Prof. Dr. E ş ref ADALI Yrd. Doç. Dr. Ş ule Gündüz Ö ğ üdücü 1

 Bilgisayarın Tarihi  Elektronik Öncesi Ku ş ak  Elektronik Ku ş ak  Mikroi ş lemci Ku ş a ğ ı o Genel Amaçlı Bilgisayarlar o Atanmı ş Bilgisayarlar 2

 Sayılar üzerinde i ş lem yapmaya yarayan ilk aygıt olarak kabul edilen ve milattan önce 1000’li yıllarda Do ğ u uygarlıklarında kullanılmı ş olan abaküs veya meshap bilgisayarın atası sayılır. Aygıt, üzerinde boncuklar dizili tellerin bulundu ğ u tahta bir çerçeveden olu ş maktadır. Abaküs, XX. Yüzyılda bile kullanılmı ş tır. 3

 İ lk Hesap Makinesi: 1642 yılında Blaise Pascal  Dört i ş lem ve karekök alma: 1673 yılında Gottfried Leibnitz  Delgi kartlarına girilmi ş desenleri ören dokuma tezgahı: 1804 Joseph Marie Jacquard 4

 Difference Engine: 1822 Charles Babbage  Analitik Motor: 1835 Charles Babbage 5

 Sayım Makinesi: 1890 Herman Hollerith  Turing Hesap Makinesi: 1938 Alan M. Turing 6

 Genel Amaçlı Kullanılan Elektronik İ lk Bilgisayar: 1946 yılında ENIAC 7 University of Pennsylvania ABD $ 2010 eşdeğeri 6 M ABD $ lamba röle direnç kapasite Sayı düzeni : Onluk Ağırlık : 27 ton Boyut : 2,6 x 0,9 x 26 m Alan : 83 m2 Enerji tüketimi :150 KW Giriş : Delikli kart MTTB : Ortalama her iki günde bir bakım

Komutlar ve veriler ikilik düzende bir bellekte saklanır. Bir komut ve veriye bellekteki adresi ile ula ş ılır. Aynı bellekte farklı programlar bulunabilir Bellek boyu : 5,5 Kbyte Giri ş : Delikli kart 8 Programı Bellekte Saklanan İlk Bilgisayar: John von Neumann tarafından 1952 yılında EDVAC tasarlandı

 I. Nesil : ( ): Elektron tüpleri, röleler, Giri ş birimi delikli kart  II. Nesil : ( ): 1948 yılında tranzistörün bulunmasıyla ba ş lar. Tek tek tranzistörlerle gerçekle ş tirilmi ş devreler içerir. 9 Giriş delikli kartlarla yapılır. MİB’i bir bir dolap (50x50x70 cm) boyutundadır. Enerji gereksinimi KW arasıdır. III. Nesil ( ): Çok sayıda tranzistörler içeren tüm devreler kullanılır. Giriş delikli terminallerle yapılır. MİB yaklaşık 30x40 cm boyutundadır. Enerji gereksinimi yaklaşık 3 KW dır

 Günümüzde üretilen küçük ve orta boy bilgisayarların M İ B’leri mikroi ş lemci biçiminde üretilmektedir. Büyük boy ve süper bilgisayarlarda, birden fazla tümdevreden olu ş an M İ B’leri kullanılmaktadır. 10 IV. Nesil (1976- ): MİB’nin tek bir tümdevre içindedir. Boyutu 1x1 cm kadardır.

 Mikroi ş lemcilerin ilk örne ğ i Intel I4004 ile ba ş lamı ş tır. Ancak kabul gören örnekler I8080 ve MC6800 (Motorola) 1975 yılında üretilmeye ba ş lanmı ş tır.  Bu mikroi ş lemci ailelerinin giri ş /çıkı ş arabirimleri ve di ğ er yan birimlerinin 1977 yılında üretilmesiyle çekici hale gelmi ş lerdir.  1978 yılında 16 bitlik mikroi ş lemcilerin üretilmeye ba ş lanmasının ardından, bireysel bilgisayar devri ba ş lamı ş tır.  İ lk dönemlerde birbiri ile uyumlu olmayan bireysel bilgisayarlar IBM-PC’nin üretilmeye ba ş lanması ve benzerlerinin yapılmasına izin verilmesi nedeniyle giderek yaygınla ş mı ş tır. 11

 Günümüzde mikroi ş lemciler iki alanda kullanılmaktadır: Genel amaçlı bilgisayar : Belli bir donanım yapısına sahiptir. Hazır veya kullanıcının yazdı ğ ı programlar çalı ş tırılabilir. Günümüzde yaygın olarak kullanılan bireysel bilgisayarlar, İş istasyonları, orta boy bilgisayarlar genel amaçlı bilgisayarlara örnektir. Atanmış Bilgisayar : Belli bir amaca yönelik olarak hazırlanmı ş donanımlardır. Bu bilgisayarlarda genellikle amaca uygun olarak hazırlanmı ş programlar çalı ş ır. Bu programların kullanıcı tarafından de ğ i ş tirilmesi beklenmez. Beyaz e ş yaların içinde bulunan bilgisayarlar, ta ş ıtlarda bulunan bilgisayarlar, cep telefonları içindeki bilgisayarlar atanmı ş bilgisayarlara örnek olarak verilebilir. 12

 1976 yılında, bilgisayarın beyni kabul edilen Merkezi İş lem Birimi (M İ B) nin tek kırmık olarak üretilmesi mikroi ş lemci ku ş a ğ ını ba ş latmı ş tır.  1980’li yıllara gelindi ğ inde, bilgisayarın üç temel birimi olan M İ B, Giri ş /Çıkı ş Arabirimi ve Bellek tek kırmık içinde üretilmeye ba ş lanmı ş tır. Böylece belli bir donanıma sahip (belli boyda Oku/Yaz bellek, belli sayıda giri ş /çıkı ş arabirimi) mikrobilgisayarlar üretilmi ş tir.  Bu bilgisayarların belle ğ ine kullanım amacına uygun programlar yerle ş tirildi ğ inde atanmı ş bilgisayar olu ş maktadır. Söz konusu yazılımlar, üretim sonrası bu bilgisayarlara yüklenebilmektedir. Böylece bilgisayar belli bir uygulama için atanmı ş olmaktadır.  Atanmı ş bilgisayar olarak adlandırdı ğ ımız bu bilgisayarlara, terim karı ş ıklı ğ ına neden olmaması için mikrodenetçi de denilmektedir. 13

 Sayı Düzenleri  Bilgisayarın Yapısı  Bellek  Merkezi İş lem Birimi (M İ B)  Adresleme Yöntemleri ve Buyruklar  Örnek M İ B  Giri ş /Çıkı ş Arabirimleri  Altprogram, Kesme ve Yı ğ ın  Yazılım Teknikleri  Bilgisayarın Çalı ş ma Düzeni  Dizge Geli ş tirme  Örnek Mikroi ş lemciler  Örnek Mikrodenetçiler  MikBil 14