İstemsiz Yatış Ülkemizde ruh sağlığı yasası olmaması nedeniyle, istemsiz yatışlar hekimlerin inisiyatifi ile olmaktaydı. Son yıllarda, ruh sağlığı bölge hastaneleri hem hastaların istemsiz yatışlarına karşı hukuksal hak arayışlarının önünü açmak hem kurumlarının hukuksal sorumlulukları gereği istemsiz yatışlarda medeni kanunun 432. maddesi gereği mahkeme kararı çıkarmaya başlamışlardır.

Koruma Amacıyla Özgürlüğün Kısıtlanması MADDE 433.- Yerleştirme veya alıkoymaya karar verme yetkisi, ilgilinin yerleşim yeri veya gecikmesinde sakınca bulunan hâllerde bulunduğu yer vesayet makamına aittir.Yerleştirme veya alıkoymaya karar veren vesayet makamı, kurumdan çıkarmaya da yetkilidir. MADDE 434.- Kısıtlı bir kişi bir kuruma yerleştirildiği veya alıkonulduğu ya da ergin bir kişi hakkında vesayete ilişkin diğer önlemlerin alınmasına gerek görüldüğü takdirde, kişinin bulunduğu yer vesayet makamı veya özel kanunlarda öngörülen ilgililer, durumu yerleşim yeri vesayet makamına bildirmekle yükümlüdürler.

MADDE 435.- Kuruma yerleştirilen kişi veya yakınları, verilen karara karşı kendilerine bildirilmesinden başlayarak on gün içinde denetim makamına itiraz edebilirler. Bu hak, kurumdan çıkarılma isteminin reddi halinde de kullanılabilir.

MADDE 436.- Koruma amacıyla özgürlüğün kısıtlanması, aşağıdaki kurallar saklı kalmak üzere, Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanununa tabidir: 1. Karar verilirken ilgilinin bunun sebepleri hakkında bilgilendirilmesi ve karara karşı denetim makamına itiraz edebileceğine yazılı olarak dikkatinin çekilmesi zorunludur. 2. Bir kuruma yerleştirilen kişiye, alıkonulma kararına veya kurumdan çıkarılma isteminin reddine karşı en geç on gün içinde denetim makamına itiraz edebileceği derhal yazılı olarak bildirilir.

3. Mahkeme kararını gerektiren her istem, gecikmeksizin yetkili hakime ulaştırılır. 4. Yerleştirme kararı veren vesayet makamı veya hakim durumun özelliklerine göre bu istemin görüşülmesini erteleyebilir. 5. Akıl hastalığı, akıl zayıflığı, alkol veya uyuşturucu madde bağımlılığı, ağır tehlike arz eden bulaşıcı hastalığı olanlar hakkında, ancak resmi sağlık kurulu raporu alındıktan sonra karar verilebilir. Vesayet makamının daha önceden bilirkişiye başvurmuş olması halinde denetim makamı bundan vazgeçebilir.

MADDE 437.- Hakim, basit yargılama usulüne göre karar verir. Gerektiğinde ilgili kişiye adli yardım sağlanır. Hakim, karar verirken ilgili kişiyi dinler.

FİİL EHLİYETİ KONUSUNDA OLGU VE RAPOR ÖRNEKLERİ

Aile Mahkemesi / Vesayet şizofreni A. A.’nın muayene ve incelemeleri sonucunda “kronik şizofreni” saptandığını, bu durumuyla ayırt etme gücünden yoksun olduğunu, kendisine bir vasi atanması gerektiğini ve mahkemede dinlenmesinde yarar bulunmadığını bildirir sağlık kurulu raporu oy birliği ile verildi.

Aile Mahkemesi / Vesayet bulgu yok B. B.’nin muayene ve incelemeleri sonucunda vesayet altına alınmasını gerektiren bir hastalık saptanmadığını, ayırt etme gücüne, fiil ehliyetine sahip olduğunu bildirir sağlık kurulu raporu oy birliği ile verildi.

Sulh Hukuk Mahkemesi/Vesayet Yaygın serebral iskemi C.C.’nin muayene ve incelemeleri sonucunda yaygın serebral iskemiye bağlı hafif bellek bozuklukları saptandığını, akıl hastalığı ve zayıflığı olmadığını, ancak varolan bilişsel gerileme nedeniyle telkine açık olduğundan haklarının korunması için kendisine bir vasi atanmasının uygun olduğunu, vasisinin seçimi konusunda mahkemede dinlenmesinde yarar bulunduğunu bildirir sağlık kurulu raporu oy birliği ile verildi.

Sulh Hukuk Mahkemesi /Vesayet Demans D.D.’nin muayene ve incelemeleri sonucunda“demans (bunama)” saptandığını, bu durumuyla ayırt etme gücünden yoksun olduğunu, kendisine bir vasi atanması gerektiğini ve mahkemede dinlenmesinde yarar bulunmadığını bildirir sağlık kurulu raporu oy birliği ile verildi.

Sulh Hukuk Mahkemesi /Vesayet Sınırda zihinsel başarı E.E.’nin muayene ve incelemeleri sonucunda zihinsel başarısının sınırda olduğunun saptandığını, ancak akıl hastalığı saptanmadığını, zihinsel başarı derecesinin vesayet altına alınmasını gerektirir zeka geriliği derecesinde olmadığını, fiil ehliyetine sahip olduğunu bildirir sağlık kurulu raporu oy birliği ile verildi.

Asliye Hukuk Mahkemesi /Vesayet-butlan sebebi var mı Asliye Hukuk Mahkemesi /Vesayet-butlan sebebi var mı? Anksiyeteli Uyum Bozukluğu F.F.’nin muayeneleri,önceki başvurusunun ve diğer incelemeleri sonucunda, 2001-2002 yıllarında “anksiyeteli uyum bozukluğu” denilen ruhsal rahatsızlık geçirdiği, rahatsızlığının akıl hastalığı niteliğinde olmadığı ve halen iyileşmiş bulunduğu anlaşılmıştır. Bu nedenle, nikah tarihi olan… günü ve halen ayırt etme gücüne sahip olduğunu, vesayet altına alınmasına gerek bulunmadığını, fiil ehliyeti bulunduğunu ve butlan sebebi sayılacak hastalığının bulunmadığını bildirir sağlık kurulu raporu oy birliği ile verildi.

Sulh Hukuk Mahkemesi /Vesayet Ağır derecede zeka geriliği G.G.’nin muayene ve testleri sonucunda “ağır derecede zeka geriliği” saptandığını, bu durumuyla ayırt etme gücünden yoksun olduğunu, kendisine bir vasi atanması gerektiğini ve mahkemede dinlenmesinde yarar bulunmadığını bildirir sağlık kurulu raporu oy birliği ile verildi.

Bölge Tapu Sicil Müdürlüğü / Tasarruf ehliyeti Serebral palsy ve kuadriparezi H.H.’nin psikiyatrik ve nörolojik muayene ve inclemeleri sonucunda “Serebral palsy ve kuadriparezi” saptanmış olmakla birlikte herhangi bir akıl hastalığı ya da zayıflığı belirlenmediğini, dolayısıyla fiil ehliyeti olduğunu bildirir sağlık kurulu raporu oy birliği ile verildi.

Bölge Tapu Sicil Müdürlüğü / Tasarruf ehliyeti Geçirilmiş kafa travması sekeli I.I.’nın muayene ve incelemeleri sonucunda “geçirilmiş kafa travması sonrası gelişmiş sağ sekel hemiparezi ve dizartri” belirlenmiş olmakla beraber eşlik eden herhangi bir akıl hastalığı ya da zayıflığı saptanmadığını, dolayısıyla ayırt etme gücü ve fiil ehliyeti bulunduğunu bildirir sağlık kurulu raporu oy birliği ile verildi.

Sulh Hukuk Hakimliği / Vesayet-kötü hal? Alkol bağımlılığı İ.İ’nin muayene ve incelemeleri sonucunda; 1-Vesayet altına alınmasını gerektiren bir akıl hastalığı ve zayıflığı saptanmadığını, 2-Alkol bağımlısı olduğunu, bu durumun kötü hal, kötü idare veya israfa yol açtığının belirlenmesi halinde hukuken kısıtlanabileceğini bildirir sağlık kurulu raporu oy birliği ile verildi.

Sulh Hukuk Hakimliği / Vesayet Eğitimsiz-sağır-dilsiz K.K’nın muayene ve incelemeleri sonucunda; herhangi bir akıl hastalığı ya da akıl zayıflığı saptanmamıştır. Ancak adı geçenin işitme-konuşma engelli olduğu, okur yazar olmadığı ve sözel iletişim sağlanamaması nedeniyle ayırt etme gücüne sahip olamadığı, medeni haklarının korunması için vasi tayininin uygun olduğu, mahkemede tercümanla dinlenmesinde fayda olacağını bildirir sağlık kurulu raporu oy birliği ile verildi.

Sulh Hukuk Hakimliği / Vesayet Hezeyanlı bozukluk (kıskançlık tipi) L.L’nin muayene ve incelemeleri sonucunda “hezeyanlı bozukluk (kıskançlık tipi)” denilen hastalık saptanmıştır. Anılan hastalık kişinin ailevi ilişkilerini ileri derecede etkileyerek bozmuş olduğu görülmekte olup, evliliğiyle ilgili sağlıklı karar verme yetisini bozması, ancak yaşamının diğer alanlarını etkilememesi ve haklarını gözetebilecek, menkul ve gayrimenkul varlıklarını idare edebilecek ve menfaatlerini koruyabilecek durumda olması nedeniyle; a-Boşanma davasında dava ehliyetinin olmadığını, b-Hastalığın belirli bir alanda temyiz ehliyetinin bozması göz önüne alınarak, tam mümeyyiz olmadığını, kendisine yasal danışman atanmasının ve danışmanını seçmesi konusunda mahkemede dinlenmesinde yarar bulunduğunu bildirir rapordur.