7-11 YAŞ GELİŞİM DÖNEMİ ÖZELLİKLERİ

BAŞLIKLAR Gelişim Nedir? Gelişim İle İlgili Temel Kavramlar Gelişimi Etkileyen Faktörler Gelişim İlkeleri Gelişim Alanları 7-11 Yaş Gelişim Dönemi Özellikleri

Bu üç etkenin etkileşimi sonucunda gelişim gerçekleşir. GELİŞİM NEDİR? GELİŞİM Öğrenme, yaşantı ve olgunlaşma sonucunda bireyde görülen düzenli ve sürekli değişikliklere gelişim denir. Bu üç etkenin etkileşimi sonucunda gelişim gerçekleşir.

GELİŞİM AŞAMALARI

GELİŞİM İLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR Büyüme: Olgunlaşmanın alt boyutu olan büyüme, insan gelişiminin gözlenebilir boyutudur. Boy, kilo ve hacimdeki artış, bedensel değişimlerdir. Büyüme bedenin hem iç hem de dış organlarında meydana gelir. Büyümenin en hızlı olduğu dönem anne karnındaki (doğum öncesi) dönemdir. Daha sonra en hızlı olduğu dönem bebeklik ve ergenlik dönemidir.

2. Olgunlaşma: Organizmanın temelindeki potansiyel güçlerin görev yapabilecek düzeye ulaşmasını ifade eder. Vücut organlarının kendilerinden beklenen görevleri yerine getirebilecek düzeye gelmesidir. Organizma fizyolojik olarak bir davranışı, bir işi yapabilecek hale geldiğinde olgunlaşma gerçekleşmiştir.

3. Hazırbulunuşluk: Bireyin herhangi bir organının vazifesi olan işi yapabilecek düzeye erişmesinin yanı sıra; o iş için gerekli olan ön bilgi, beceri ve tutuma yani ön öğrenmelere sahip olmasıdır. * Hazırbulunuşluk gelişimin hem niceliksel hem de niteliksel boyutunu kapsar. * Hazırbulunuşluk, bir işin yapılabilmesi için gerekli şartların yerine gelmesidir. * Bir konunun tam olarak öğrenilebilmesi için gerekli gelişim düzeyine, ön bilgilere ve güdülenmeye sahip olmasıdır. * Hazırbulunuşlukta yaş, olgunluk seviyesi, motivasyon ve duygu durumları etkilidir.

4. Öğrenme: Bireyin çevresi ile belli bir düzeydeki etkileşimi neticesinde meydana gelen nispeten kalıcı izli davranış değişiklikleridir. Örnek: Bir çocuk basket topunu nasıl tutacağını, bu oyunun kurallarını, topa nasıl daha iyi hakim olacağını vs. öğrenir.

Gelişimin iki bileşeni KALITIM; Anne ve Babadan getirilen genetik (kalıtımsal) özellikler ÇEVRE ; Döllenmeden itibaren insanın içinde yaşadığı ve etkilendiği tüm dış uyarıcılar çevreyi meydana getirir. Çevre Doğum öncesi, Doğum esnası ve Doğum sonrası tüm durumları kapsar.

Çevresel Faktörlerin 3 Temel Kaynağı Doğum Öncesi: Annenin beslenmesi, yaşı, kan grubu, zararlı alışkanlıkları, geçirdiği hastalıklar, radyasyon, ilaçlar, psikolojik sorunlar, kaza, travma v.b. Doğum Anı: Erken veya geç doğum, sağlıksız ortam, bebeğin oksijensiz kalması, kordon dolanması, zorlanma v.b. Doğum Sonrası: Beslenme, bebeklik hastalıkları, iklim, kardeş sayısı, kazalar, eğitim, çocuk yetiştirme tarzı, kitle iletişim araçları, ekonomik, sosyal ve kültürel koşullar v.b.

GELİŞİMİN İLKELERİ Gelişim Yönü : Gelişim baştan ayağa, içten dışa doğrudur. Yeni doğan bir bebeğin başı vücuduna göre oldukça büyüktür. İlk önce başın büyümesi vücudun diğer organlarının gelişimi kontrol edecek olan beynin gelişimiyle ilgilidir. Buna bağlı olarak, bebek önce başını sonra omuzlarını, kollarını ve ayaklarını kontrol eder. 2. Gelişimin Devamlılığı : Gelişim durmaksızın ilerleyen ve belirli dönemler içinde bazen hızlı bazen yavaş oluşan bir süreçtir.

3. Gelişim Alanlarının Etkileşimi : Gelişim fiziksel, zihinsel, duygusal ve sosyal alanlarda bir bütün olarak ilerler. Bir alandaki gelişim diğer alanlardaki gelişimle etkileşerek çocuğun genel gelişimine katkıda bulunur. 4. Gelişimin İlk Yıllarının Önemi : Çocuklar zihin gelişiminin üçte ikisini, sinir sisteminin gelişimini yaklaşık olarak beşte dördünü ilk beş yıl içerisinde tamamlar. Aynı şekilde, temel kişilik özellikleri de ilk beş yıl içinde oluşur. Bu nedenle ilk beş yıl içinde alınan eğitimin niteliği bireyin varolan potansiyel gücünü gerçekleştirme düzeyini doğrudan etkiler. Bu amaçla, bu dönemdeki çocuklara olduğunca zengin uyaranlar sunulmalıdır.

5. Gelişimde bireysel farklılıkların olması : Her birey kendine özgü bir gelişim çizgisi gösterir. Çünkü bireylerin doğuştan getirdikleri özelliklerle, çevreden aldıkları etkiler farklıdır. Örneğin, bazı çocuklar ilk yaşlarda hızlı bir gelişim gösterirken, bazıları daha sonraki yıllarda hızlı büyürler. Sınıflardaki öğrencilerin boyları, cinsiyetleri, zekaları, kişilikleri, fiziksel görünüşleri, kısaca her şeyleri birbirinden farklıdır.

GELİŞİM ALANLARI FİZİKSEL-PSİKOMOTOR GELİŞİM ZİHİNSEL-BİLİŞSEL GELİŞİM SOSYAL GELİŞİM DUYGUSAL GELİŞİM

FİZİKSEL GELİŞİM Orta çocukluk döneminin başlamasıyla çocuklar daha ince ve atletik bir vücuda sahip olurlar. Kızlar ve oğlanlar aynı vücut şekline sahiptir ve erinliğe (puberty) ulaşıncaya kadar böyle devam eder; daha sonra kızlarla erkeklerin bedenleri farklılaşır. Erinliğe girdikten sonra ikincil cinsel özellikler olan göğüsler, kadınsı kıvrımlar, daha farklı bir ses, erkeklerde omuzların genişlemesi gibi özellikler gelişir ve kadın vücudu erkek vücudundan hemen ayrılır.

Bu dönemde çocuklar bebek dişlerini döküp yeni dişler çıkarırlar. Erinlik dönemindeki kızlar, yaşıt oğlanlardan daha iridirler. Ancak oğlanlar erinliğe girip cinsel olgunlukları geliştikçe bedenleri de gelişir ve yaşıt kızlardan daha iri olmaya başlarlar. Şişmanlık (obesity), bir kişinin ideal kilosundan %20 ve daha fazla daha ağır olmasıdır. Okul yıllarındaki öğrencilerin en önemli sorunlarından biridir. Bu durum, yetişkinlik yıllarında kalp, yüksek tansiyon ve şeker gibi sorunlara yol açabilir. Yetişkin şişmanlarla çocuk şişmanlar aynı sağlık risklerini taşımasa da, daha çocuk yaşlarda iken yeme ve spor alışkanlıklarına dikkat etmek gerekir.

Beyin ve merkezi sinir sistemi gelişimi Erken çocukluğun başlamasıyla beyin büyümesinde bir hızlanma olur ve 8-9 yaşında yetişkin boyutuna ulaşır. Beyin büyümesi özellikler planlama, akıl yürütme, sosyal yargılama, ahlaki kararlar verme gibi faliyetleri kontrol eden ön loblarda (frontal lobes) olur. Çocuklar somut işlemler dönemine 7 yaşından itibaren girerler. Artık beyin ve sinir sistemi çok sayıda nöral bağlantılar kurabilecek düzeye gelmiştir. Böylece çocuk dünyayı ben merkezci ve sihirsel açıdan algılama ve düşünmeyi bırakıp, daha somut ve sistemli düşünmeye başlar.

Hareket becerileri Çocuklar ellerini değişik şekillerde kullanmayı severler. İnce hareket becerileri dediğimiz kesme, yapıştırma, çizme, boyama, kalıp çıkarma, yazma, ayakkabı bağlama, düğümleme, düğüm çözme, diş fırçalama gibi hareketleri yapmayı severler. Piyano, viyolin, flüt ve diğer enstrümanlarla müzik dersi almayı da severler ve başarabilirler. Dolayısıyla eğitim-öğretim açısından çok gerekli olan bu beceriler, bu dönemde gelişir ve olgunlaşır.

ÇOCUKLARIN FİZİKSEL GELİŞİMİNİ DESTEKLEMEK Spora veya eğlenceli faaliyetlere yönlendirmek Fiziksel faaliyetlere katılarak çocuğa örnek olmak Motor becerilerini geliştirici çeşitli malzemeler almak Ev işlerinde görev vermek Açık alanlara, parka, pikniğe gitmek Faaliyetler içeren seçenekler sunmak

SPORA YÖNLENDİRİRKEN DİKKAT EDİLECEK NOKTALAR Çocuğun yaptığı spordan zevk alması önemlidir Yaptığı spor ilgi ve yeteneklerine uygun olmalıdır Çocuklar mutlaka bir spor yapmak zorunda değildir. Ancak bedensel gelişimleri için mutlaka büyük ve küçük kaslarını çalıştırmalıdır Belirli bir sporu en azından bir süre denemesini sağlamak gerekir

7-11YAŞ DÖNEMİNDE ÇOCUKLARDA CİNSEL GELİŞİM Bu dönem cinselliğin farkına varıldığı ve merak edildiği bir dönemdir. Çocuğun sorduğu sorular mutlaka cevaplanmalıdır Yaşlarına uygun ve sordukları kadarıyla cevaplar verilmelidir Doğru ve basit cevap verilmelidir Doğal ve rahat bir ifade tarzı içinde cevap verilmelidir Resim kullanmak faydalı olabilir Yardıma hazır olduğunuzu ona hissettirebilirsiniz Cevap vermek için uygun zaman değilse, sonra cevaplayabilirsiniz

Zihinsel (Bilişsel) gelişim Okul çağındaki çocuklar, okul öncesindekilere göre çok fazla konu üzerinde daha sistematik düşünürler. Daha büyük çocuklarda kendi iç dünyaları hakkında daha yoğun bilme ve hissetme (metacognition) vardır. Problem çözme becerileri de daha fazla gelişmiştir. Piaget, 7-11 yaşlar arasını somut işlemler dönemi (concrete oprational stage) olarak adlandırır. Burada mantıklı ve soyut düşünce yoktur. Okul çağı çocukları sınıflandırma (özelliklerine göre gruplandırma), sıraya koyma (mantıksal düzene koyma) faaliyetleri gelişir. Büyük çocuklar sebep- sonuç ilişkilerini anlayabilir ve matematik ve fen bilimlerini kavrayabilir. Şartlar değiştiğinde de bir kişinin veya şeyin aynı kalması (stable identity) bu dönem çocuklarının anladığı bir başka durumdur.

Piaget’ye göre, çocuklar somut işlemler döneminin başında korunum (conservation) özelliğini, yani fiziksel özellikler şekil ve görünüş değiştirmesine rağmen aynı kalırlar anlayışını kazanırlar. Okul öncesi çocuklarından farklı olarak bir miktar çamur değişik şekiller alsa da miktarı değişmez anlayışına ulaşırlar. Okul yıllarından itibaren başkalarının görüş, duygu ve arzuları olduğunu ve olabileceğini öğrenirler.

Korunum kavrami

ÇOCUKLARINIZIN ZİHİNSEL GELİŞİMİNİ DESTEKLEMEK İÇİN Sağlıklı yiyecekler yemesini sağlayabiliriz. Günlük hayatınızdaki kişiler, nesneler, olaylar hakkında çocukla konuşun. Onunla konuşmamız, zihinsel gelişimlerini olumlu yönde etkileyerek daha zengin bir kelime dağarcığına sahip olmasını sağlar. Yapılan araştırmalar 8-12 yaşları arasında kitap okumanın zekâ gelişiminde büyük oranlarda etkili olduğunu göstermektedir Çocukluk döneminde oyun oynamak zekâyı geliştiren önemli bir etkinliktir. Oyun yoluyla çocuklar araştırma, objeleri tanıma ve problem çözme becerilerini kazanırlar. Oynadığı oyuncak ve objelerin çocuğun zekâsını geliştirici ürünler olmasına özen gösterebiliriz

Çocukların zevkle oynadıkları yap-boz, bilmece çözme, dama, sudoku, satranç, eşini bulma oyunları, benzer resimler arasındaki farkı bulma ve kelime oyunları gibi aktiviteler onların zekâ gelişimine katkı sağlamanın yollarından biridir. Çocuğun televizyon seyretme alışkanlığını yaşına uyumlu olacak şekilde sınırlayarak eğitici nitelikteki programları seyretmesini sağlayabiliriz.

Sosyal gelişim Erikson’a göre, orta çocukluk döneminde birinci görev çocuğun sosyal yeterlik duygusunu kazanmasıdır. Yarışmalar (atletizm, adrenalin artırıcı gözüpek faaliyetler) ve sayısız sosyal uyumlar , arkadaş kazanma ve arkadaşlıkları sürdürme bu dönemin ana özellikleridir. Sosyal biliş:Çocuk büyüdükçe sosyal kuralları ve davranışları tecrübe ile öğrenir. Sosyal ilişkiler, olgular, başkalarının duyguları çocuk tarafından anlaşılır ve buradan sonuçlar çıkarılır. Bu yaştaki çocuklar arkadaş grupları oluştururlar. Okul çağındaki arkadaş ilişkileri de çocukların sosyal hayatın inceliklerini öğrenmesinde önemli rol oynar.

Çocuklarımızın sosyal gelişimini desteklemek için Mümkün olduğunca sosyal ortamlarda bulunmasını sağlayın ( tiyatro, sinema, arkadaş toplulukları) Çocuğunuzla beraber evin içinde uyulması gereken kurallar belirleyin Bunun yardımıyla, sosyal gelişimi için çok önemli olan bir şeyi kural kavramını öğrenecek. Çocuğunuzun en az sizin kadar bu kurallara uymaya çalıştığını göreceksiniz. Ona kitaplar okuyun ve sonrasında karakterlerin neler yaşadıkları hakkında konuşun. Yaşına uygun sorumluluklar verin.

Duygusal gelişim Daha çok bir yetişkine benzer. Dağınıktır. Yeni fikirleri seve. Gösteriden hoşlanır. Coşkuludur. Ana babasına bağlıdır. Dik kafalıdır Giderek gelişen zekâ ve iç görüye sahiptir. Para ilgisini çeker. Kendini ilgilendirmeyen konulara kulak misafiri olur. Sevgisini gösterir. Büyüyünce ana babası gibi olmak ister. Övülmeyi bekler. Güvenilmeyi ister. Karşı cinse karşıdır Bağımsızlığının peşindedir Başkalarını düşünür. Kendini kontrol eder.

Çocuklarımızda Duygusal gelişimi desteklemek için Her gün onunla zaman geçirmeye özen gösterin.İkinizin de hoşlandığı şeyleri yapmaya çalışın.Ona ilgi gösterin. Ona okulda neler yaptığını sorun. Onunla duyguları hakkında konuşun.Ona farklı durumlar içinde neler hissettiğini sormaya çalışın.Eğer sorabiliyorsanız, diğer çocuklara da aynı koşular altında aynı soruları sorun. Böylece farklı çocukların durumu nasıl değerlendirdiğini görebilirsiniz.