Doç. Dr. Ayşe Esra İşmen Gazioğu Ailelerle Eğitim Doç. Dr. Ayşe Esra İşmen Gazioğu ismen@istanbul.edu.tr İstanbul Üniversitesi Hasan Âli Yücel Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Bölümü AEP Formatör Eğitimi İstanbul, 30 Kasım-06 Aralık 2012

Ailelerle Eğitim Önemli Sorular Nasıl ailelerle çalışıyorsunuz? Onlar hakkında neler hissediyorsunuz? Onlar hakkında bildikleriniz nedir?

Ailelerle Eğitim Yol Haritası Aile eğitimleri kısa tarihçe Aile eğitimciliği becerileri Yetişkin eğitimi (andragoji) Ailelerle Çalışma Yaklaşımları Aile eğitimi Sosyal yapılandırmacılık

Ailelerle Eğitim Yol Haritası Güç odaklı yaklaşımlar Pratik bilgiler Metafor kullanımı Yol Haritası

Ailelerle Eğitim Dünyada Aile Eğitimleri Amerika’da 1800‘lü yılların sonlarında; öğüt vermeyen, anne babaların kişisel çabalarını uyandıran, onlara rehberlik eden, dayanışma duygusu kazandıran bir kurum…

Ailelerle Eğitim Türkiye’de Aile Eğitimleri Prof. Dr. İhsan Şükrü Aksel’in 1960’lı yıllarda başlattığı haftalık anne baba sohbet toplantıları… İ. Ü. Edebiyat Fakültesi Eğitim Bilimleri Bölümü tarafından 1989 yılında başlatılan sistemli ve programlı ana-baba okulu modeli…

Ailelerle Eğitim Aile Eğitimciliği Becerileri Aile ilişkilerinin dinamikleri Aile hayatı eğitimi Aile sistemlerindeki farklılıklar Ailenin desteklenmesi ve yetişkin eğitimi ile ilgili profesyonel yöntem ve uygulamalar Toplumla ilişkiler Ölçme ve değerlendirme * Texas Ebeveyn Eğitici Kaynakları Sicil Dairesi’nin ebeveyn eğitimciliği beceri listesinde yer alan genel becerilerdir.

Ailelerle Eğitim Andragoji / Yetişkin Eğitimi Temel varsayımlar: Olgun oldukları için daha ben yönelimlidirler. Zengin hayat tecrübesine sahiptirler. Öğrenmeyi gerçekten isterler ve içsel olarak güdülenmişlerdir. Amaçlarına yönelik, pratik, ilişkili, uygulanabilir öğrenme deneyimlerini tercih ederler. İçerik merkezli olmaktan çok problem merkezlidirler.

Ailelerle Eğitim Bir Karşılaştırma… Pedagoji Andragoji Öğrenen kişiye ilişkin kavramlar *Bağımlı kişilik *Öğretmen iyi bir öğrenmenin nasıl gerçekleşeceği ve ne hakkında nasıl karar verileceği konusunda tüm sorumluluğa sahiptir. *Öğrenciler öğretmenin yönergeleriyle hareket ederler *Bağımsız kişilik *Öğretmen, öğrencilerin ben yönelimli öğreniciler olabilmeleri için onlara yardım etmelidir *Öğretmen ve öğrenciler öğrenme sürecini iş birliği içinde yönlendirirler Öğrencilerin sahip oldukları deneyimlerin rolü *Formal eğitimde küçük miktarda deneyim *Materyal geliştirmede öğretmen deneyime sahip tek kişidir *Formal ve informal eğitim süreci içinde kazanılmış çok miktarda deneyim *Öğrenciler ve deneyimleri öğretim sürecinde kaynak olarak kullanılır Öğrenmeye hazırlık *Öğrenciler öğrenemeye hazır oldukları söylendiğinde öğrenmeye hazırdırlar *İhtiyaç duyduklarında öğrenmeye hazırdırlar Öğrenme oryantasyonu *Konu merkezli öğretim *Hayat, görev ya da problem merkezli öğrenme Öğrenmeye yönelik motivasyon *Dış kaynaklı motivasyon *İç kaynaklı motivasyon

Teorik olmaktan kaçının! Ailelerle Eğitim Yetişkinlerin tercih ettikleri öğrenme ortamları: Problem Merkezli ve Uygulamaya Yönelik Teorik olmaktan kaçının! Özetlemeler yapın. Örnekler verin. Hikâyeler kullanın. Öğrenilen yeni bilginin uygulanabileceği planlamalar yapın. İşbirliğine dayalı, problem çözmeye yönelik etkinlikler tasarlayın.

Öğrenmeye hazır oluş yüksek benlik saygısına bağlıdır. Ailelerle Eğitim Yetişkinlerin tercih ettikleri öğrenme ortamları: Benlik Saygısını Arttırıcı Öğrenmeye hazır oluş yüksek benlik saygısına bağlıdır. Küçük grup çalışmalarında başarılma olasılığı yüksek faaliyetler planlayın. Giderek artan bir başarı grafiği sağlayacak planlar yapın. Giderek daha yetkin ve etkin olmalarını sağlayın.

Ailelerle Eğitim Varolan Bilgilere Yenilerini Ekleyici Yetişkinlerin tercih ettikleri öğrenme ortamları: Varolan Bilgilere Yenilerini Ekleyici Öğrenilecek malzemeyle ilgili olarak bildiklerini dile getirmelerine fırsat verin. Gündeminizden bahsedin ve eklemek istedikleri bir şey olup olmadığını sorun. Bu konuyu neden öğrenmek istediklerini sorun. Planınızı olabildiğince seçenekli hâle getirin, gerektiğinde yeni değişikler yapın. Bir sonraki derste neler öğrenmek istediklerini sorun.

Olumsuz algılanabilecek kelimelerden uzak dur! Ailelerle Eğitim Olumsuz algılanabilecek kelimelerden uzak dur! Yetişkinlerin tercih ettikleri öğrenme ortamları: Öğrenenlere Saygılı İhtiyaçlarını dikkate alın. İyi organize edilmiş, kaliteli deneyimlerden geçmelerini sağlayın. Zamanı iyi kullanın. Mesleki jargonunuzu veya yeni kelimeleri anladıklarından emin olun. Öğretme süreciniz hakkında geri bildirim alın.

Ailelerle Eğitim Deneyimlerini kendi yararları için Yetişkinlerin tercih ettikleri öğrenme ortamları: Deneyimlerini kendi yararları için Kullanmalarını sağlayıcı Ne bildiklerini görmezden gelmeyin, bildikleri sizin için önemli bir kaynak oluşturur. Bilgi ve deneyimlerini kullanabilecekleri faaliyetler planlayın.

Ailelerle Eğitim Yetişkinlerin tercih ettikleri öğrenme ortamları: Seçim yapabilmelerini ve kendi kendilerini yönlendirebilmelerini sağlayıcı Amaçlarınızı grubun ihtiyaçlarını göz önüne alarak düzenleyin. Konu hakkında ne bildiklerini ve ne bilmek istediklerini sorun.

Ailelerle Eğitim Ailelerle Çalışma Yaklaşımları Aile Terapisi / Aile Danışmanlığı Aile Okuryazarlığı Ebeveyn Eğitimleri Ebeveynlik Yetkinleştirme Yaklaşımları Evlilik Eğitimleri Sorun Odaklı Eğitim Yaklaşımları Aile Eğitimi

Ailelerle Eğitim Aile Eğitimi Nedir? Yaşam boyu değişen rollere, ilgilere, gelişim görevlerine uyum, psikolojik sağlığı destekleme ve güçlendirme, aile içi rollerle ilgili beceri ve bilgi geliştirme, ev içi ilişki yapısını güçlendirme, yaşantı kalitesini geliştirme ve zenginleştirme, gerek bireysel gerek ailesel potansiyelleri teşvik edici, çoğunlukla örgün eğitim sisteminin dışında gerçekleştirilen, yetişkin eğitimi niteliğinde, iş birliğine dayalı, önleyici temelli eğitimlerdir.

Ailelerle Eğitim Aile Eğitiminin Temel İlkeleri Gelişimsellik Önleyicilik İhtiyaç Odaklılık Aile Gücüne Odaklanma Etik İlkeler Eşitlik Aile Değerlerine Saygı

Ailelerle Eğitim Sosyal Yapılandırmacılık Gerçek keşfedilen değil yaratılan bir şeydir. Saint Exupery Hiç bir şey iyi ya da kötü değildir. Düşüncemiz onu iyi ya da kötü yapar. Shakespeare Harita arazinin kendisi değildir. Bateson

Ailelerle Eğitim Sosyal Yapılandırmacılık İnsanın bilgi ve yorumları mutlak ya da evrensel değildir. Bilgi ve yorumlar belli bağlamlarda ve toplum içerisinde gelişirler. Neyin gerçek olduğu bilgisi de dâhil olmak üzere, tüm bilgiler sosyal olarak yapılandırılmıştır.

Ailelerle Eğitim Güç Odaklı Yaklaşımlar (Güçler Perspektifi) Danışanın durumların yarattığı olumsuz etkilerle başarılı şekilde baş ettiği zamanlar araştırılarak, bunlar üzerinde durarak belirlenen kaynakların problemleri çözebileceği varsayılır. Problemin geçmişi, tarihçesi üzerinde odaklanmaktan çok problemin olmadığı geleceğe, danışanın umut ve motivasyonuna oryante olunur.

Ailelerle Eğitim Güç Odaklı Yaklaşımlar (Güçler Perspektifi) Problemin geçmişini detaylı biçimde ele almak gerekli görülmez. Bunun ardında yatan düşünce; herhangi bir eylemde bulunmadan geçmişin geleceği değiştirmeyeceği fikridir.

Ailelerle Eğitim Güç Odaklı Yaklaşımlar (Güçler Perspektifi) Güçler perspektifi, problem ve patolojilerden ziyade insanların güçleri ve kaynaklarının danışma sürecinin odağı olması gerektiğini savunur. Geçmiş sadece istisnai durumları araştırmak için kullanılır. Bu süreçte danışan ve danışman istisnai durumların nasıl olduğunu (problemin olmadığı durumları) ve bunların geleceğe nasıl uygulanabileceğini görüşürler.

Ailelerle Eğitim Güç Odaklı Yaklaşımlar (Güçler Perspektifi) 1930'larda bireylerin problemlerini tanımlamada teorik bir yapı olarak gelişen "psikoanalitik teori" ve zaman içinde bu teoriye dayalı olarak gelişen yaklaşımlar terapötik süreçleri derinden etkilemiştir. Psikoanalitik teori ve türevleri ile yakın ilişkiye geçmek, insan problemlerini anlamada insanın "güçsüzlüğü, patolojisi, eksiklikleri" kavramlarını beraberinde getirmiştir.

Ailelerle Eğitim Güç Odaklı Yaklaşımlar (Güçler Perspektifi) Problem üzerinde odaklaşma, danışanın kişisel ve sosyal güçlerini kullanmasını kısıtlar. Danışanı kurban hâline getiren, eşitsiz güç ilişkilerini üreten ve düzenleyen sosyal yapıyı sağlamlaştırır.

Ailelerle Eğitim Güçler Perspektifi’nin Sayıltıları Bireylerin kaynak, yeterlilik ve kapasitelerinin farkında olunmalı İnsanların ortaya koyduğu olumlu nitelikli kapasite takdir edilmeli Yeni güçleri canlandırabilmek için danışan ile işbirliği içinde çalışılmalı

Ailelerle Eğitim Güçler Perspektifi’nin Sayıltıları Danışanlar kendi durumlarını, var olan seçeneklerini en iyi şekilde bilirler ve kendileri için en iyi çözümü belirleyebilirler Yetersizlikleri düzeltmekten ziyade yeterlilikler üzerinde odaklaşılmalı

Ailelerle Eğitim «Ebeveyn eğitimlerinin yapısı, bilginin tek kaynaktan (uzman), bilgisi olmayan diğer kişiye (ebeveyn) aktarma amacını taşıdığında arkaik olacaktır.» Güçler arası dengesizliğe işaret eden bu yaklaşım, ebeveyni küçümsemekte ve olası işbirliğini zorlaştırmaktadır.

Ailelerle Eğitim Pratik Notlar 1-1,5 saatten uzun olmayan bir sunum düzenleyin. Ebeveynlerin salahiyetini, yetkinliklerini ve gözlem güçlerini vurgulayan bir giriş yapın. Yaptığınız sunumun ne işe yarayacağını, nerelerde kullanılabileceğini belirtin. AEP katılımcıları arasında farklı eğitim düzeyinden kişiler olduğunu unutmayın. Jargondan arınmış bir dil kullanın.

Ailelerle Eğitim Pratik Notlar Yaşamdan örnekler verin, metaforlar kullanın; böylece ifadelerin anlaşılmasını kolaylaştırabilirsiniz. Metafor  Fr. métaphore ed. Mecaz- 1. Bir ilgi veya benzetme sonucu gerçek anlamından başka anlamda kullanılan söz. 2. Bir kelimeyi veya kavramı kabul edilenin dışında başka anlamlara gelecek biçimde kullanma, metafor. (Güncel Türkçe Sözlük, TDK)

Ailelerle Eğitim Psikolojik Danışmada Metaforlar ilişkilerin yapılandırılması, duyguların kabulü ve sembolize edilmesi, danışanın farkında olmadığı örtük anlayışların ortaya çıkarılması, dirençle çalışma ve yeni bakış açılarının sunulması, şeklindeki beş değişim sürecinde merkezî bir noktada yer aldığını ileri sürülmektedir.

Ailelerle Eğitim Örnek Metaforlar AEP katılımcılarıyla çalışmaya başlarken, “Hepinizin evinde takım çantası vardır. Bazı evlerde takım çantasında çok sayıda alet varken bazı evlerde daha az sayıda alet vardır. Takım çantası anne babalık becerileri olarak kabul edildiğinde biz bu çalışmada takım çantalarınıza yeni sayılabilecek birkaç yeni alet koyabilirsek yaptıklarımız amacına ulaşmış olacaktır” demek, dirençli ailelerin dirençlerini kırmakta yarar sağlayabilir.

Ailelerle Eğitim Örnek Metaforlar Anne baba olma rolünü tüm diğer rolleri gölgede bırakacak şekilde yaşayan ve yaşamından yeterince beslenemeyen ancak bunu yapmadığında da suçluluk duyguları yaşayan AEP katılımcılarının, “uçakta oksijen maskeleriyle ilgili açıklama yapılırken neden önce ebeveyne sonra çocuklara takılması gerektiği” hakkında düşünmelerini sağlamak suçluluk hissetmeden yaşamdaki önceliklerini sıralamasına yardımcı olabilir.

Ailelerle Eğitim Örnek Metaforlar AEP katılımcılarıyla “ders çalışma” konusu ele alınırken sürekli “ders çalış” diyen ve çocuğun tepkisiyle karşılaşan ebeveyne , Watzlawick ‘in (1993) “Aynısından daha fazla” olarak adlandırdığı yaklaşımın sıkıntılarını göstermek için “en çok ne yemekten hoşlandığı sorulabilir.” Verdiği cevaba göre “günde bir öğün X yemek iyidir. 2 öğün yemek? Peki ya 3 öğün? 1 hafta boyunca her öğün?” Buradan çıkartılması umulan şey bir şey ne kadar iyi ve güzel olursa olsun hep aynı şeyi sunmak can sıkar ve artık istenmez hale gelir. Çeşitlilik esastır. Buradan hareketle, birlikte çocuğun daha fazla gayret sarf etmesi için farklı ne yapılabileceği üzerinde düşünülmeye başlanılabilir.

Ailelerle Eğitim Pratik Notlar Onları anladığınızı ve onlardan süper ebeveynler olmalarını beklemediğinizi hissettirin («Eve geldiniz, çok yorgunsunuz vb.»). Görsel materyal, kaliteli karikatürler kullanın, ancak aşırıya kaçmayın. Velilerin yaşam deneyimlerinin, konuşmayı zenginleştirmesini sağlayan zemin hazırlayın.

Ailelerle Eğitim Pratik Notlar Problem çözmelerini sağlayacak örnekler sunun. Çatışmaya asla izin vermeyin. Velilerin münferit olayları sunuma getirmelerine ya da çocuklarına ait problemlere o gün orada topyekun çözüm bulmaya çalışmalarına izin vermeyin. Basit, kısa “gerçeklerden” uzak durun. Olasılık içeren cümleler kurun.

Ailelerle Eğitim Katılımınız için teşekkürler!