BOYUN AĞRILARI Prof. Dr. Şansın Tüzün

Fonksiyonel Anatomi Boyun omurganın en hareketli kısmıdır Her yönde hareket yeteneği vardır 7 servikal vertebradan oluşur Anatomik ve fonksiyonel yapı bakımından 2 bölüme ayrılır; Üst servikal bölüm=> Atlas ve aksis Alt servikal bölüm=> Son 5 vertebra

Tipik Servikal Vertebranın Özellikleri Unkovertebral eklem (Lucshka eklem) Arka orta hattan çıkan spinöz çıkıntının ucu çatallıdır Transvers çıkıntısında foramen bulunur

Atlas Korpus vertebrası yoktur Üst yüzleri oksipital kondillerle,alt yüzleri aksisin çıkıntıları ile eklem yapar Atlanto-odontoid eklemi oluşturur

Aksisin Özellikleri Korpus ortasından çıkan odontoid çıkıntı vardır Laminaları dardır

Spinal Hareket Segmenti Komşu iki vertebradan oluşan yapıdır Her segment belli bir denge içinde bulunur Dengeyi sağlayan stabilizatörler; Pasif=> Vertebraların,faset eklemlerinin şekli ve yerleşimleri Aktif=> Kaslar Dinamik=> Ligament,kapsül,anulus fibrosus Hidrodinamik=> Nukleus pulposus turgoru

Luschka Eklemi Üst vertebranın alt platosunda bulunan semilunar eklem yüzü ile alttaki vertebranın unkusu birleşir Unkovertebral Eklem (Luschka) oluşur Gerçek eklem değildir Spinal kanal içeriğini disk protrüzyonundan korur

Faset Eklemi Artiküler çıkıntıların oluşturduğu posterior intervertebral eklemlerdir Gerçek sinovyal eklemlerdir 45 derece açıyla korpusa bakar Başın hareket açıklığını sağlar

Spinal Ligamentler Anterior ve posterior longitudinal ligamentler Ligamentum flavum Fasetin kapsüler ligamenti İntertransvers ligament İnterspinöz ligament Supraspinöz ligament

İntervertebral Diskler Nukleus pulposus Anulus fibrosus

Kaslar SKM Skalen kaslar Paravertebral kaslar Longus capitis, longus colli, rectus capitis anterior Splenius capitis Semispinalis capitistir

Boyun hareketleri Atlanto-oksipital eklemde fleksiyon-ekstansiyon hareketi yapılır, rotasyon yapılmaz Atlanto-oksipital eklemde nötral pozisyonda ortalama 10 derece fleksiyon ve 25 derece ekstansiyon yapılabilir

Boyun hareketleri Atlanto-aksial eklemde odontoid çıkıntı çevresinde 45 derecelik sağa ve sola rotasyon hareketi görülür Bu servikal bölgedeki rotasyon hareketinin %90’ını oluşturur Geri kalan kısmı ise C2-C7 arasında yapılır Atlanto-aksial eklem çok az fleksiyon-ekstansiyon hareketi de yapabilir

Boyun hareketleri C2-C3,C7-T1 en az hareketli segmentler C5-C6,C4-C5 en hareketli segmentler

Boyunda Ağrıya Duyarlı Yapılar Servikal sinirler ve sinir kökleri Diskin dış annuler lifleri Kaslar Ligamanlar (flavum ve interspinöz lig hariç) Faset eklemleri Dura ön yüzü Vertebral yapılar (korpus hariç)

BOYUN AĞRISI NEDENLERİ Mekanik Travma (Whiplash sendromu) Servikal sprain Servikal strain Servikal disk hernisi Servikal spondiloz Servikal stenoz Servikal instabilite Romatolojik Ankilozan spondilit Romatoid artrit Diffüz idiopatik skeletal hiperostoz (DISH) Polimiyalji romatika Fibromiyalji Miyofasiyal ağrı sendromu

BOYUN AĞRISI NEDENLERİ İnfeksiyöz Vertebral osteomiyelit Diskit Epidural, intradural ve subdural abseler Retrofaringeal apse Tümoral İntradural Ekstradural Endokrinolojik ve metabolik Osteoporoz Osteomalazi Paratiroid bozuklukları Paget hastalığı Hipofiz hastalıkları Diğer nedenler A-V malformasyon Siringomiyeli

Travmatik boyun ağrıları Başa gelen darbeler Düşme Spor yaralanmaları Yumuşak doku zedelenmeleri Zorlu kas kontraksiyonları Mesleki nedenler ve postural bozukluklar

Servikal Strain ve Sprain Kontraktil dokuların (kaslar,tendonlar) yaralanmaları strain Eklem kapsülleri,ligament, bursa, kan damarları, kıkırdak ve dura yaralanmaları sprain Strainde germe ile oluşan bir doku incinmesi vardır Sprainde germe ile oluşan yaralanmada doku yırtılması ve kanama vardır

Servikal Strain ve Sprain-Klinik Servikal strainde sıklıkla görülen servikal lordoz düzleşmesi paravertebral kas spazmını gösterir Ağrı boyunda lokalizedir Nörolojik bulgu yoktur

Whiplash Yaralanmaları Travma ile başın önce fleksiyona sonra da hiperekstansiyona zorlanması ile boyun bölgesinde indirekt travma oluşmasıdır Ligamentler,kaslar,faset eklemleri ve bazen sinir kökleri etkilenir (fokal hemoraji veya gerilme hasarına bağlı) Temel klinik semptom baş ve boyun ağrısıdır

Whiplash Yaralanmaları

SERVİKAL İNSTABİLİTE Fizyolojik yüklenmeler sonrasında servikal kolonun stabilitesinin bozulması İnstabilite kararını vermede klinik yakınma, bulgular ve radyolojik verilerin birlikte değerlendirilmesi gerekir. X-Ray’de servikal omurlar arasında kayma görülür

SERVİKAL SPONDİLOZ Spondiloz:İntervertebral disk,faset ve unkovertebral eklemlerdeki dejeneratif süreç ve nörovasküler tutulum tablosu Dejenerasyona katkıda bulunan faktörler: Yaşlanma,mikrotravma,iş aktiviteleri genetik Normal yaşlanma süreci içinde gelişen dejeneratif değişim her zaman ağrı yapmaz

SERVİKAL SPONDİLOZ Servikal Spondiloza bağlı Sendromlar; Radikülopati VBY Sendromu Servikal miyelopati

Radikülopati Radikülopati;radiküler ağrı, paresteziler yüzeyel duyu bozuklukları, derin tendon reflekslerinde değişiklikler, kas kuvveti kaybı gibi belirti ve bulgularla karşımıza çıkar En sık nedeni, servikal vertebral disk herniasyonu olup, ikinci sıklıkta ise servikal spondiloza bağlı görülür

Sinir kök seviyesi Sinir Kas C5-6 Aksiller Deltoid Muskulokutanöz Biseps Braki Supraskapular Supraspinatus İnfraspinatus C7 Radial Median Triseps Pronator teres C8-T1 Ulnar Abduktor polisis brevis Birinci dorsal interössöz

Servikal Myelopati Spinal kanalda stenoza neden olan; osteofitler ,disk hernisi,lig.flavum ve faset eklem hipertrofisi,PLL kalınlaşması ve ossifikasyonu,Paget, gut ve yapısal özellikler servikal miyelopatiye yol açabilir Servikal miyelopati;radikülopatinin tersine , 1. motor nöron bulguları görülür.Yaşlı erkeklerde sıktır,yavaş ilerler. Alt extremitede spastite,ağrı parestezi olur

VBY sendromu C6-C2 transvers foramenden geçen vertebral arterler Luschka ve Apofizer eklemlerle yakın ilişkidedir Spondiloza bağlı gelişen osteofitler ve periosteofitik ödem VA’e bası yapar Disk aralıklarının daralması ve arterin bu yüksekliğe uyum sağlamak için kıvrıntılı hal alması da arter kan akımını azaltır

Semptomlar İç kulağın kanlanması,beyin sapındaki vestibüler ve kohlear çekirdeklerin beslenmesi VBS ile sağlanır Vertigo,drop atak,oksipital baş ağrısı, bulantı, Koordinasyon bozuklukları, hafıza kusuru Tinnitus, işitme kaybı, diplopi, hemianopsi Uyuşma, nistagmus, disfaji

VBY- Semptomlar Tüm semptomların ortak özelliği boyun hareketleri ile ilişkili olması ve aynı zamanda az-çok değişik şiddetlerde lokal veya radiküler şikayetler olmasıdır

Romatoid Artrit RA genellikle sinovyal dokudan zengin olan üst servikal bölgeyi etkiler Tutulum 3 şekilde olabilir 1.Atlanto-aksiyal tutulum 2. C1-C2 faset eklem ve atlanto-oksipital eklem tutulumu 3. Subluksasyon ve spondilodiskiti içeren subaksiyal tutulum

Ankilozan Spondilit Hareket kısıtlılığı genel olarak simetriktir İlk önce lateral fleksiyonlar sonra rotasyonlar kısıtlanır Fleksiyon ve ekstansiyon en son etkilenir (Nedeni atlanto-aksiyal eklemin korunmasıdır)

BOYUN AĞRILARINDA TANI Ayrıntılı öykü ve fizik muayene Servikal grafi(4 yönlü): Disk aralıklarının daralması, endplatelerde skleroz, korpus köşelerinde sivrileşmeler, faset eklemlerinde dejenerasyon, osteofitler MR:Konjenital anomalileri saptamada yararlı EMG: Servikal sinir kökü kompresyonunun derecesini ve ciddiyetini göstermede ve olayı diğer nörolojik problemlerden ayırmada yararlıdır BT: Dejeneratif,travmatik,neoplastik, infeksiyon gibi patolojilerin görüntülenmesinde yararlı Doppler US: Dinamik olay hakkında bilgi verir.Boyun hiperekstansiyonu ve rotasyonu sırasında çekim yapılabilirse kan akımındaki geçici azalma saptanabilir.

Tedavi İmmobilizasyon:Servikal Kollar Medikal Tedavi:NSAİİ, analjezik, miyelorelaksanlar, kortikosteroidler, periferik vazodilatötörler, Fizik Tedavi: Yüzeyel-derin ısı, masaj, elektroterapi, traksiyon Terapötik Egzersizler:İzometrik, EHA