilerle görüşülerek kayıtları yapıp yapmadıkları kontrol edildi

PEF değişkenliği= PEFmax-PEFmin x100 Maksimum PEF kayıtları, maruz kalınan süredeki minimum PEF kayıtları arasında %20 den fazla anlamlı değişiklik olması meslek astım lehine değerlendirildi

PRİCK CİLT TESTİ Astım düşünülen hasta grubuna prick cilt test (Stallergenes S.A.-Pauster, France) uygulandı Negatif kontrol olarak serum fizyolojik, pozitif kontrol olarak Histamin %1 kullanıldı Cilt testlerinde latex bakıldı Tüm test ve değerlendirme tek doktor tarafından yapıldı

Testler 20 dakika sonra değerlendirildi Testin pozitif sayılabilmesi için; Pozitif kontrolunun olması Latex 3 mm ürtiker oluşturması

BULGULAR Çalışmaya dahil edilen 141 işçinin, 116’sı erkek (%82.3), 25’i (%17.7) kadın Tablo 3. Olguların yaşlara ve cinsiyete göre dağılımı n Minumum yaş Maksimum yaş Yaş ortalaması ±SD Kadın 25 18 44 28.8± 8.1 Erkek 116 80 30.6 ± 8.0

Çalışma süreleri ort 3.7/yıl (min:1 max:20) 10 yıl ve üzeri çalışan %7.7 (n:11)

Astım düşünülen işçi sayısı Tablo 5. Olguların çalıştığı bölümler ve astım düşünülen işçilerin dağılımı Çalıştığı bölüm Olgu sayısı % Astım düşünülen işçi sayısı Metal 29 20.6 9 Kalıp 12 8.5 - Büro 15 10.6 Paketleme 26 18.4 Pres 43 30.5 5 Hamur 16 11.3 Toplam 141 100

Özgeçmiş Hiçbir işçinin daha önce astım tanısı yok 22’sinin (%15.6) saman nezlesi 4’ünün (%2.8) ürtiker 11’inde (%7.8) egzama öyküsü Ailesinde astım öyküsü olan 15 (%10.6) olgu

Sigara İçim Durumu 84’ü (%59.5) aktif olarak sigara kullanıyor Sigara kullanımı ortalama 11.4 ±6.6/yıl Günlük sigara tüketimi 14.2±7.1/adet

İşçilerinin Semptomları Öksürük 23’ünde (%16.3) Balgam 42’sinde (%29.8) Nefes darlığı 20’sinde (%14.2) Hışırtılı solunum 7’sinde (%5.0) Olgulardan 7’sinde (%5) yılda üç aydan daha fazla kış aylarında öksürük semptomu Şikayetlerinin iş ile bir ilgisi olduğunu düşünen 15 (%10.6) kişiden;13 (%9.2) fabrika işçisi işten uzaklaştığı zamanlarda şikayetlerinin azaldığını yada düzeldiği ifade etti.

Hışırtılı solunum öyküsü tarifleyen ve fizik muayene bulgusu olan 14 erkek işçiye (%9.9) PEF metre takibi ve prick testi uygulandı PEF metre değişkenliği 9 işçide (%6.3) % pozitif bulundu Latex için prick cilt testi uygulanan 14 işçinin sonuçları negatif olarak değerlendirildi

TARTIŞMA Mesleksel astım tüm mesleki akciğer hastalıkları arasında %26 oranında görülür Erişkin astımlı hastaların %2-15’ni oluşturur

Zuskin kauçuk işçilerinde yaptıkları on yıllık takip çalışmalarında; Öksürük %68,5 Balgam % 64.1 Nefes darlığını % 70.9 Bizim yaptığımız çalışmanın verileri ile kıyaslandığında oranlar yüksektir

Çalışmamız kauçuk endüstirisinde toz ve dumanlara maruziyetin çalışmaya bağımlı solunumsal semptomların gelişimiyle ilişki olduğunu göstermektedir Kauçuk işçilerindeki artan miktarda akciğer fonksiyon kaybı, respiratuar semptomların yüksek prevalansıyla tutarlıdır Sigara içenler, içmeyenlerle karşılaştırıldığında içenlerin SFT sonuçları, daha yüksek risk altında olduklarını göstermektedir

Mesleksel Astımın tanısında ilk basamak hikayedir Astım semptomlarının olması ve bunun işe maruz kalma ile ortaya çıkması, hikaye yönünden pozitif değerlendirilir Mesleksel Astım düşündüren hikayesi olanlar, PEF takibi ve spesifik inhalasyon testleri ile beraber değerlendirildiğinde bunların sadece % 63’ ünün Mesleksel Astım olduğu saptanmıştır

Mesleksel Astımın tanısında RAST veya ELİSA yöntemiyle spesifik IgE veya IgG saptanması veya maruz kalınan etkenlerle cilt testlerinde pozitif reaksiyon gösterilmeside tanıda önemlidir Ancak spesifik immunglobinlerin varlığı ve cilt testlerinin pozitifliği her zaman hastalığa işaret etmez, sadece duyarlılaşmayı ve/veya maruziyeti gösterebilir

Çalışmamızda teknik maddi nedenler ile spesifik immunglobulin tayini yapamadık Hastalarımıza cilt prick testi uyguladık, ancak pozitif olgu saptamadık

SONUÇ Sonuç olarak Kauçuk sanayi sektöründe çalışan işçilerde de mesleksel solunum sistemi semptomlarının gözlenebileceği ortaya çıkmaktadır Mesleksel Astım tansısına yönelik prevalans araştırmalarında anket uygulanmasının yanında olguların PEF takiplerinin yapılması sonuçların daha doğru elde edilmesi bakımından önem taşımaktadır Astım semptomları varsa bunun mesleksel maruziyete bağlı olabileceği düşünülerek imkanlar dahilinde ayrıntılı tetkikler yapılmasının gerekliliği ortaya çıkmıştır