Maddelere verilen ısı, sıcaklığı artırırken maddelerin boyutlarında da değişime neden olur. Isının etkisiyle maddelerin boyutlarındaki bu değişime genleşme diyoruz.

Maddeler ısıtılınca ne kadar genleşirse ısıtılmadan önceki sıcaklığına döndüğünde o kadar büzülür. Son sıcaklık ile ilk sıcaklık arasındaki fark, fazla olduğu zaman genleşme de fazla olur.

Farklı maddelerin sıcaklıkları aynı oranda artırılsa bile genleşme oranları farklı olabilir. Yani genleşme miktarı maddenin cinsine bağlıdır.

Cam kavanozun metal kapağını açmak için kavanoz ters çevrilerek sıcak su dolu kabın içine konulur. Kapak ile kavanoz farklı maddelerden yapıldığından farklı miktarlarda genleşecekler ve kavanozun kapağı açılacaktır.

Gazlar ve katılar gibi sıvılar da genleşir Gazlar ve katılar gibi sıvılar da genleşir. Sıvıların genleşme özelliğinden yararlanılarak termometreler yapılmıştır.

Balondaki hava ısıtıldığında genleşir, balonun içinde genleşen hava, dışarıdaki havaya göre hafifleşir. Bunun sonucunda havanın bir kısmı dışarı çıkar ve balon yükselir.

Evlerimizde kullandığımız çamaşır ve bulaşık makineleri, buzdolabı, fırın gibi aletlerde sıcaklık ayarını termostat yapar. Bu termostatlar farklı malzemelerin farklı oranlarda genleşmesi ilkesi üzerine yapılmıştır.

Buharlaşma ve Yoğuşma Maddenin bulunduğu hâlden diğer hâle geçmesine hâl değişimi adı verildiğini biliyoruz. Hâl değişiminin ısının etkisiyle meydana geldiğini öğrenmiştik.

Suyun buharlaşması da bir hâl değişimidir Suyun buharlaşması da bir hâl değişimidir. Su buharlaşırken ısı alışverişi olur.

Sıvılar ısının etkisiyle buharlaşıp gaz hâline geçer Sıvılar ısının etkisiyle buharlaşıp gaz hâline geçer. Sıvılar buharlaşırken çevresinden ısı alır. Buharlaşma her sıcaklıkta gerçekleşir. Sıcaklık yükseldikçe sıvıların buharlaşması hızlanır.

Yoğuşma Yoğuşma da buharlaşma gibi bir hâl değişimidir. Öyleyse yoğuşmada da ısı alışverişi vardır.

Banyo yaparken oluşan buhar sebebiyle aynanın üzerinde su damlacıkları meydana gelir. Soğuk kış günlerinde pencere camına soluğumuzu verdiğimizde, camın yüzeyi buğulanır. Bu olaylar su buharının yoğuşmasından başka bir şey değildir.

Gazlar yoğuşup sıvı hâle geçerken dışarıya ısı verir Gazlar yoğuşup sıvı hâle geçerken dışarıya ısı verir. Sıcaklığın artması buharlaşmayı, düşmesi ise yoğuşmayı hızlandırır.

Kaynama Gün içinde pek çok kez sıcak suya ihtiyaç duyarız. Bu nedenle su ısıtırız. Mesela çay demlemek için çaydanlıktaki suyun kaynamasını bekleriz. Makarna pişirirken suyu kaynatırız.

Sıvının sıcaklığı belli bir noktaya ulaştığında her yerinden kabarcıklar çıkmaya başlar. Sıvının her yerinden kabarcıklar hâlinde hızlı buharlaşması olayına kaynama denir.

Erime ve Donma Döküm fabrikalarında eşya veya aletler yapılırken demire istenilen şeklin verilmesi gerekir. Bunun için önce demir eritilerek sıvı hâle dönüştürülür. Daha sonra sıvı haldeki demir, kalıplara dökülerek şekil verilir. Böylece dayanıklı bir metal olan demirden çeşitli alet veya eşyalar yapılır.

Sıcak bir günde marketten aldığımız dondurma, bekletilirse erir Sıcak bir günde marketten aldığımız dondurma, bekletilirse erir. Erimiş dondurmayı buzluğa koyacak olursak tekrar katılaşır.Yani donar.

Maddeler, bulundukları ortam ile ısı alışverişine girerek hâl değiştirmeye başlar. Katı maddelerin ısı alarak sıvı hâle geçmesine erime adı verilir. Tersine, sıvı hâldeki maddelerin ısı vermesi sonucu katı hâle geçmesi olayına ise donma denir.