KUVVETLİ METEOROLOJİK OLAYLARIN TAHMİNİ Mahmut KAYHAN T.C Çevre ve Orman Bakanlığı Devlet Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü

KUVVETLİ METEOROLOJİ OLAYLARIN TAHMİNİ Bir bölgede uzun yıllar yaşanan meteorolojik koşullar o bölgedeki her türlü yaşamın şekillenmesi ve yaşam biçimleri üzerinde doğrudan etkilidir. Şehirleşme, sanayileşme ve ulaşım vb. alalarda tüm altyapı ve üstyapı çalışmalarında yapılacak yatırımlar öncesinde o bölgedeki uzun yıllar boyunca gözlemlenen ekstrem meteorolojik koşulların dikkate alınması gerekir. Bu durum ekonomik yararlar sağlayacağı gibi muhtemel can ve mal kayıplarının önlenmesi açısından da hayati önem arz etmektedir. Yurdumuzda her yıl meteorolojik karakterli onlarca doğal afet yaşanmaktadır. İklim koşulları dikkate alınmadan yapılan yatırımlar gereksiz masrafların yapılmasına ve yetersizliklerin yaşanmasına neden olur.

Çarpık kentleşme, altyapı eksiklikleri ve bitki örtüsünde meydana gelen tahribat Meteoroloji karakterli doğal afetlerin etkisini artıran faktörlerdir. Afetlerin oluşumunda bölgesel özelliklere bağlı olarak aylara göre değişim gözlenmektedir. Bunun temel sebepleri bitki örtüsünün zamansal değişimleri ve toprağın su geçirgenlik miktarıdır. Kuvvetli meteorolojik olayların en az 2 - 3 gün önceden tahmin edilmesi ve gerekli uyarıların yapılması, doğal afetlerle birlikte oluşması muhtemel can ve mal kayıplarının önlenmesi bakımından oldukça önemlidir. Bu durum, yetkililerin gerekli önlemleri alması için zaman kazanımı sağlayacaktır.

Hangi meteorolojik olay? Kuvvetli meteorolojik olaylarının tahmini için; her bir noktanın uzun yıllara ait meteorolojik gözlem verilerine bakarak. Hangi meteorolojik olay? Nerede? Ne zaman? Ne kadar? Etkilidir. Sorularına cevap vermek gerekir. Bu amaçla 1950-2002 yılları arasındaki 53 yıllık veriler ile her bir bölge için ne gibi meteorolojik hadiseler oluşmuş ve bu hadiselerin kuvvetleri ve oluşum sıklıklarının incelendi. Bahsedilen zaman aralığında kesintisiz meteorolojik gözlem yapmış 237 meteoroloji istasyonun değerleri kullanılarak bölgesel Aylık Ekstrem-Eşik değeri ile birlikte Aylık Ekstrem değerleri bulundu .

Kuvvetli meteorolojik olaylarının tahminini yaparken uzun bir periyotta görülen Aylık Ekstrem değerin dikkate alınması, o nokta için uyarı verme açısından yanıltıcı olabileceğinden Aylık Ekstrem değerlerinin yanında özellikle Aylık Ekstrem-Eşik değerlerinin dikkate alınması daha uygun olacaktır. Ekstrem-Eşik değeri: Herhangi bir meteorolojik olayın etkili olduğu coğrafya üzerindeki yapıya veya canlı dokuya zarar vermeye başladığı noktadır.

KUVVETLİ METEOROLOJİK OLAYLARI TAHMİNİ ÇALIŞMASINDA KULLANILAN PARAMETRELER Günlük Maksimum Sıcaklık (°C) Günlük Minimum Sıcaklık (°C) Günlük Maksimum (Hamle) Rüzgar (m/sn) Günlük Toplam Yağış (mm/24h)

. Zonguldak ve Ankara`nın 1950-2000 yılları arasındaki günlük toplam yağış miktarının aylık dağılımlarını inceleyelim. Her iki istasyon için Aylık yağışlı günlerin sayısı, Aylık Ekstrem ve Aylık Ekstrem-Eşik değerleri büyük farklılıklar göstermektedir. Ocak Şub. Mart Nis. May. Haz. Tem. Ağu. Eyl. Ek. Kas. Ara. Z O N G U L D A K Top. Gözlem Say. 1581 1441 1530 Yağışlı gün s. 979 864 848 713 670 499 400 411 464 664 781 946 Ekstrem Değ. 83,8 48,4 51,7 40,4 91,8 153,7 128,8 431,0 144,2 147,9 73,6 74,2 Eşik Değeri 39,1 33,7 36,8 31,9 29,2 32,6 38,3 42,2 68,1 56,3 54,8 48,7 R 843 739 768 782 835 569 290 206 264 439 576 779 37,7 28,2 22,4 29,4 42,5 88,9 62,6 35,6 40,8 30,1 36 36,2 19,8 20,0 17,0 19,0 20,8 22,3 16,0 14,0 18,5 19,2 20,1 19,3 Zonguldak ve Ankara istasyonlarına ait 1950-2000 yılları arasındaki günlük yağış dağılımları.

Ankara için 1950-2000 yılları arasındaki günlük toplam yağış miktarlarının aylık dağılımları Zonguldak için 1950-2000 yılları arasındaki günlük toplam yağış miktarlarının aylık dağılımları

Günlük toplam yağışların 1950 -2002 dağılımı

(Gridler arasındaki mesafe yaklaşık 9 Km.) 0.125*0.125 Çözünürlükteki grid yapısının Türkiye üzerindeki dağılımını gösteren grafik. (Gridler arasındaki mesafe yaklaşık 9 Km.)

İstanbul ve çevresi için daha ayrıntılı bir gözlem yapılırsa

1950-2000 Yılları arasında Ankara meteoroloji istasyonunda ölçülmüş günlük toplam yağışların aylık dağılımı.

1950-2000 Yılları arasında Zonguldak meteoroloji istasyonunda ölçülmüş Günlük toplam yağışların aylık dağılımı.

1950-2000 Yılları arasında Ankara Meteoroloji İstasyonunda ölçülmüş 12 UTC rüzgar Şiddetinin aylık dağılımı

Minimum sıcaklıkların Durumu için yapılmış tahmin. Aylık Ekstrem Eşik Durumu için yapılmış tahmin.

Maksimum sıcaklıkların durum için yapılmış tahmin. Aylık Ekstrem Eşik durum için yapılmış tahmin.

durum için yapılmış tahmin. Kuvvetli Rüzgar Aylık Ekstrem Eşik durum için yapılmış tahmin.

5- 6 -7 Şubat 2003 tarihleri arasında Marmara, Ege ve Batı Karadeniz bölgelerinde yaşanan fırtına olaylarına bakarsak. 8 Şubat 2003 Bartın : 16,2 m/sn Zonguldak : 22,5 m/s 5 Şubat 2003 Zonguldak : 19,3 m/s Tekirdağ : 21,2 m/sn 6 Şubat 2003 Zonguldak : 19,8 m/s

5- 6 Şubat 2003 tarihleri arasında Antalya ve Marmaris’te yaşanan sel olaylarına bakarsak.

Örnek: 23- 24 ve 25 Temmuz 2002 tarihleri arasında Doğu Karadeniz'de yaşanan sel felaketine bakarsak.

TEŞEKKÜRLER