1 Tuz Tüketiminin Sağlık Üzerine Etkisi Doğan ERDOĞAN Türk Kardiyoloji Derneği

2 Kardiyovasküler Risk Yönetimi Kan şekeri LDL kolesterol Kan Basıncı

3 Hipertansiyon En önemli kardiyovasküler risk faktörlerinden biri Kan basıncı düzeyi ile kardiyovasküler ve serebrovasküler olay gelişme riski arasında bağımsız ve doğrusal bir ilişki mevcut McMahon et al. Lancet 1990;335: Neal et al. Lancet 2000;356:

4 ESH/ESC 2007: KB Sınıflaması “Kan Basıncı ve KV Risk” A: Sistolik Kan Basıncı yaş yaş yaş yaş yaş SKB (mm Hg) B: Diastolik Kan Basıncı İskemik Kalp Hastalığı Mortalitesi DKB (mm Hg) Lewington et al. Prospective Studies Collaboration. Lancet. 2002;360: yaş yaş yaş yaş yaş İskemik Kalp Hastalığı Mortalitesi

5 Dünya Sağlık Örgütü Hipertansiyon, bütün dünyada; önlenebilir ölüm nedenleri arasında 1.sırada

6 Hipertansiyon Ü lkemizde her 4 ö l ü mden 1 ’ nin nedenidir. (T.C.Sağlık Bakanlığı, T ü rkiye ’ nin Hastalık Y ü k ü Ç alışması, 2004) Hipertansiyonun getirdiği yükün %80 ’ i az gelişmiş veya gelişmekte olan ü lkelerde olmaktadır. (Lancet, 2008;371: )

7

8 Ülkemizde erişkin nüfusta yaklaşık 15 milyon hipertansif var Hipertansiyon- Türkiye Türk Hipertansiyon Prevalans Çalışması Türkiye HT prevalansı (≥ 20yaş) %32

9 Yaşa göre HT sıklığı

10 Türkiye’de Hipertansiyon PatenT, 2003 P revalence, a wareness, treatment and control of hyper ten sion in T urkey HinT, 2008 H ypertension in cidence in T urkey

11 Anti HT tedavi alanlar

12 Türkiye’de KB kontrolü Kan basıncı < 140/90 mmHg

13 Türkiye 14 (2007) Hala çok gerideyiz

14

15 Önerilen tuz tüketimi 5-6 gr/gün

16 SalTurk Çalışması 2008

Am J Kidney Dis Jun;53(6):1103. Sadece ekmekten alınan tuz 7.28gr/gün

Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastalıkları Derneği Ölüm Nedenleri %58 Kardiyak/ vasküler HinT çalışması

19 KAN BASINCI & TOTAL KARDİYOVASKÜLER RİSK

20 KB’de her 20/10 mm Hg artış, kardiyovasküler mortalitede 2 kat artışa yol açmaktadır!!!... * yaş arası, risk 115/75 mm Hg düzeyinde başlamaktadır. KV ölüm riski Kan Basıncı (mm Hg) /75135/85155/95175/105 Levington et al. Lancet 2002;360:

21 Hipertansiyon Tedavi ile kan basıncının düşürülmesi ne kadar faydalı? Risk azalması İnme % 35–40 MI % 20–25 Kalp Yetersizliği > % 50 Ölüm % 10 Neal et al. Lancet. 2000;356: 1955–1964.Ogden et al. Hypertension. 2000;35:539–543.

22 Nasıl Düşürelim! 1- Ya ş am tarzı de ğ i ş ikli ğ i (non farmakolojik tedavi) 2- İ laç tedavisi

23 Hedeflenen KB <140/90 mmHg’dir (KBY ve diyabette <130/80 mmHg). RF, HOH/hastalık Normal (<130/85) Yüksek normal /85-89) Evre I ( /90-99) Evre II ( / ) Evre III ≥180/110 RF yokGereksiz YTD/İlaçYTD/ilaçYTD+İlaç 1-2 RFYTD YTD/İlaçYTD/ilaçYTD+İlaç ≥3 RF, MS/ HOH YTDYTD- ilaçYTD+ilaçYTD/ilaçYTD+İlaç DMYTDYTD+ ilaç YTD/ilaçYTD+İlaç KV veya renal hastalık YTD+ ilaç YTD/ilaçYTD+İlaç

24 Nasıl Düşürelim! Yaşam biçimi değişikliği herkese tavsiye edilmeli. Yaşam Tarzı Değişikliği önerisi; Bir formalite olmamalı, Üzerinde ciddi olarak durulmalıdır.

25 DeğişiklikÖneri Sistolik KB’de azalma Kilo vermek (10 kg)Vücut kitle indeksi: mmHg Hipertansiyon diyeti (DASH) Meyve-sebzeden ve az yağlı süt ürünlerinden zengin, yağ içeriği düşük beslenme 8-14 mmHg Tuz kısıtlaması Günde  2.4 gr Na veya 6 gr NaCl 2-8 mmHg Fiziksel aktiviteGünde en az 30 dk yürüyüş (≥4 gün/hafta) 4-9 mmHg Alkol tüketimini azaltmak Erkekte  2 kadeh, kadında ve çok zayıf kişilerde  1 kadeh (1 oz: 30mL etanol) 2-4 mmHg Yaşam tarzı değişikliği önerileri

26 Tuz kısıtlaması - Önemli noktalar: Tuz kısıtlaması - Önemli noktalar: Hedef Na <100 mmol/gün (2.4gr Na/6 gr NaCl/gün) HT olmayan kişilerde koruyucu, HT kişilerde ise tedavinin bir parçasıdır. İşlenmiş gıdalar yerine doğal yiyecekler tercih edilmelidir. Turşu vs yasak. Etiketlerine bakıp özellikle bir porsiyonunda 30 mg’dan fazla Na içerenler gıdalar tüketilmemelidir. Gıdaları pişirmede tuz kullanmamalı, masadan tuz kaldırılmalı. Tüketilecek ise “Tuzsuz ekmek” tüketilmeli.

27 Hipertansif Hastalar & Maden Suyu İçebilir İçemez

28 İtalyan sınıflamasına göre Yüksek Sodyumlu (Na >200mg/l) Düşük sodyumlu: (Na <20mg/l) Bikarbonat zengini : (HCO 3 >600mg/l ) Kalsiyum zengini :(Ca>150mg/l) Magnezyum zengini:(Mg>50mg/l) Sülfat zengini: (sülfat>200mg/l,) Klorid suları(klorid>200mg/l), Clinical Nutrition 2006: 25, 377–385 Kan basıncını yüseltir Kan basıncını düşürür

29 CaMgNaKHCO3SO4Cl- Şifa Erbak-Uludağ45,55,24339 Akmina/akmina Ekstrra Özkaynak mg/dl116102,272, ,3632,4 Flores Flores zengin mineral Beypazarı (Ankara) Kula Türk Kızılayı (Afyon) , FREŞA249, ,3 Maden suları içerikleri çok farklı

30 Yüksek Sodyumlu Sular Kullanılmamalı Hipertansiyon Dekompanse Kalp Yetersizliği Böbrek Yetersizliği olanlarda Clinical Nutrition , 377–385

31 Meyan kökü 11-beta hidroksisteroid dehidrogenaz enzimini bloke ederek tuz birikimine yol açarak kan basıncını yükseltir. Şalgam suyu Şalgam bitkisi, kara (mor) havuç kepekli bulgurun ve tuzun fermante edilmesiyle yapılmaktadır. Yüksek tuz içerir ve Kan basıncını yükseltir. Meyan kökü, Şalgam suyu Kan basıncını yükseltir

32 Öneriler Farkındalık oluşturmak Gıda sektörünün tuz azaltılması konusunda gönüllü olması veya teşvik edilmesi Yüksek tuz içeren gıdalarda etiketleme Gıdaların içeriğinin daha okunaklı ve anlaşılır olması Çok tüketilen gıdaların (ekmek, maden suyu vs.) daha sıkı takibi

33 Öneriler İlaçlarda sodyum tuzu yerine potasyum tuzu içerenlerin tercih edilmedi (ör: diklofenak Na yerine diklofenak K tercihi) Birinci basamak sağlık hizmetlerinde broşür veya resimlerle farkındalık oluşturmak Görsel veya yazılı medya yoluyla geniş bilgilendirme

34

35