Chapter 4 Deterministik Talep altında Stok Kontrol

US ekonomisinde stoklara yapılan yatırımın dağılımı (1999) Fig. 4-1 US ekonomisinde stoklara yapılan yatırımın dağılımı (1999)

Stok Tutma Nedenleri Skala Ekonomisi Teslim zamanlarındaki belirsizlik Spekülasyon ve fiyatlardaki değişim Düzleştirme; değişken talebe karşın kapasite seviyesinin aynı kalabilmesini sağlama Talep belirsizliği Kontrol sistemlerini işletmenin maliyetleri.

Stok sistemlerinin karakteristikleri Talep Bilinebilir yada belirsiz Zamanla değişip değişmemesi Teslim zamanı; siparişin verilmesinden ulaşmasına kadar geçen süre. Biliniyor yada belirsiz olabilir. Gözlem durumu; Stok Sistemi periyodik olarak veya sürekli gözleniyor olabilir. Fazla talebin nasıl ele alındığı Fazla talebin tamamı ertelenebilir Tamamı kaybedilebilir Kısmen ertelenip kısmen kaybedilir Zamanla stoktaklanan üründeki değişiklik Bozulma/değerini yitirme Modasının geçmesi

İlgili Maliyetler Stokta Tutma maliyetleri – Tutulan stok miktarıyla orantılı olan maliyetler. Aşağıdakileri içerir: a) Stoklanan fiziki mekanının maliyeti (Örn;2%) b) Vergi ve sigorta (2 %) c) Kırılma, bozulma, eskime, demode olma (1%) *d) Alternatif yatırım fırsat maliyeti (18%) (Toplam: 24%) Bir yılda stokta tutulan her 1 YTL nin maliyeti 24 kuruş. ABD de 1999 da stoklara yapılan toplam yatırım = $1.37 trilyon Örnek tutma maliyeti = 0.24x1.37=0.3288 trilyon (329 milyar) dolar. Stok hareketli bir seviyelere sahip olacaktır. Maliyet ortalama stok seviyesine göre hesaplanır. (Figur 4.2)

Zamana göre stok hareketi Fig. 4-2 Zamana göre stok hareketi

İlgili maliyetler (devamı) Sipariş maliyeti (üretim maliyeti) Sabit ve değişken kısımları içerir. eğim = c K C(x) = K + cx for x > 0 and C(x) =0 for x = 0.

İlgili maliyetler (devamı) Yoksatma (ceza) maliyeti; Talebi karşılamaya yetecek stok olmadığında katlanılan maliyet: Kaybedilen satışın karı Ertelenen taleplerin maliyeti Kaybedilen itibar/müşteri izlenimi maliyeti Bu maliyet genelde karşılamayan taleble doğru orantılı alınır.

EOQ modeli (economic order quantity) Varsayımlar: 1. Talep oranı sabittir ve bilinir; l birim/periyot. 2. Yoksatmaya izin verilmez. 3. Siparişler hemen gelir. (Bu daha sonra kaldırılacak). 4. Sipariş miktarı her bir döngüde sabit Q kadardır. (Bu politikanın optimal olduğu gösterilebilir) 5. Maliyet yapısı: a) Sipariş maliyeti (K + cx) b) Tutma maliyeti h $/birim/periyot.

EOQ modeli stok grafiği

Toplam birim zamandaki maliyet Birim zaman aksi belirtilmedikçe yıl alınacak Birim zamandaki sipariş verme maliyeti Ortalama yıllık maliyet Yıllık (hazırlama mly + satınalma mly+stokta tutma mly)

Ortalama yıllık maliyet fonksiyonu G(Q)

Optimal sipariş miktarı (EOQ)

Optimal sipariş miktarı (EOQ) EOQ yıllık tutma maliyetinin yıllık hazırlama maliyetine eşit olduğu noktada oluşur. c EOQ formülünde yer almaz. Çünkü yıllık satınalma maliyeti sipariş miktarından etkilenmez. c genelde maliyetlerde göz önüne alınmaz. EOQ K ve  ya göre artarken h e göre azalır Örnek 4.1

Örnek 4.1 Kırtasiye, kalem ısmarlayacak. Kalemleri 2 sente alıp 15 sente satmakta. Kırtasiyeye siparişi hazırlamak ve geçmek 12 dolara mal olmakta ve stokta tutma maliyeti yıllık oranı %25 tir. Talep haftada 60 ise kırtasiye her siparişte kaç tane kalem ısmarlamalıdır, siparişler arası süre nedir, yıllık stokta tutma ve sipariş verme maliyetleri nedir?

Örnek 4.1 =60(52)= 3120, h=0,25x0,02=0,005 EOQ= sqrt([2x12x3120]/0,005)=3870 T=Q/  =3870/3120=1,24 yıl Ortalama yıllık stokta tutma maliyeti h(Q/2)=0,005(3870/2)=9,675 Ortalama yıllık hazırlık maliyeti K /Q=12x3120/3870=9,675