PREOPERATİF GLOKOM HASTALARININ HAZIRLANMASI VE ONAM ALINMASI Filiz ŞEF Selçuk Üniversitesi Meram Tıp Fakültesi Hastanesi Hemşirelik Hizmetleri Müdürü

Ameliyat öncesi hastanın ameliyata hazırlanması için yapılan tüm hazırlıklara preoperatif hazırlık veya bakım denir. Ameliyat öncesi hastaya verilecek bakımın amacı; hastayı fiziksel ve psikolojik yönden ameliyata hazırlamak ve onun direncini arttırmaktır.

Bu süre bir gün olabildiği gibi daha fazla günde devam edebilir Bu süre bir gün olabildiği gibi daha fazla günde devam edebilir. Bu sürede verilecek bakımdan hemşire ve doktor aynı derecede sorumluluk taşırlar.

Hastanın Hastaneye Yatırılması Doktor ameliyata karar verdikten sonra ameliyatın gerekliliğini hastaya ve ailesine anlatmalıdır. Aynı zamanda ameliyat sonucunun ne olabileceğide açıklanmalıdır.

Hastaya hastanede kalma süresi, masrafı, işe devam edemeyeceği süre anlatılmalıdır. Sonra yatış işlemleri yapılır veya gün verilir. Yatışı yapılan bir hastayı klinikte mutlaka hemşirenin karşılaması ve onu odasına götürüp yol göstermesi gerekir.

Hemşire doktorun hastaya hastalığı hakkında ne kadar bilgi verdiğini bilmesi gerekir. Doktora sorduğu soruları, hasta heyecandan anlayamadığı için tekrar hemşireye sorabilir. Bunun için hemşire doktor muayenesi sırasında hastanın yanında bulunmalıdır.

Hastalar hemşireyi kendilerine daha yakın hissederler ve bunun sonucunda korkularını, endişelerini anlatabilecekleri kişi olarak görürler. Muayeneden sonra hastaya randevu verilmişse ne zaman, nereye ve kime başvurulacağı, yanında neleri getireceği, ailesi ile iletişim nasıl kurulacağı anlatılmalıdır.

Ameliyat olacak hastanın gereksinimlerinin başında öncelikle, BİLGİ gereksinimi gelir. Bilgi gereksinimleri karşılanmayan hastaların, ameliyat öncesi çok yüksek düzeyde anksiyete ve korku yaşadıkları, ameliyat sonrası dönemde de, duygusal yönden rahatsız oldukları çeşitli çalışmalarla ifade edilmiştir.

Bu çalışmalardan birisi Baylack ve Hayward tarafından yapılmıştır Bu çalışmalardan birisi Baylack ve Hayward tarafından yapılmıştır. Ameliyat öncesi yaşanan yüksek anksiyetenin, ameliyat sonrası ağrıyı arttırdığını, bu nedenle ameliyat öncesi verilen bilginin anksiyeteyi hafifletebileceğini, buna bağlı olarak hastanın daha az ağrı yaşayacağını ve daha az analjezik gereksinimi olacağını ifade etmektedirler. Ayrıca daha çabuk iyileştikleride vurgulanmaktadır.

Ameliyat Öncesi Anlatılması Gerekli Noktalar Hastaya ve ailesine ameliyattan önce ne gibi hazırlıklardan geçeceği anlatılmalıdır. hastayı hazırlamak ve gerekli bilgiyi vermek hemşirenin görevidir. Bu hazırlığın ne kadar süreceği hastaya söylenmelidir.

Bu muayenelerin neler olacağı ve nasıl yapılacağı hakkında hasta aydınlatılmalıdır. (Kan alma, EKG çekme, aç kalma, anestezi ve dahiliye konsültasyonu, verilen ilaçların ne olduğu gibi).

Ameliyat esnasında veya ameliyat öncesi yapılacak işlemler daha önceden ailesine ve hastaya haber verilirse uygulama esnasında korku ve panik yaratılması önlenmiş olur.

Korku Bütün hastalar ameliyattan korkarlar. Bunun çeşitli nedenleri vardır. Bazıları ölmekten, bazıları kör olmaktan, bazıları da çok ağrı duyacakları için korkarlar. Bu gibi durumlarda hemşire hastaya, ameliyatların büyük bir emniyet altında yapıldığını ve hiç ağrı duymayacağını uygun bir ifade ile anlatmalıdır.

Ameliyat izni Ameliyat olacak her hastaya glokom cerrahisi aydınlatılmış onam formu doldurulup, ameliyat izni alınmalıdır. Konuya yönelik hukuki yaklaşımımızın temeli Anayasamızın 17. maddesinde de vücut bulmaktadır.

"Herkes fiziksel ve ahlaki varlığını koruma ve geliştirme hakkına sahiptir. Bir insanın vücut bütünlüğü tıbbi ihtiyaçlar dışında bozulamaz. Kişi bilimsel ve tıbbi deneylerde izinsiz kullanılamaz."

Anadolu Selçukluları ve Osmanlı İmparatorluğu döneminde de ‘Hastanın rızası ön planda tutulmuştur. Günümüz tıp etiği ile örtüşmekte ve hekim hastasının sorduğu sorulara güzel, doğru sözlerle cevap vermeli, sözlerde yanlıştan ve şüphecilikten kaçınmalıdır.

Hastanın zor kavrayacağı konular söz konusu olduğunda ise, hekimin bu bilgileri hastanın yakın akrabalarına açıklamasının daha uygun olabileceği benimsenmektedir.

Aydınlatılmış onamın standart içeriği, Hastalığın nedenleri Hastalığın seyri Önerilen teori veya uygulamanın yapısı ve amacı Tedavi için öngörülen girişimin süresi Öngörülen tedavi veya uygulamanın riskleri, komplikasyonları ve sonuçları

Öngörülen tedavi veya uygulamaya alternatif tedavi seçenekleri Öngörülen tedavi veya uygulama reddedilirse hastalığın yaratabileceği sonuçlar Öngörülen tedavi veya uygulama kabul edilirse avantajları ve beklenen sonuçları Çıkar çatışmaları Tedavi veya uygulamayı kimin sağlayacağı, gerçekleştireceği Tedavi ücreti konusunda, hastanın anlayıp kavrayabileceği şekilde bilgilendirilmesi

Uluslararası bildirgeler, tıp etiği, yasalar ve yönetmeliklere göre, hastanın bilgilendirilmesi, tıbbi girişim yapılacaksa aydınlatılmış onam’ın alınması, hekimlerin görevleri arasında yerini almıştır.

Ortaya çıkan mağduriyetler karşısında, hasta tarafından açılan tazminat davalarında, hastanın yeterince bilgilendirilmemesi, “Aydınlatılmış onam”ının olmaması, hukuk önündeki hekime çok önemli sorun oluşturmaktadır.

Fizik Muayene ve Ameliyata Hazırlık Anestezi ve ameliyat hastanın vücudunda değişiklikler yaratır. Bu değişikliklere dayana bilmek için fiziksel bakımdan çok iyi durumda olmalıdır. Dolaşım, solunum ve üriner sistemlerin ameliyattan önce dikkatli bir şekilde değerlendirilmeleri gereklidir.

Ameliyattan Bir Gün Önce Yapılacak Bakım Hastanın ameliyattan 12 saat önce katı yiyecekler alması, 8 saat öncede sıvı yiyecekler alması kesilir. Ameliyat lokal anestezi altında yapılacak ise hastanın 6 saat öncesine kadar hafif şeyler yemesine izin verilir. Aç kalmasının nedeni açıklanır.

Hastanın kullandığı tüm ilaçlara devam etmesi gerektiği söylenir Hastanın kullandığı tüm ilaçlara devam etmesi gerektiği söylenir. Antiglokomatöz ilaç kullanıyorsa zamanındaki dozunu kullanıp ilacını yanında getirmelidir. Diabeti varsa konsültan hekim hastanın insülin veya oral antidiabetik dozunu belirleyecektir.

Astım veya akciğer problemi varsa inhalasyon için kullandıklarını, resmi kayıtlarını, laboratuvar sonuçlarını, tedavileri ile ilgili tüm bilgileri yanında getirmelidir.

Neleri getirmemesi gerektiği, (Değerli eşyalarını ve gerekli değilse kontak lensleri vb. ) Kiminle geleceği (ona refakat edececek bir kişi ) Ameliyat günü ameliyat zamanından önce gelmesi, Ameliyattan önceki gece duş alması, Mümkün olduğu kadar V yakalı veya önden düğmeli gömlek giymesi, Bilgi alışverişi için telefon numarasının verilmesi söylenecektir.

Ameliyat Günü Sabahı Hastaya Yapılacak İşlemler Hemşirenin hastayı yakından görmesi gerekir. Fiziksel ve ruhsal yönden iyi olup olmadığı kontrol edilir. Sabah ateş, nabız ve TA bakılır. Normal sınırlar içinde değilse derhal doktora haber verilir.

Hastaya ameliyat önlüğü giydirilir, saçlarının hepsi bone içine toplanır. Varsa takma dişleri, takıları, kontak lensi, gözlüğü çıkartılır, makyajı silinir. Yaptığı son idrar kaydedilir. Hastanın değerli eşyaları saklanmalı veya aile bireylerine verilmelidir.

Hastaya ameliyat süresince hareket etmemesi, gözünü kırpmaması, öksürmemesi gerektiği anlatılır. Hastaya göz içi basıncını geçici olarak azaltmak ve göz içi ameliyatlarını kolaylaştırmak için kilo başına 5 ml % 20 mannitol solüsyonu 15-60 dk içinde damardan verileceği (ör. 70 kg' lık bir hastaya % 20 mannitol solüsyonu 30 dk içinde 350 ml uygulanabilir)

Ancak bu solüsyonun organik böbrek hastalığı olmayanlarda idrar çıkışını arttırdığı ve bu yüzden sık sık tuvalet ihtiyacı olabileceği hatırlatılmalıdır.

Premedikasyon Ameliyattan önce hastaya im diazepam ampul yapılır. Bunlar merkezi sinir sistemine etki ederek, uyku ve rahatlık yaratır.

Kayıt Tutma Hastaya yapılan tüm işlemler kaydedilmelidir. Kaydedilmiş işlemler, tahliller bir dosya içinde hastayla ameliyathaneye gönderilir.

Ameliyat Odasına Taşıma Hasta bir sedye ile ameliyathaneye gönderilir. Ameliyat günü hasta ailesi ile görüştürülebilir. Ailesi ameliyat süresince beklemek istiyorsa olanak sağlanmalıdır. Ameliyat bitince hemen hastanın durumu hakkında bilgi verilmelidir.