BİLİMSEL ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİ Bazı Temel Kavramlar Prof. Dr. Mustafa Ergün AKÜ - Eğitim Fakültesi

TEMEL ARAŞTIRMA KAVRAMLARI Bilimsel Araştırma Yöntemleri Prof.Dr. Mustafa Ergün AKÜ

Bilimsel çalışmaların amacı, örneklem değerinden evren değerlerinin kestirilmesidir. Bilimsel Araştırma Yöntemleri Prof.Dr. Mustafa Ergün AKÜ

Araştırma evreni (population) Evren, bütündeki belirli bir özelliğe sahip tüm nesne ya da kişileri ifade eder. Bilimsel Araştırma Yöntemleri Prof.Dr. Mustafa Ergün AKÜ

Örneklem (sample) Örneklem, evrenden belli yöntemlerle seçilen gözlemlerin bir alt grubudur. Örneklem, evreni temsil eder. Bilimsel Araştırma Yöntemleri Prof.Dr. Mustafa Ergün AKÜ

Örnekleme, örneklemi seçmek için yapılan işlemdir. Bilimsel Araştırma Yöntemleri Prof.Dr. Mustafa Ergün AKÜ

Değişken (Variable) Olgular düzeyinde ölçmeyi planladığımız kavramlar. Olgular düzeyinde en az iki farklı değer alabilen durumdur. Bilimsel Araştırma Yöntemleri Prof.Dr. Mustafa Ergün AKÜ

Değişkenler bir açıdan ikiye ayrılır Deneysel çalışmaların temel kavramı değişkenlerdir (variables) (faktör de denir). Değişkenler bir açıdan ikiye ayrılır Değişkenler Denek değişkenleri (yaş, boy, cinsiyet, meslek, gelir vs) Çevre değişkenleri (pekiştireç, deneme programı, ilaç vs) Değişkenler bir başka açıdan da ikiye ayrılır Bağımsız değişken Araştırma problemini etkileyen, değişmez çevre ve kişi özellikleri Bağımlı değişken Bağımsız değişkenin etkisinin araştırıldığı, ona göre değişen özellikler Bilimsel Araştırma Yöntemleri Prof.Dr. Mustafa Ergün AKÜ

Ölçme (Measurement) Bir ölçme aracıyla, nesneler ve özellikler arasında nitel ve nicel ayrımlar yapmak.  Ölçme ile değişkenin olgular düzeyinde aldığı değerlerine belirli kurallarla simgeler verilir. Ölçme, nesne ve olaylara bazı kurallara göre numara vermektir. Bilimsel Araştırma Yöntemleri Prof.Dr. Mustafa Ergün AKÜ

Değişkenlerin ölçülme düzeyleri dört türdür: 1. Düzeyde Ölçme (Sınıflama / Adsal / Adlandırma / Gruplama / Nominal düzeyinde ölçme) (Nominal) 2. Düzeyde Ölçme (Sıralama / Derecelendirme / Ordinal düzeyde ölçme) (Ordinal) 3. Düzeyde Ölçme (Eşit Aralıklı / Aralıklı düzeyde ölçme) (Interval) 4. Düzeyde Ölçme (Oranlı / Oranlama düzeyinde ölçme) (Ratio) Bilimsel Araştırma Yöntemleri Prof.Dr. Mustafa Ergün AKÜ

Değişkenlerin ölçülme düzeyleri örnekleri: 1. Düzey-Sınıflama: Kadın, Erkek gibi 2. Düzey-Sıralama: Eğitim Düzeyi (Bitirilen Okula Göre) 3. Düzey-Eşit Aralıklı: Bir sınavdan alınan 0-100 arası puanlar, Hava sıcaklığı (Santigrat olarak)  4. Düzey-Oranlı: Metre cinsinden uzunluk, Kg. cinsinden ağırlık, TL cinsinden ailenin aylık toplam gelir miktarı gibi. Bilimsel Araştırma Yöntemleri Prof.Dr. Mustafa Ergün AKÜ

Güvenirlik (Reliability) Güvenirlik aynı değişkenin bağımsız ölçümleri arasındaki tutarlılık-kararlılık durumudur. Güvenirlik Ölçütleri: Zamana göre değişmezlik (süreklilik) test-tekrar test ile sorgulanabilir.       Bağımsız gözlemciler arası uyum: gözlemcilerin ortalaması alınarak bir çözümleme yapılır. Korelasyon hesaplanır, Kendall’ın Uyum Katsayısı (Kendall’s Coefficient of Concordance), Özel varyans çözümlemeleri yapılır.      İç tutarlılık Cronbach Alpha katsayısı Bilimsel Araştırma Yöntemleri Prof.Dr. Mustafa Ergün AKÜ

Geçerlik (Validity) Geçerlik, bir ölçme aracının sadece ölçmek istediği özellikleri ölçmesi, başka bir şeyi ölçmemesidir. Geçerlik Ölçütleri: Uzmanlara sorulabilir.       Aynı şeyi ölçen başka ölçme araçları ile uyuşma birleşmeye bakılır.      İleriye yönelik davranışları başarıları kestirebilmesi istenir Bilimsel Araştırma Yöntemleri Prof.Dr. Mustafa Ergün AKÜ

Geçerlik (Validity) İçerik kapsam geçerliği: Ölçme aracı ölçmesi gereken tüm özellikleri, konuları vs. ölçüyor mu? İçeriğe hakim mi? Yapı geçerliği: Ölçülmek istenen faktörler ölçülebiliyor mu? Faktör analizi yöntemiyle aynı faktörü (özelliği, değişkeni) ölçen maddeler bir araya getirilip bir grup ismi verilir. Bilimsel Araştırma Yöntemleri Prof.Dr. Mustafa Ergün AKÜ

Bir araştırmada ölçme aracının geçerlik-güvenirlik çalışmasının mutlaka yapılması gerekir. Bademci, Vahit. Varyans Analiziyle Güvenirlik Hesaplanması. Ankara, 1993. Ceyhan, Esra; Ayşen Gürcan Namlu. Bilgisayar Kaygısı Ölçeği (BKÖ), Geçerlik Ve Güvenirlik Çalışması. Anadolu Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2,2000. 77-93. Uysal, Şefik. Sosyal Bilimler araştırmalarında kulanılan araçların geçerlik ve güvenirlikleri. Ankara Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 1-4,1974. 67-87. Yüksel, Galip. Sosyal Beceri Envanterinin Türkiye'ye Uyarlanması: Geçerlik ve Güvenirlik çalışması (http://www.gef.gazi.edu.tr/akademik/ygalip/makale2.html) Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi. 9,1998. 39-48. Bilimsel Araştırma Yöntemleri Prof.Dr. Mustafa Ergün AKÜ