Obezite Tanım, Epidemiyoloji ve Önemi Uzm.Dr.Metin Güçlü Bursa Şevket Yılmaz Eğitim ve Araştırma Hastanesi Endokrinoloji Bölümü 28 Şubat 2013-Bursa

Obesity-obezite Obezite Latince kökenli yemek yeme “obedere” geçmiş hali “obesus” Kısaca vücutta yağ dokusunun normalden fazla olması olarak tanımlanmaktadır. Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) "Sağlığı bozacak ölçüde vücutta anormal veya aşırı yağ birikmesi olarak tanımlamaktadır.

Savunma - mücadele gücü - kuvvet Sonraki dönemlerde 20. Yüzyılda Taş devrinde Savunma - mücadele gücü - kuvvet Sonraki dönemlerde Güzellik – başarı - otorite – iktidar 20. Yüzyılda Komplikasyonlara neden olan yaşam süresini ve kalitesini olumsuz etkileyen Kronik bir hastalıktır ! ÖNLENEBİLİR ÖLÜMLERİN 2. EN SIK SEBEBİDİR

YAĞ DOKUSU Yapısı ve dağılımı Fonksiyonu Yağın Trigliserid şeklinde depolandığı özelleşmiş bağ dokusudur. Toplam vücut ağırlığının %10-25'i kadar %50'si hipodermiste %10-15'i omentum/mezenterde %5-8'i kaslarda, %12'si böbreklerde %15-20'si ise genital organlar etrafında yer alır. Enerji rezervi~40 günlük Mekanik bariyer Organlar arası kayganlığını sağlamak Mekanik etkileri önlemek Isının korunması sağlamak Derinin kurumasını önlemek Ancak günümüzde, otokrin, parakrin ve endokrin fonksiyonları olan geniş bir rezerv olarak değerlendirilmektedir.

Obezitenin değerlendirilmesi Kategori Vücut Adipözitesi ( % ) Kadın Erkek Normal 20 - 30 12 – 20 Sınır 31 - 33 21 – 25 Obezite > 33 > 25

Obezitenin değerlendirilmesi Vücut kütle indeksi=VKI (Kg / boy m2) Zayıf < 18,5 Normal 18,5 – 24,9 Fazla kilo 25 – 29,9 Obez 1. Derece 2. Derece 3. Derece 30 –34,9 35 – 39,9 > 40 1840’lı yıllardan beri en sık kullanılan, kolay hesaplanabilen

Neden BKİ 20-25 normal referans aralığı olarak kabul edilmektedir Çünkü bu aralıkta mortalite oranı belirgin olarak azalmaktadır. Risk artışı Beden Kitle İndeksi New England Jornal of MedicineVolume 341:1097-1105 , 1999

YAĞ DAĞILIMI İÇİN BKİ İYİ BİR ÖLÇÜT MÜDÜR? Cinsiyet ? Vücut yapısı ? Irk ?

Bel çevresi-santral obezite

Neden abdominal yağlanma ? Karaciğer ve diğer organları çevreleyen ve visseral yağda denilen bu doku metabolik olarak oldukça aktiftir.

Health risk categories for BMI and waist circumference Health Survey for England/NICE © NOO 2012

Bioelektrik Direnç Ölçümü • vücut dokularının az miktardaki zararsız bir elektrik akımına direncinin ölçülmesidir. suyun çok olduğu vücut dokularından (kan, idrar ve kaslar) diğer dokulardan (kemik, yağ veya hava gibi) daha kolay geçer. vücuttan geçen elektrik akımlarının hızı ve gücü ölçülür ve bu sonuçlar boy, kilo, cinsiyet gibi bilgiler ile kişisinin vücut yağ oranının belirlenmesinde kullanılır.

Deri kıvrım kalınlığı Toplam vücut yağının % 50 sinin deri altındaki yağ depolarında “1930 yılından önce geliştirilen özel “kıskaç-tipi kalibre” aleti ile (kaliper) vücudun belirli bölgelerinden yapılan deri altı yağ ölçümü 7 bölge ölçümleri toplanır Bulunan rakam vücut ağırlığına bölünür Çıkan sonuç erkekte 28 ve kadınlarda 30 ile çarpılır (7 ölçüm toplamı/Vücut ağırlığı)X28-30

DUAL X-RAY ABSORBSİOMETRESİ-DXA

BVI- 3D body scanners Select Research tarafından geliştirilmiştir ve 3 boyutlu beyaz ışık bir tarayıcı kullanmaktadır.

Çocuklarda obezite Obezite eğilimi özellikle çocuklar ve adolesanlarda alarm verici düzeydedir. Çocukluk çağı obezitesindeki yıllık artış giderek büyümektedir. Bugün gelinen noktada çocukluk çağı obezitesi prevalansının 1970'lerdeki değerlerden 10 kat fazla olduğu bildirilmektedir ABD'de NHANES çalışmasına göre 2003-2006 yıllarında 2-19 yaş grubu çocuklar ve adolesanların %16.3'ünün obez olduğu bildirilmiştir

Çocuklarda obezite tanımlaması BKİ <5 persentil Çok zayıf BKİ 5-15 persentil Zayıf BKİ 5-85. persentil Sağlıklı vücut ağırlığı BKİ 85-95. persentil Hafif kilolu /Overweight BKİ >95. persentile Obezite BKİ> 30 kg/m2obezite

Patlamaya hazır bir bomba ! Obezite Epidemisi Obezite Pandemisi Patlamaya hazır bir bomba ! Globesity

Dünya Obezite Prevalansı < 10 10 – 19.9 20 – 29.9 > 30 Veri olmayan Uygulanamayan

ABD’de 19 yaşından büyük kadınların %35’i ve erkelerin %31’inin obez olduğu ve bu rakamın yaklaşık olarak 100 milyon kişiye ulaştığı tahmin edilmektedir. Bu artış hızı devam ederse 2025 yılında %50’nin üzerine çıkacağı öngörülmektedir.

Obesity Trends* Among U.S. Adults BRFSS, 1990, 2000, 2010 (*BMI 30, or about 30 lbs. overweight for 5’4” person) 1990 2000 2010 No Data <10% 10%–14% 15%–19% 20%–24% 25%–29% ≥30%

Avrupa yetişkinler üzerinde yürütülen çeşitli çalışmalar Fazla kilolu Obezite Erkeklerde %32-79 %5-23 Kadınlarda %28-78 %7-36 En yüksek olduğu ülkeler Arnavutluk, Bosna-Hersek ve İngiltere (İskoçya) En düşük olduğu ülkeler Türkmenistan ve Özbekistan

Avrupa - MONICA Multinational Monitoring of Trends and Determinants in Cardiovascular Disease (MONICA) çalışmasında Avrupa ülkelerinde erkeklerin en az % 15’i kadınların ise % 22’si obez olarak bulunmuştur.

TURDEP-I 1998→TURDEP-II 2010 Türkiye’de obezite sıklığı %32 Erkeklerde kilo fazlalığının, kadınlarda ise obezitenin daha yaygın olduğu dikkati çekmektedir Kentsel ve kırsal obezite oranları birbirine yakındır Genel olarak erişkin yaşlardaki Türk toplumunun 2/3’ü kilolu veya obezdir. İ Satman ve TURDEP Çalışma Grubu,2010

TURDEP-I1998 → TURDEP-II 2010 12 yıllık süreçte erişkin nüfusumuzun yaş ortalaması 4 yıl artmıştır. BOY KG BEL ÇEVRESİ KALÇA ÇEVRESİ KADIN 1 CM 6 KG 6 CM 7 CM ERKEK 8 KG 2 CM

TURDEP-I1998→TURDEP-II 2010 TURDEP-I TURDEP-II ARTIŞ ORANI ERKEK % 13,2 27,3 107 KADIN% 32,9 44,2 32

SIRA ARAŞTIRMA YIL HAFİF KİLOLU OBEZİTE KADIN ERKEK 1 TEKHARF 1998 44.2 25.2 2 TOHTA 2000 34,47 44,36 42,64 21,56 3 TOAD-TOF 2000-2005 39 29.5 4 UHH 2004 29 34 15 10 5 TNSA 1998-2003-2008 34.4 23.9 6 SBKK 41.5 21.2 7 Sağlık Çalışanları. 2011 27,9 46,2 11,4 14 Doğu Anadolu %17.2 İç Anadolu’da %25.0 Güneyde %24, Kuzeyde % 23.5, Batıda %21.6 SBKK-ÇALIŞMASI Türkiye'de Erişkinlerde Kalp Hastalığı ve Risk Faktörleri Çalışması (TEKHARF) Türkiye Obezite ve Hipertansiyon Araştırması (TOHTA) Türkiye Obezite Araştırma Derneği (TOAD) “Türkiye Obezite Profili" ULUSAL HANE HALKI ARAŞTIRMASI Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırması (TNSA) Sağlık Bakanlığı Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü "Sağlıklı Beslenelim, Kalbimizi Koruyalım " Sağlık Bakanlığı Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü “Sağlık Çalışanlarında Obezite Sıklığı”

Türk çocuklarda obezite İstanbul, Ankara ve İzmir illerinde 12-13 yaş grubunda 1044 adolesan çocukların %12'si zayıf, %12'si fazla kilolu %2'si obez olarak saptanmıştır. İstanbul’da sosyo-ekonomik düzeyi yüksek bir bölgede 20 özel yuva, ilköğretim okulu ve lisede 3-17 yaş grubu 1669 çocukta yapılan beslenme araştırması sonuçlarına kız çocuklarda %14,7, erkek çocuklarda %18,7’dir. 10-12 yaş grubu erkek çocukların %34.4'ünün obezite açısından yüksek risk altında olduğu görülmüştür

Kayseri'de 6-10 yaş grubunda 1032 11-17 yaş grubunda 2671 olmak üzere toplam 3703 %10.6'sının fazla kilolu (BKI 85 - 95. persentil) %1.6'sının obez (BKİ >95.persentil)

SAĞLIK BAKANLIĞI TÜRKİYE SAĞLIKLI BESLENME VE HAREKETLİ HAYAT PROĞRAMI www.diyabet.gov.tr www.beslenme.gov.tr TÜRKİYE DİYABET ÖNLEME VE KONTROL PROĞRAMI DİABTÜRK 2011-2014 TÜRKİYE SAĞLIKLI BESLENME VE HAREKETLİ HAYAT PROĞRAMI 2010-2014

obezlerde ani ölüm daha sık Hipokrat MÖ 400 yılları obezlerde ani ölüm daha sık

Obezite ile ilişkili mortalite ve morbidite artışına yol açan faktörler Obezitenin başlangıç yaşı Obezitenin süresi Obezitenin şiddeti Santral obezite oranı Eşlik eden diğer hastalıklar Cinsiyet Kardiyovasküler fitnesin derecesi Irk

Obezite ile ilişkili problemler Kanser Solunum Sistemi Hastalıkları GİS HASTALIKLARI PSİKOSOSYAL BOZUKLUKLAR Obezite İSKELET SİSTEMİ HASTALIKLARI Tip 2 DM METABOLİK SENDROM SSS/İNME GENİTO –ÜRİNER HASTALIKLAR KVS/KAH/HT

Metabolik sendrom

Obezite ve mortalite riski International Journal of Epidemiology 2012 Obez olarak geçirilen her 2 yıllık süre mortalite riskinde %7 artış her 10 yıllık süre bu riski iki kata daha arttırmaktadır

Obezite-Maliyet Dünya nüfusunun %65’i kilo artışı ve obezitenin zayıf kilolu olmaktan daha fazla ölüme yol açtığı ülkelerde yaşamaktadır. Obezitenin küresel sağlık sistemlerine maliyeti her yıl yaklaşık 300 milyar dolar artış göstermektedir. Anti obezite ilaçlarının sadece ABD’deki pazarı yıllık 50 milyar doları aşmış durumdadır

Obezite-Maliyet

Obezite-maliyet

TEŞEKKÜRLER