Bölüm 34 Döviz Kuru Rejimleri David Begg, Stanley Fischer and Rudiger Dornbusch, Economics, 8th Edition, McGraw-Hill, 2005 PowerPoint presentation by Alex Tackie and Damian Ward

Bu bölümde Döviz kuru rejimlerinin birbirinden farkını, Ayarlanabilir sabit kur rejimini, Dalgalı kur rejimini, Avrupa Para Sistemi’ni ele alacağız.

Döviz Kuru Rejimleri Döviz Kuru Sabit Dalgalı Müdahale Serbest Dalgalanma (free float) yok Altın Standardı Currency Board otomatik See Section 34-1 in the main text, and Table 34-1. Animation order is set by row. Ayarlanabilir sabit kur Kirli dalgalanma (managed float) İsteğe bağlı

Ayarlanabilir Sabit Kur ve Dolar Standardı Ayarlanabilir Sabit Kur rejiminde kurlar genelde sabittir ancak değişen şartlara göre ülkelerin kurun seviyesini arasıra değiştirmelerine izin verilir. Bretton Woods sisteminde her ülke kendi parasını dolara belirli kurlardan sabitlemişti. Buna dolar standardı diyoruz. Ulusal paralar, dolara ve altına bu sabitlenmiş kurlardan istenilen herzaman çevrilebilinirdi. See Section 34-2 in the main text.

Dolar standardı sonrası 1970’lerin ortalarında BW sistemi olarak da adlandırılan Dolar standardının çökmesinden sonra, iki genel eğilim ortaya çıkmıştır: Ülkeler ya paralarını dalgalanmaya bırakmışlardır: dolar, yen, pound... Ya da paralarını birbirlerine karşı sabitledikleri para birlikleri oluşturmuşlardır: Avrupa Para Sistemi See Section 34-3 in the main text.

Sabit kur mu Dalgalı Kur mu? Dayanıklılık (Robustness) Esnek kur rejimleri nominal ve reel şoklara karşı ülkeleri sabit kur rejimine göre daha iyi korur. Sermaye hareketleri serbestken, kısa vadede dalgalı rejimde kurlar spekülasyonların etkisi ile belirlenir. Zira sermaye akımları faiz oranları arasındaki farka duyarlıdır, bu tarz spekülatif yatırımlar sonucu ülkenin döviz kuru artar ya da düşer. Ancak, dalgalı kur rejimi ülkeleri spekülatörlerin büyük çaplı saldırılarından korur. Kurun serbestçe hareket ediyor olması, ülkeden bir anda büyük miktarlarda sermaye çıkışını engeller. Oynaklık (Volatility) Sabit kur sistemleri ileriyi daha net görmeyi sağlar, bu anlamda ekonomideki oynaklığı azaltır. Esnek kur sistemleri ise potansiyel olarak oynaktır. Finansal Disiplin Sabit kur rejimleri para ve maliye otoritelerini disipline eder ve politikaların birbiriyle uyumlu olmasını zorunlu kılar. See Section 34-5 in the main text. Neither sort of regime dominates these arguments overall.

Avrupa Para Sistemi 1979’da İngiltere’nin de içinde bulunduğu Avrupa Topluluğu tarafından kurulmuştur. Para politikası ve döviz kuru eşgüdümüne dayanan bir sistemdir. Döviz Kuru Mekanizması’nı (ERM) içerir. ERM’e üye her ülke parasını birbirine karşı sabit bir kurdan belirler, diğer ülkelere karşı paraları topluca aynı oranda dalgalanır. İngiltere 1990’a kadar katılmamış, 1992’de ise terk etmiştir. Sistem, döviz kurlarındaki oynaklığı gidermede bir hayli etkili olmuştur. See Section 34-7 in the main text. There is further discussion of European integration to follow in Chapter 35.

Avrupa Para Sistemi’nden (EMS) Avrupa Para Birliği’ne (EMU) Birlik içinde paraların değeri birbirine karşı sabittir. Finansal piyasalar birleşmiştir. Tek bir merkez bankası birlik ülkeleri adına tek bir faiz oranı belirler. Maastricht Anlaşması EMU’ye üyeliğin koşullarını belirlemiştir. Tek para bölgesi 1999 Ocak’ında 11 üye ile hayata geçmiştir. See Section 35-4 in the main text.

Maastricht Kriterleri Enflasyon Oranı EMS içindeki en düşük enflasyona sahip 3 ülkenin ortalamasının %1.5 fazlasını geçemez. Uzun vadeli faiz oranı En düşük 3 ülkenin ortalamasının en fazla 2 puan üstü olabilir. Döviz Kuru ERM’nin belirlediği dar bant içinde en az 2 yıl kalması gerekir. Bütçe Açığı GSMH’nın %3’ünü geçemez. Ulusal Borç GSMH’nın %60‘ını geçemez. See Section 35-4 of the main text. The criteria aimed for convergence in terms of inflation and in terms of monetary and fiscal indicators. Many economists argued that the criteria were caution taken to extremes. Why insist on convergence before union if the aim of the union is to achieve convergence?