Film Translations Filiz Topcu

Film cevirileri… Film cevirisi nedir ? Bunu cevaplayabilmek icin oncelikle filmin ne oldugunu bilmemiz gerekmektedir. Film nedir ? Film en basit sekliyle cok kanalli ve cok duzgulu iletisim turu olarak tanimlanabilir.

Film cevirileri… Filmin anlamini olusturan dilsel ve dil disi duzgulerin bir butunluk icinde film cevirisi sirasinda dikkate alinmasi gerektigi onemli bir unsurdur. Yani film cevirisi ancak filmin anlamini olusturan tum duzguler gozonune alindiktan sonra yapilabilir. Ayrica cevirinin ne amacla yapildigi da ceviri yontemini belirleyen onemli bir faktordur.

Film cevirileri… Yapilan betimleyici calismada film cevirisi metinlerinde dil duzeyinde pek cok kayma saptanmistir. 1.Sozlerde belirlenen kaymalarin cogunda agiz eslesmesi on planda rol oynuyordu. 2.Bazi kaymalar ise ceviri metni erek dil normlarina uygun uretebilmek icin yapilmistir. 3.Cevirmenin, kaynak dildeki bir sozcugu erek dilde daha az bilinen bir sozcuk yerine, daha yaygin olarak bilinen bir sozcukle karsilamak istemesi.

Film cevirileri… 4.Benzer bir baska kayma da cevirmenin yabanci ozel isimleri kullanmama egiliminden kaynaklaniyor. 5.Bazi durumlarda goruntunun dil uzerinde bir kisitlama olusturdugu ve cevirmenin goruntu dogrultusunda erek izleyiciye hicbir sey ifade etmeyen birimleri ceviride aynen kaynak dilde oldugu gibi kullanmak durumunda kalmasi 6.Ceviriyi yonlendiren ve dilde kaymalara neden olan bir baska kisitlama da dil eslesmesi.

Film cevirileri… 7.Kaynak ve erek kultur arasinda kosut sorunlar sozkonusu oldugunda, cevirmenin tercihini erek dizge lehine yapiyordu.

Temelde film cevirilerindeki sorunlar…. 1.Es kokenli sozcuklerden (cognate) kaynaklanan yanlislar. College—kolej (universite) None But The Brave, (Cesaretten de Ote) filminde erin komutanina “captain” seklinde hitabi “yuzbasim” olarak degil de aynen “kaptan” seklinde cevrilmistir.

2.Deyimlerin cevirisinden kaynaklanan yanlislar. Ingilizce de degimler cok gecmekte ve hepsinin Turkce esdegeri bulunmamaktadir. Bu yuzden cevirmen bunu cevirmemeli ve uygun bir yorum yapmalidir. Charles in Charge dizisinde tatile cikacak genclerin heyecanindan soz ederken “tatilin ruzgari” denmektedir, bunun asli “to get the wind of holiday” oldugunu dusunursek, dogru bir ceviri “tatil havasina girmek” olur.

3.Sozcuklerin yalnizca bir anlaminin kullanilmasindan kaynaklanan yanlislar. Laurel ve Hardy filminde Laurel ve Hardy yaptiklari sonsuz hatalar yuzunden isten atilirlar. Goruntunun arasinda verilen yazilarda “they were fired” cumlesi gecer. Cevirmen “fire “ sozcugunun yalnizca bir anlamini bildiginden bunu “laurel ve hardy ateslendiler” diye cevirir.

4.Asiri sadakat nedeniyle ceviri kokan tumceler. Bu grup ceviri hatasinda Turkce’ye uygun anlatim bicimleri secilmemekte, Ingilizce film metinindeki tumce ya da sozcukler neredeyse sozcuk sozcuk cevrilmektedir. (direct translate) Red Kit filminde Avarel’in yasli bir hanimin biskuvilerine saldirmasi uzerine yasli bayanin soyledigi cumlede gorulur. Yasli bayan “kurabiye istiyorsan guzel guzel sor” der. Bu cumlede ingilizce’deki “ask for it properly” kalibina asiri baglilik vardir.

5.Kelime oyunlarindan kaynaklanan yanlis ceviriler. Filmin aslindaki kelime oyunlari cogu zaman cevrilemez, ve Turkce’de ayni turden bir sozcuk oyunu kurulmazsa yok olur. Tehlike Yolculugu filminde, cocuk bir parka kacmakta, onu iki eriskin kovalamaktadir. Cocuk patlamis misir satan satici ile musterilerin arasindan kosarak gecer, fakat onu kovalayanlar carparak saticiyi ve tezgahini devirirler, misirlar saga sola sacilir. Burda cevirmen “The popcorn man had to pop out of the way” cumlesini “ Hesapta olmayan bir misirci kendini patlamak zorunda kaldi” diye cevirir.

6.Ozel bir alana ozgu terminolojinin bilinmemesinden kaynaklanan hatalar. Filmlerde, ozellikle de belgesel filmlerde kulturun cok cesitli yonleri, bilim spor ve diger etkinlikler aktarildigindan, bu alanlarin kendilerine has terimleri bulunur. Hollywood kadinlari dizisinde, kovboy filminde oynama teklifi alan yasli aktore arkadaslari soyle demektedir “ Insallah westernin spagettilisi degildir “. Burada soz konusu olan “spagetti western”dir. Bu tur filmler daha cok Avrupada yapilan dusuk kaliteli ve vol kirdili doktulu kovboy filmleridir. Kanli sahnelerin olmasi nedeniyle, spagetti sosundaki gibi cok kirmizi boya kullanildigindan bu ture bu isim verilmektedir.

7. Turkce yanlislarinin yapildigi ceviriler. Bu tur yanlislarda ceviriden cok Turkce’deki sozcuklerin yanlis kullanilmasi veya sozcuklerin yanlis secilmesi soz konusudur. Give me Break dizisinde, yapilan ickiden soz edilirken “kokteyl recetesi” denmesidir. Turkce’de recete tedavi amaclidir. Dorgu sozcuk tarif olmalidir.

8.Bu grupta ise, Fisun Akatli’nin “isitme ozurlu ceviri” diye nitelendirdigi, yanlis isitme ve hicbir anlam butunlugu aranmamasi dolayisiyla yapilan yanlislar vardir. Cevirmen yaklasik olarak isittigi bir sozcugu oldugu gibi verir.

9.Agirlik,uzunluk ve uzaklik olculerinden kaynaklanan ceviri yanlislari. Bu fruptaki yanlislarin ana kaynagi, belirtilen olculerdeki sayilarin Ingiliz veya Amerikan sisteminden alinip Turkiye’de kullanilan sistemlere cevrilmeden, yalnizca birimlerin Turkcelestirilmesidir. Ornegin, filmdeki kisi ekrana cikmadan once iki yuz kilo oldugu soylenir. Bir muddet sonra normal yapili bir kisi ekranda belirir; iki yuz “pound” alinmis ve hicbir cevirme islemi yapilmadan iki yuz kilo olarak Turkcelestirilmistir.

Film ism cevirilerine ornekler… Pulp fiction-ucuz roman Clockwork orange-otomatik portakal Eternal sunshine of the spotless mind-sil baştan Blade runner-bıçak sırtı Sweet november-kasımda aşk başkadır Lock, stock and two smoking barrels-ateşten kalbe akıldan dumana Groundhog day-bugün aslında dündü Good will hunting-can dostum