SMM

SORU 1: (AB) Üretim İşletmesinde döneme ilişkin bilgiler şöyledir: Dönem içi Direkt İlk Madde ve Mlz 1.500 Kullanılabilir Direkt İlk Madde ve Mlz 2.100 Dönemsonu Direkt İlk Madde ve Mlz 550 Üretimde Kullanılan Direkt İşçilik 1.750 Dönemsonu Endirekt İlk Madde ve Mlz 300 Endirekt Malzeme Alışları 900 Buna göre “Toplam Üretim Maliyeti” aşağıdakilerden hangisidir? A)    4.500 YTL B)     3.750 YTL C)    3.300 YTL D)    4.200 YTL E)     3.900 YTL

(+) Dönem içi Direkt İlk Md. ve Mlz. Alış 1.500 Dönem içi Direkt İlk Madde ve Mlz 1.500 Kullanılabilir Direkt İlk Madde ve Mlz 2.100 Dönemsonu Direkt İlk Madde ve Mlz 550 Üretimde Kullanılan Direkt İşçilik 1.750 Dönemsonu Endirekt İlk Madde ve Mlz 300 Endirekt Malzeme Alışları 900 (+) Dönembaşı Direkt İlk Madde ve Mlz 600 (+) Dönem içi Direkt İlk Md. ve Mlz. Alış 1.500 Kullanılabilir Direkt İlk Madde ve Mlz 2.100 (-) Dönemsonu Direkt İlk Madde ve Mlz (550) I. Üretimde Kullanılan Direkt İlk Md. Mlz 1.550 II. Üretimde Kullanılan Direkt İşçilik 1.750 (+) Endirekt Malzeme Alışları 900 (-) Dönemsonu Endirekt İlk Madde ve Mlz (300) III. Genel Üretim Maliyeti 600 Toplam Üretim Maliyeti 3.900

Dönembaşı İlk Madde ve Malzeme Stokları Maliyeti 1.000.000.- Dönem İçinde Satın Alınan İ.M.M. Stokları Maliyeti 5.000.000.- Kullanılabilir İlk Madde ve Malzeme Stokları Maliyeti 6.000.000.- Dönemsonu İlk Madde ve Malzeme Stokları Maliyeti (3.000.000.-) I. Kullanılan İlk Madde ve Malzeme Stokları Maliyeti 3.000.000.- II. Direkt İşçilik Maliyeti ………………………………….. 4.000.000.- III. Genel Üretim Maliyeti …………………….………….. 2.000.000.- TOPLAM ÜRETİM MALİYETİ 9.000.000.- Dönembaşı Yarı Mamul Stoklarının Maliyeti 2.000.000.- DÖNEMİN ÜRETİM MALİYETİ 11.000.000.- Dönemsonu Yarı Mamul Stoklarının Maliyeti (1.500.000.-) ÜRETİLEN MAMULLERİN MALİYETİ 9.500.000.- Dönembaşı Mamul Stoklarının Maliyeti 4.000.000.- SATILABİLİR MAMULLERİN MALİYETİ 13.500.000.- Dönemsonu Mamul Stoklarının Maliyeti (5.000.000.-) SATILAN MAMULLERİN MALİYETİ 8.500.000.-

800.000.- 900.000.- 500.000.- 2.200.000.- Top.Ür.Mly 100.000.- 2.300.000.- Dön.Ür.Mly 150.000.- 2.150.000.- Ür.Mam.Mly 300.000.- 2.450.000.- S.Mam.Mly 150.000.- 2.300.000.- S.M.M

Dönembaşı İlk Madde ve Malzeme Stokları Maliyeti 300.- Dönem İçinde Satın Alınan İ.M.M. Stokları Maliyeti 1.250.- Kullanılabilir İlk Madde ve Malzeme Stokları Maliyeti 1.550.- Dönemsonu İlk Madde ve Malzeme Stokları Maliyeti (400.-) I. Kullanılan İlk Madde ve Malzeme Stokları Maliyeti 1.150.- II. Direkt İşçilik Maliyeti ………………………………….. 900.- III. Genel Üretim Maliyeti …………………….………….. .- TOPLAM ÜRETİM MALİYETİ 2.050.- Dönembaşı Yarı Mamul Stoklarının Maliyeti 450.- DÖNEMİN ÜRETİM MALİYETİ 2.550.- Dönemsonu Yarı Mamul Stoklarının Maliyeti (370.-) ÜRETİLEN MAMULLERİN MALİYETİ 2.180.- Dönembaşı Mamul Stoklarının Maliyeti 1.000.- SATILABİLİR MAMULLERİN MALİYETİ 3.180.- Dönemsonu Mamul Stoklarının Maliyeti (1.200.-) SATILAN MAMULLERİN MALİYETİ 1.980.-

SORU 2: (A) Üretim İşletmesinde döneme ilişkin bilgiler şöyledir: Dönembaşı Mamul Stokları 35.000 Dönemsonu Mamul Stokları 20.000 Dönembaşı Yarı Mamul Stokları 10.000 Dönemsonu Yarı Mamul Stokları 45.000 Toplam Üretim Maliyeti 195.000 Bu bilgilere göre “satılan mamullerin maliyeti” aşağıdakilerden hangisidir? A)    195.000 YTL B)     175.000 YTL C)    180.000 YTL D)    170.000 YTL E)     205.000 YTL

Toplam Üretim Maliyeti 195.000 Dönembaşı Mamul Stokları 35.000 Dönemsonu Mamul Stokları 20.000 Dönembaşı Yarı Mamul Stokları 10.000 Dönemsonu Yarı Mamul Stokları 45.000 Toplam Üretim Maliyeti 195.000 Toplam Üretim Maliyeti 195.000 (+) Dönembaşı Yarı Mamul Stokları 10.000 Dönemin Üretim Maliyeti 205.000 (-) Dönemsonu Yarı Mamul Stokları (45.000) Üretilen Mamullerin Maliyeti 160.000 (+) Dönembaşı Mamul Stokları 35.000 Satılabilir Mamullerin Maliyeti 195.000 (-) Dönemsonu Mamul Stokları (20.000) Satılan Mamullerin Maliyeti 175.000

3. İmalat işletmesinin döneme ilişkin bilgileri şöyledir. Dönemiçi Hammadde alışları 200.000.- lira Dönembaşı yarı mamul stokları 150.000.- lira Dönemsonu hammadde stokları 20.000.- lira Dönemsonu mamul stokları 100.000.- lira Dönembaşı hammadde stokları 70.000.- lira Bu verilere göre “dönem içinde üretimde kullanılan hammadde maliyeti” aşağıdakilerden hangisidir? A) 250.000.- lira B) 270.000.- lira C) 290.000.- lira D) 300.000.- lira E) 400.000.- lira Dönembaşı Ham. Stokları 70 Dönemiçi Hammadde alışları 200 Üretime verilen Ham. Miktarı 270 (-) Dönemsonu Ham.stokları (20) Üretimde Kullanılan 250

Satılan Mamullerin Maliyeti 500.000.-lira 4. Aşağıdaki verileri kullanarak dönem sonu mamul stoklarının maliyetini belirleyiniz. Satılan Mamullerin Maliyeti 500.000.-lira Tamamlanan Mamullerin Maliyeti 600.000.-lira Dönem Başı Mamullerin Maliyeti 200.000.-lira İmalata Yüklenen Maliyetler 400.000.-lira a) 200.000.-lira b) 300.000.-lira c) 400.000.-lira d) 500.000.-lira e) 600.000.-lira Tamamlanan Mamullerin Maliyeti 600 (+)Dönem Başı Mamullerin Maliyeti 200 Satılabilir Mamul Maliyeti 800 (-) Dönem Sonu Mamullerin Maliyeti ( ? ) Satılan Mamullerin Maliyeti 500

Satılabilir Mamulün Maliyeti 5) Bir üretim işletmesinin döneme ilişkin bazı bilgileri şöyledir: Dönem içinde üretime yüklenen maliyetler 400.000.- Dönem başı mamul stoğu 500.000.- Dönem başı yarı mamul stoğu 200.000.- Dönem sonu mamul stoğu 300.000.- Dönem sonu yarı mamul stoğu 100.000.- 1.000 (+) (+) 600 (-) 500 Bu bilgilere göre “satılabilir mamullerin maliyeti” aşağıdakilerden hangisidir? 500.000 lira 300.000 lira 1.500.000 lira 1.000.000 lira 700.000 lira Satılabilir Mamulün Maliyeti Üretilen Mamulün Maliyeti Dönemin Üretim Maliyeti

(A) Üretim İşletmesinde döneme ilişkin bilgiler şöyledir: SORU 6. (A) Üretim İşletmesinde döneme ilişkin bilgiler şöyledir: Dönembaşı Mamul Stokları 25.000 Dönemsonu Mamul Stokları 50.000 Dönembaşı Yarı Mamul Stokları 15.000 Üretilen Mamullerin Maliyeti 175.000 Bu bilgilere göre “satılan mamullerin maliyeti” aşağıdakilerden hangisidir? a) 150.000 YTL b) 200.000 YTL c) 250.000 YTL d) 125.000 YTL e) 165.000 YTL Üretilen Mamullerin Maliyeti 175 (+)Dönem Başı Mamullerin Maliyeti 25 Satılabilir Mamul Maliyeti 200 (-) Dönem Sonu Mamullerin Maliyeti ( 50 ) Satılan Mamullerin Maliyeti 150

A İşletmesinin bir yıllık üretim dönemine ilişkin bazı veriler şöyledir DB DS 1.1.99 31.12.99 İlk Madde ve Malzeme (hammadde) 48.500 64.800 Yarı Mamul 39.400 52.750 Mamul 79.500 101.800 Dönem içinde Satın alınan 258.000 Dönem içinde direkt işçilik 158.000 GÜM 126.400 Satışların Toplamı 529.600 241.700 526.100 512.750 SMM Tablosunu düzenleyiniz? İşletmede dönem içinde 10.000 adet mamul üretildiğine göre toplam ve birim maliyeti bulunuz? 490.450 Brüt satış karını hesaplayınız?

(+) Dönembaşı İlk Madde ve Malzeme Stok. Maliyeti (+) Dönemiçi İlk Madde ve Malzeme Alış Maliyeti Kullanılabilir İlk Madde ve Malzeme Stokları Maliyeti (-) Dönemsonu İlk Madde ve Malzeme Stok. Maliyeti I.Üretimde Kullanılan İlk Madde ve Malzeme Stok. Mly II. Direkt İşçilik Maliyetleri III. Genel Üretim Maliyetleri TOPLAM ÜRETİM MALİYETLERİ (+) Dönembaşı Yarı Mamul Stoklarının Maliyeti DÖNEMİN ÜRETİM MALİYETLERİ (-) Dönemsonu Yarı Mamul Stoklarının Maliyeti ÜRETİLEN MAMULLERİN MALİYETİ (+) Dönembaşı Mamul Stoklarının Maliyeti SATILABİLİR MAMULLERİN MALİYETİ (-) Dönemsonu Mamul Stoklarının Maliyeti SATILAN MAMULLERİN MALİYETİ 48.500 258.000 306.500 64.800 241.700 158.000 126.400 526.100 39.400 565.500 52.750 512.750 79.500 592.250 101.800 490.450

Bir işletmenin hesapları üzerinde yürütülen çalışmalarda bazı hesaplara ilişkin aşağıdaki bilgiler toplanmıştır. Önceki dönem Sonraki dönem 150 İlk madde ve Malzeme 1.000.000 3.000.000 151 Yarı Mamuller Üretim 2.000.000 1.500.000 152 Mamuller 4.000.000 5.000.000 710 Direkt İlk madde ve Mal.Gid 2.000.000 3.000.000 720 Direkt İşçilik Giderleri 3.000.000 4.000.000 730 Genel Üretim Giderleri 1.500.000 2.000.000 740 Hizmet Üretim Maly. 500.000 750.000 760 Pazarlama, Satış ve Dağ. Gid. 300.000 400.000 770 Genel Yönetim Giderleri 500.000 700.000 İstenen: Cari döneme ilişkin “Satılan Mamullerin Maliyeti Tablosunu düzenleyiniz

151 152 (+) Dönembaşı İlk Madde ve Malzeme Stok. Maliyeti (+) Dönemiçi İlk Madde ve Malzeme Alış Maliyeti Kullanılabilir İlk Madde ve Malzeme Stokları Maliyeti (-) Dönemsonu İlk Madde ve Malzeme Stok. Maliyeti I.Üretimde Kullanılan İlk Madde ve Malzeme Stok. Mly II. Direkt İşçilik Maliyetleri III. Genel Üretim Maliyetleri TOPLAM ÜRETİM MALİYETLERİ (+) Dönembaşı Yarı Mamul Stoklarının Maliyeti DÖNEMİN ÜRETİM MALİYETLERİ (-) Dönemsonu Yarı Mamul Stoklarının Maliyeti ÜRETİLEN MAMULLERİN MALİYETİ (+) Dönembaşı Mamul Stoklarının Maliyeti SATILABİLİR MAMULLERİN MALİYETİ (-) Dönemsonu Mamul Stoklarının Maliyeti SATILAN MAMULLERİN MALİYETİ 1.000 DB 2.000 DB 4.000 1.000 2.000 151 710 720 730 1.000 3.000 2.000 2.500 1.500 5.000 -2.000 1.000 -1.000 1.000 1.000 1.000 500 500 2.500 2.000 4.500 710 720 730 1.500 DB 2.000 DB 3.000 DB 1.500 3.000 4.000 DS 3.000 DS 4.000 DS 7.000 2.000 5.000 2.000

SORU 1: Tek bir mamül üretip satan bir işletmenin, 2006 yılı faaliyet sonuçlarına ilişkin bazı bilgiler aşağıdaki gibidir.   300 1.250 Brüt Satışlar 6.700 Dönembaşı İlk Madde ve Malzeme stokları     300 Satış İndirimleri     200 Dönem Başı Yarı Mamul stok     450 Çalışmayan Kısım Giderleri      50   Brüt Satış Kârı 3.200 Dönem Sonu İlk madde ve Malzeme Stokları     400 Genel Üretim Gideri     350 Dönem Başı Mamul Stok 1.000 Faaliyet Kârı 2.000 Direkt işçilik giderleri     900 Dönem İçi ilk Madde ve Malzeme Alışları 1.250 Dönem Sonu Yarı Mamul Stok     370 Dönem Sonu Mamul Stok 1.200 1.550 400 1.150 900 350 300 2.350 1.000 3.350 370 3.980 1.000 1.200   İstenenler: İşletmenin satışların maliyeti tablosunu düzenleyiniz.  3.780 18 Mart 2007

Tekdüzen

EÜMY YÜMY GYG Toplam Hammadde 3.580.000 ---- ---- A işletmesinin Ocak 2000 dönemine ilişkin ilk madde ve malzeme tüketimleri aşağıdaki gibi gerçekleşmektedir: EÜMY YÜMY GYG Toplam Hammadde 3.580.000 ---- ---- Kırtasiye Mlz. 1.200 2.000 10.000 13.200 Yardımcı Mlz. 630.000 34.000 ---- 664.000 İşletme Malz. 50.000 145.000 5.000 200.000 İstenen: İşletmenin ilk madde ve malzeme tüketimine ilişkin muhasebe kaydını, eşzamanlı kayıtlama yöntemine göre 7A Seçeneğine göre yapınız.

Tam, Değişken, Normal Maliyet Maliyet sınıflaması Tam, Değişken, Normal Maliyet

MALİYETLERİN KAPSAMINA GÖRE Tam Maliyet Yöntemi Dönemin üretim giderlerinin tamamının, direkt, endirekt, sabit, değişken vb olmasını dikkate almaksızın üretilen mamullerin maliyetine yüklenmesidir. Direkt İlk Madde ve Malzeme Maliyetleri 10.000.- Direkt İşçilik Maliyetleri 22.000.- Genel Üretim Maliyetleri: 13.000.- Değişken GÜM 4.000.- Sabit GÜM 9.000.- ÜRETİLEN MAMULLERİN MALİYETİ 45.000.-

MALİYETLERİN KAPSAMINA GÖRE Değişken Maliyet Yöntemi Dönemin üretim giderlerin sadece değişken maliyetlerin esas alınarak hesaplanan yöntemdir. Direkt İlk Madde ve Malzeme Maliyetleri 10.000.- Direkt İşçilik Maliyetleri 22.000.- Genel Üretim Maliyetleri: 13.000.- Değişken GÜM 4.000.- Sabit GÜM 9.000.- ÜRETİLEN MAMULLERİN MALİYETİ 45.000.- 4.000.- 36.000.- Sabit GÜM 9.000.-

MALİYETLERİN KAPSAMINA GÖRE Normal Maliyet Yöntemi Dönemin üretim giderlerinin hesaplanmasında üretimle ilgili tüm değişken maliyetler ile kullanılan kapasiteye bağlı olarak sabit maliyetleri kapsayan yöntemdir. Kullanılmayan kapasite sonuç hesaplarında izlenir. Direkt İlk Madde ve Malzeme Maliyetleri 10.000.- Direkt İşçilik Maliyetleri 22.000.- Genel Üretim Maliyetleri: 13.000.- Değişken GÜM 4.000.- Sabit GÜM 9.000.- ÜRETİLEN MAMULLERİN MALİYETİ 45.000.- 11.000.- (Kullanılan Kapasite) 7.000.- 43.000.- Sabit GÜM 2.000.-

Değişken Maliyet Yöntemine Göre Normal Maliyet Yöntemine Göre Tam maliyet yöntemine göre üretim maliyeti 25.000 Normal maliyet yöntemine göre üretim maliyeti 24.200 Değişken maliyet yöntemine göre üretim maliyeti 21.000 Asal maliyet yöntemine göre üretim maliyeti 15.000 Değişken Maliyet Yöntemine Göre Normal Maliyet Yöntemine Göre Asal Maliyet Yöntemine Göre Tam Maliyet Yöntemine Göre Direkt İlk Madde ve Malzeme Maliyetleri Direkt İşçilik Maliyetleri Genel Üretim Maliyetleri: Değişken GÜM Sabit GÜM ÜRETİLEN MAMULLERİN MALİYETİ 25.000.- 15.000.- 21.000.- 10.000.- 6.000.- 3.200.- 4.000.- Kullanılan

( - ) SMM [ (21.000 TL ÷ 80 adet) x 75 adet ] (19.687,5) Tırsan AŞ’nin yıllık üretim kapasitesi 100 adettir. İşletme 2005 yılında 80 adet üretim yapmıştır. 2005 yılında toplam 30.000 TL bedelle 75 adet satış yapılmıştır. İşletmede işçilere parça başına ücret ödenmektedir. Tam maliyet yöntemine göre üretim maliyeti 25.000 Normal maliyet yöntemine göre üretim maliyeti 24.200 Değişken maliyet yöntemine göre üretim maliyeti 21.000 SATIŞLAR 30.000 ( - ) SMM [ (21.000 TL ÷ 80 adet) x 75 adet ] (19.687,5) BRÜT SATIŞ KARI 10.312,5

30 EYLÜL 2000

Değişken TAM Normal 2.000.000 2.000.000 3.000.000 3.000.000 800.000 %80 2.000.000 8.000.000 2.000.000 7.000.000 7.800.000 875 1.000 975

500.000

24.000.000 ÷ 10.000 2.400 2.400 X 8.000 = 19.200.000

Tırsan AŞ’nin yıllık üretim kapasitesi 100 adettir Tırsan AŞ’nin yıllık üretim kapasitesi 100 adettir. İşletme 2005 yılında 80 adet üretim yapmıştır. 2005 yılında toplam 30.000 TL bedelle 75 adet satış yapılmıştır. İşletmede işçilere parça başına ücret ödenmektedir. İşletmenin çeşitli yöntemlere göre tespit edilmiş 2005 yılı için üretim maliyeti aşağıdaki gibidir: Tam maliyet yöntemine göre üretim maliyeti 25.000 Normal maliyet yöntemine göre üretim maliyeti 24.200 Değişken maliyet yöntemine göre üretim maliyeti 21.000 Asal maliyet yöntemine göre üretim maliyeti 15.000 Değişken ve Sabit GÜG tutarı ne kadardır? İşletmenin stok takibinde LIFO yöntemini kullandığını varsayarak brüt satış karı tutarını değişken maliyet yöntemine göre hesaplayınız.

Bir işletmenin 1999 dönemine ait gelir tablosu aşağıdaki gibidir Bir işletmenin 1999 dönemine ait gelir tablosu aşağıdaki gibidir. İşletme maliyetlerini tam maliyet yöntemine göre hesaplamaktadır. İşletmede dönem başı yarı mamul ve mamul stoğu bulunmamaktadır. Dönemde ise 10.000 adet mamul üretilmiş olup bunun 8.000 adedi satılmıştır. İşletmede üretimi tamamlanmamış mamul yoktur. Brüt Satışlar (10.000 adet x 60.000 TL/adet) 600.000.000 (-) Satıştan İndirimler ---- Net Satışlar 600.000.000 (-) Satışların Maliyeti (480.000.000) Direkt İlk madde ve Malzeme Gider 200.000.000 Direkt İşçilik Giderleri 160.000.000 Genel Üretim Giderleri 120.000.000 Sabit 80.000.000 Değişken 40.000.000 . Brüt Satış Karı 120.000.000 400.000.000 200.000.000 160.000.000 40.000.000 İşletmenin gelir tablosunu değişken maliyet yöntemine göre yeniden düzenleyiniz.

İstenen: Yukarıdaki bilgileri esas alarak, işletmenin; Tam maliyet, Bir işletmenin dönem sonu itibariyle üretim giderleri aşağıdaki gibidir. Direkt İlk madde ve Malzeme Gider 2.000.000 Direkt İşçilik Giderleri 3.000.000 Genel Üretim Giderleri 3.000.000 Sabit 1.000.000 Değişken 2.000.000 İşletmenin üretim kapasitesi 10.000 adet mamuldür. İşletme sözkonusu dönemde 8.000 adet mamul üretmiş ve satmıştır. İstenen: Yukarıdaki bilgileri esas alarak, işletmenin; Tam maliyet, Normal maliyet, Değişken maliyet yöntemlerine göre mamul birim maliyetini hesaplayınız.

Stok Kartı

FIFO LIFO 1.500 1.500 1.500 4.800.000 3.200 4.800.000 2.000 7.000.000 3.200 4.800.000 1.500 3.500 5.250.000 11.800.000 14.850.000

FIFO’ya Göre LIFO’ya Göre 8 x 1000 = 8.000.- 3 x 1100 = 3300.- 9.050.- 8 3 15 5

730 GENEL ÜR. MLY. HS. 151 YARI MAMUL-ÜR. HS. 20.000.000 20.000.000 20.000.000 20.000.000 dönembaşı SMM Dönem içi stokları 620 SAT. MAMUL.MLY. HS. 152 MAMULLER HS. 400 Adet 20.000.000 DB 150.000.000 20.000.000 60.000.000 20.000.000 60.000.000 500 Adet 80.000.000 170.000.000 80.000.000 150.000.000 ÷ 1000 adet x 400 adet = 60.000.000.- 1.200.000.000 x %20 x 1/12 = 20.000.000.- (Mak.amort.gid)

Tarih Giren Çıkan Kalan Adet Tutar 1.12 800 250 200.000 3.12 200 300 Br.Fiyat Tutar 1.12 800 250 200.000 3.12 200 300 60.000 260.000 4.12 400 100.000 160.000 13.12 350 70.000 230.000 22.12 75.000 100 155.000 İlgili dönemde 250.000 TL direkt işçilik ve 280.000 TL’lik GÜG de tahakkuk etmiştir. Söz konusu dönemde 30.000 TL dönembaşı yarı mamul ve 45.000 lira dönemsonu yarı mamul stoğu bulunmaktadır. Şef yeni alınan muhasebe elemanının gayretini takdir etmiş ancak direkt ilk madde ve malzeme maliyetinin LIFO yöntemine göre belirlenmesini istemiştir. b) SMM Tablosunu düzenleyiniz. 24 Nisan 1998

Son Giren İlk Çıkar Maliyet Yöntemi Tarih Giren Çıkan Kalan Adet Br.Fiyat Tutar 1.12 800 250 200.000 3.12 200 300 60.000 260.000 4.12 110.000 600 150.000 13.12 350 70.000 220.000 22.12 100 95.000 500 125.000 1200 330.000 700 205.000

(+) Dönembaşı İlk Madde ve Malzeme Stok. Maliyeti (+) Dönemiçi İlk Madde ve Malzeme Alış Maliyeti Kullanılabilir İlk Madde ve Malzeme Stokları Maliyeti (-) Dönemsonu İlk Madde ve Malzeme Stok. Maliyeti I.Üretimde Kullanılan İlk Madde ve Malzeme Stok. Mly II. Direkt İşçilik Maliyetleri III. Genel Üretim Maliyetleri TOPLAM ÜRETİM MALİYETLERİ (+) Dönembaşı Yarı Mamul Stoklarının Maliyeti DÖNEMİN ÜRETİM MALİYETLERİ (-) Dönemsonu Yarı Mamul Stoklarının Maliyeti ÜRETİLEN MAMULLERİN MALİYETİ (+) Dönembaşı Mamul Stoklarının Maliyeti SATILABİLİR MAMULLERİN MALİYETİ (-) Dönemsonu Mamul Stoklarının Maliyeti SATILAN MAMULLERİN MALİYETİ 200.000 130.000 330.000 125.000 205.000 250.000 280.000 735.000 30.000 765.000 45.000 720.000 720.000 720.000 İlgili dönemde 250.000 TL direkt işçilik ve 280.000 TL’lik GÜG de tahakkuk etmiştir. Söz konusu dönemde 30.000 TL dönembaşı yarı mamul ve 45.000 lira dönemsonu yarı mamul stoğu bulunmaktadır.

İşçilik

İŞÇİLİK GİDERLERİYLE İLGİLİ ÖZEL KONULAR Fazla Çalışma Karşılığı Ek Ödemeler Normal çalışma saatleri dışında yapılan çalışmalar için ödenen ek ücretlerdir. Ek ödemeler; direkt işçilik mi, endirekt işçilik mi? i) Fazla çalışma, belirli bir siparişin yetişmesi için yapılıyorsa ve bu fazla çalışmanın yarattığı maliyet artışı müşteri tarafından kabul ediliyorsa, ek ödeme farkı direkt işçilik olarak kabul edilmelidir. ii) Fazla çalışma kapasite eksikliği nedeniyle üretim darboğazını aşmak üzere yapılıyorsa, ek ödeme farkı endirekt işçilik olarak kabul edilip genel üretim giderleri içine kayıtlanmalıdır.

İŞÇİLİK GİDERLERİYLE İLGİLİ ÖZEL KONULAR Boşa Geçen Zaman Karşılığı Ücretler Bir işçinin işinin başında olup da, çeşitli nedenlerle üretim faaliyetinde bulunmadan geçirdiği zaman boşa geçen zamanı ifade etmektedir. Boş işçilik karşılığı ücret giderlerinin muhasebeleştirilmesinde i) Eğer boş işçiliği ortaya çıkaran neden, işletme yönetimi tarafından önlenebilir nedenlerden meydana geliyorsa, boş işçilik karşılığı ücret genel üretim giderlerine kaydedilmektedir. ii) Boş işçiliği ortaya çıkaran neden, enerji kısıntısı, grev, yangın, sel vb.’den kaynaklanıyorsa (işletme yönetimi tarafından önlenemez) boş işçilik karşılığı ödenen ücret, sonuç hesapları aracılığıyla dönem sonuçlarına (Kâr / Zarar) aktarılır.

A İşletmesinde mayıs ayında 25 gün üretim yapılmış ve 5 gün grev nedeniyle üretime ara verilmiştir. Mayıs ayına ilişkin ücretlerin dağılımı şöyledir: B 710 Direkt işçilik 3.000.000 Endirekt işçilik 2.500.000 Pazarlama İşçilikleri 1.000.000 Genel Yönetim işçilikleri 1.500.000 / 30 X 25 = 2.500.000 730 + 500.000 = 3.000.000 770 760 İstenen: Mayıs ayına ilişkin ücret tahakkukunu ve bu ücretlerin ilgili hesaplara yansıtılmasına ilişkin muhasebe kayıtlarının 7/A seçeneğine göre yapınız Üretime yıllık olarak yapılan mutat bakım nedeniyle 5 günlük ara verildiğini varsayarak (a) şıkkındaki soruyu tekrar cevaplayınız. (vergi kesintileri ve SSK kesintileri dikkate alınmayacaktır) 28 KASIM 2004

Direkt İşçilik Maliyeti 36.000 x 4 = 144.000.- TL Genel Üretim Maliyeti 10.000 + 2000 = 12.000.- TL 6 ürün x 5 işçi = 30 ürün x 1000 TL = 30.000.- TL 1 ürün x 5 işçi = 5 ürün x 1200 TL = 6.000.- TL Haftalık Direkt İşçilik Maliyeti 36.000.- TL Mühendis ustabaşı olarak çalıştığı için Genel Üretim Maliyeti olarak kabul edilir.

İstenen: İşletmenin Mayıs ayı ücret tahakkukunu yapınız. Bir işletmede 5 işçi ve 1 mühendis çalışmaktadır. İşçilere parça başına 1000 TL ücret ödenmektedir. Mühendise ise aylık 10.000 TL ödeme yapılmaktadır. İşletmede Mayıs ayında her bir işçi hafta içi çalışarak 6 adet üretim yapmıştır. Ayrıca, bir hafta sonu Cumartesi ve Pazar günü de müşteriden gelen özel bir siparişin yetiştirilmesi için çalışılmış ve her işçi 1 adet üretim yapmıştır (toplam 5 adet üretim yapılmıştır). İşçilere bu üretimlerine karşılık parça başına 1.200 TL ödenecektir. Mühendise ise hafta sonu çalışması karşılığında 2.000 TL ödenecektir. SSK işveren primi %20, SSK işçi primi %14’dür. Ücretlerden %15 oranında gelir vergisi kesintisi yapılmaktadır. (damga vergisi ve işsizlik sigortası dikkate alınmamaktadır) İstenen: İşletmenin Mayıs ayı ücret tahakkukunu yapınız. 17 TEMMUZ 2005

Saat ücreti 1.000.000 TL/saat (günde 8 saat çalışmaktadır) Bay A, X işletmesinde, EÜG yerinde çalışmakta olan bir işçidir. Bay A’nın Mayıs 2000 ayına ilişkin ücret bilgileri aşağıdaki gibidir: Çalışma gün sayısı 30 gün Saat ücreti 1.000.000 TL/saat (günde 8 saat çalışmaktadır) Fazla çalışma 6 saat Fazla çalışma ücreti 1.500.000 TL/saat (%50 zamlı) Gelir Vergisi %15 SSK Tabanı 150.000.000 TL SSK Tavanı 450.000.000 TL SSK İşçi Payı %14 SSK İşveren Payı %19,5 Bay A’nın tarafından gerçekleştirilen, fazla çalışma işlerin genel sıkışıklığından kaynaklanmaktadır. İstenen: İşçinin, Mayıs ayı ücretine ilişkin tahakkuk kaydını yasal kesintileri de dikkate alarak yapınız. 01 Temmuz 2000

Normal Ücret : 30 gün x 8 saat x 1.000.000 TL = 240.000.000 TL Fazla Çalışma : 6 saat x 1.500.000 TL = 9.000.000 TL BRÜT ÜCRET…………………………………….. 249.000.000 TL 710 730 710 730 BRÜT ÜCRET.. 249.000.000 TL SSK İşçi Primi : 249.000.000 x %14 = 34.860.000 TL Gelir Vergisi : (249.000.000 – 6.720 ) x %15 = 6.192 TL KESİNTİLER TOPLAMI ………………….. 22.512 TL NET ÜCRET ……………………………….. 25.488 TL SSK İşv.Primi : 249.000.000 x %19,5 = 9.600 TL 730 360 361 335

Birleşik Maliyetler

Ek maliyetler XY YZ . Satışlar ( 1000 kg x 400.000 TL) 400.000.000 ( 700 kg x 500.000 TL) 350.000.000 TOPLAM SATIŞLAR 750.000.000 %53,3 %46,7 BİRLEŞİK MAL. 420.000.000 224.000.000 196.000.000 EK MALİYETLER --- 100.000.000 %53,3 %46,7 TOPLAM MALİYETLER 224.000.000 296.000.000 BİRİM MALİYETLER 224.000.- 422.857,-

Kimyasal maddeler üreten bir işletme, aynı üretim sürecinde, aynı anda, üç adet ürün elde etmektedir. Bu ürünlerden X ve Y ortak ürün, XY ise yan ürün niteliğindedir. Mayıs ayında, sözkonusu ürünlerin ayrılma noktasına kadar yapılan ortak giderler 200.000 TL olarak gerçekleşmiştir. Ayrılma noktasından sonra, X ürünü için 16.000 TL, Y ürünü için 29.000 TL, XY ürünü için ise 10.000 TL ek gider yapılmış ve 1000 litre X, 1500 litre Y ve 500 litre XY ürünü elde edilmiştir. X ürünün satış fiyatı 310 TL/lt, Y ürünün satış fiyatı 150 TL/lt ve XY ürünün satış fiyatı ise 15.000 TL’dir. İşletmede, yan ürün maliyetine sadece tamamlayıcı giderler yüklenmektedir. Ortak giderler ise, ürünlere net satış değeri oranında dağıtılmaktadır. İstenen: Her bir ürünün toplam maliyetini ve birim maliyetini bulunuz. 16 Eylül 2000 - af

Satış Değeri Ek Maliyet Net Satış Değeri Değişim Oranı Ortak Maliyet Ortak Gider Payı X 310.000 (16.000) 294.000 %60 (294 / 490) 200.000 120.000 Y 225.000 (29.000) 196.000 %40 (196 / 490) 80.000 490.000 Ürünlerin Maliyeti Ortak Gider Toplam Maliyet Üretim Miktarı Birim Maliyet X 120.000 16.000 136.000 1.000 lt 136 TL Y 80.000 29.000 109.000 1.500 lt 72,6 TL XY --- 10.000 500 lt 20 TL 55.000

Bir işletme A ve B adlı ortak ürün niteliğinde iki mamul üretmektedir Bir işletme A ve B adlı ortak ürün niteliğinde iki mamul üretmektedir. Bu iki mamul bir aşamaya kadar bir üretim hattında üretilmektedir. Ayrılma noktasından sonra ise mamullerin tamamlanması için ek işlemler yapılmaktadır. Temmuz ayında, 2.000 adet A Mamulü ve 4000 adet B Mamulü üretilmiştir. Ayrılma noktasından sonra A için 1.000.000 TL, B için ise 4.000.000 TL ek gider yapılmıştır. A mamulünün satış fiyatı 4.500.000 TL ve B mamulünün ise 6.750.000 liradır. Fiziksel miktarlara göre dağıtım yöntemi kullanılarak tespit edilen birim maliyetleri A için 3.000 TL, B için ise 3.500 TL’dir. İstenen: Mamuller için yapılan ortak gider tutarlarını hesaplayınız. A ve B mamullerinin birim maliyetlerini Net Satış Değerleri Oranında Dağıtım Yöntemi’ni kullanılarak tespit ediniz.

GENEL ÜRETİM MALİYETLERİ DAĞITIM

Fab.Bina Amort.Yük.Oranı = 75000 ÷ 500 m2 = 150 TL/ m2 1. 2. Yemekhane 8.250 9.000 (18.000) 750 7.667 9.583 (17.250) 30.000 37.500 6.000 1.500 I. Dağıtım Toplamı 70.917 55.000 91.083 72.500 18.000 16.500 162.000 200 / 450 % 44,4 250 / 450 % 55,6 150 x 200 150 x 250 150 x 40 150 x 10 450 55 / 120 60 / 120 % 45,83 % 50 % 4,17 5 / 120 120

Fab.Bina Amort.Yük.Oranı = 20.000 ÷ 500 m2 = 40 TL/ m2 8.000 10.000 1.600 400 11.600 I. Dağıtım Toplamı 33.000 45.000 15.400 105.000 40 x 200 40 x 250 40 x 40 40 x 10 Y.hane Isıtma 11.600 I. Dağıtım Toplamı 33.000 45.000 15.400 105.000 Y = 11.600 + 0,08 I I = 15.400 + 0,04 Y I = 15.400 + 0,04 (12.873,194) I = 15.914, 928 K = (12873,194 x %46) + (15914,928 x %41) = 12.446,79 Y = 11.600 + 0,08 (15.400 + 0,04 Y) Y = 11.600 + 1.232 + 0,0032 Y 0,9968 Y = 12.832 Y = 12.873,194 D = (12873,194 x %50) + (15914,928 x %51) = 14.553,21

%50 %40 %10 150 %50 %33,33 %16,67 180 Y = 2.000.000 + 0,1667 B B = 3.000.000 + 0,10 Y Y = 2.542.372, 88 B = 3.254.237,29 10 = (2.542.372, 88 x %50) + (3.254.237,29 x %50) = 2.898.305,08 1.271.186,44 1.627.118,64 11 = (2.542.372, 88 x %40) + (3.254.237,29 x %33) = 2.386.440,68 1.016.949,15 1.084.745,76

Y.hane B.onar 10 11 I.Dağıtım Top. 2.000.000 3.000.000 7.000.000 5.000.000 Yemekhane 2.542.372, 88 254.237,29 1.271.186,44 1.016.949,15 Bakım Onar 542.372, 88 3.254.237,29 1.627.118,65 1.084.745,76 II. Gider Dağıtımı Toplamı 9.898.305,09 7.101.694,91 17.000.000

Sos. Tes. Yükleme Oranı = Sos. Tes. Maliyeti / (İşçi sayısı – Sos. Tes Sos.Tes. Yükleme Oranı = Sos.Tes. Maliyeti / (İşçi sayısı – Sos.Tes. İşçi sayısı) 110.000.000 / 58 işçi - 3 işçi = 2.000.000 TL/işçi Bak-On. Yükleme Oranı = Bak-Onar Maliyeti / (B.onar Saati – B.Onar ait Saat) 65.000.000 / 350 Bs - 25 Bs = 200.000 TL/Bs Muhtelif İdari İşler = M.İ.İşl. Maliyeti / (İşçi Sayısı – M.İ.İşler İşçi Sayısı) Yükleme Oranı 45.000.000 / 58 işçi - 5 işçi = 849.056,6 TL/işçi Enerji Yükleme Oranı = Enerji Maliyeti / ( Kws – Enerjinin Kws) 162.500.000 / 3600 kws - 350 kws = 50.000 TL/kws

kesim dikim Boya-Ambalaj Sos-Tesis bakım-O. Muh.İd.İş. Enerji Toplam   kesim dikim Boya-Ambalaj Sos-Tesis bakım-O. Muh.İd.İş. Enerji Toplam Sos.Tes.YO 13 18 12 3 2 5 58 Bak-On YO 30 75 60 40 25 20 100 350 Mİİ YO Enerji YO 900 800 650 150 450 300 3600   kesim dikim Boya-Ambalaj Sos-Tesis bakım-O. Muh.İd.İş. Enerji Toplam Sos.Tes.YO 26.000.000 36.000.000 24.000.000 4.000.000 10.000.000 110.000.000 Bak-Onar YO 6.000.000 15.000.000 12.000.000 8.000.000 20.000.000 65.000.000 Mİİ YO 11.037.736 15.283.019 10.188.679 2.547.170 1.698.113 4.245.283 45.000.000 Enerji YO 40.000.000 32.500.000 7.500.000 22.500.000 162.500.000

  kesim dikim Boya-Ambalaj Sos-Tesis bakım-O. Muh.İd.İş. Enerji Toplam I.Gid.Dağ. 700.000.000 600.000.000 500.000.000 100.000.000 60.000.000 50.000.000 110.000.000 2.120.000.000 Sos.Tes.YO 26.000.000 36.000.000 24.000.000 4.000.000 10.000.000 Bütçelenen Bak-Onar YO 6.000.000 15.000.000 12.000.000 8.000.000 65.000.000 20.000.000 Mİİ YO 11.037.736 15.283.019 10.188.679 2.547.170 1.698.113 45.000.000 4.245.283 Enerji YO 40.000.000 32.500.000 7.500.000 22.500.000 162.500.000 II. Gider Top. 788.037.736 706.283.019 578.688.679 118.047.170 88.198.113 79.000.000 144.245.283 Toplam Fark Eksik Fazla Fiili Maliyetler ile Bütçelenen Maliyetler arasındaki fark -8.047.170 -23.198.113 -34.000.000 18.254.717 -46.990.566 Farkların 40% 20% Dağıtımı 18.796.226 9.398.113 TOP. MLY 806.833.962 725.079.245 588.086.792

Sipariş Maliyeti Sistemi

10-Kesim Atölyesi 20-Montaj Atölyesi Yemek O. Genç O. Yemek O. Genç O. Bir işletme 10-Kesim ve 20-Montaj EÜMY’ne Yemek odası ve Genç odası takımı olmak üzere iki ürün üretmektedir. Her iki üründe hem kesim hem de montaj atölyesinde işlem görmektedir. İşletme Aralık 2001 ayında 20 adet Yemek odası ve 15 adet Genç odası takımının üretimine başlamıştır. Aralık 2002 dönemine ait maliyet bilgiler şöyledir: 10-Kesim Atölyesi 20-Montaj Atölyesi Yemek O. Genç O. Yemek O. Genç O. Dir. İlk Md. Ve Mlz. Mly 650.000 750.000 250.000 150.000 Direkt İşçilik Maliyeti 850.000 550.000 750.000 350.000 Genel üretim giderleri ise 1.350.000 liradır. GÜG’nin 700.000 liralık kısmı 10-Kesim atölyesiyle, 200.000 liralık kısmı ise 20-Montaj atölyesiyle doğrudan ilişkilidir. İşletmede, GÜG siparişlere, direkt ilk madde ve malzeme giderleri esas alınarak yüklenmektedir. Mayıs ayı sonunda itibariyle Yemek odası ve Genç Odası takımlarının üretimi tamamlanmış ve mamul ambarına gönderilmiştir. İstenen: Yemek odası ve genç odası takımlarının toplam ve birim maliyetlerini hesaplayınız. Yemek odası takımının 10 adedi 200.000 TL + %18 KDV ile nakden satıldığına göre muhasebe kayıtlarını yapınız. 2 Şubat 2002

10-Kesim Atölyesi 20-Montaj Atölyesi Yemek O. Genç O. Yemek O. Genç O. + 1.400.000 400.000 = 1.800.000 10-Kesim Atölyesi 20-Montaj Atölyesi Yemek O. Genç O. Yemek O. Genç O. Dir. İlk Md. Ve Mlz. Mly 650.000 750.000 250.000 150.000 Direkt İşçilik Maliyeti 850.000 550.000 750.000 350.000 Genel Üretim Mly (Direkt) 700.000 200.000 325.000 375.000 125.000 75.000 Genel Ü. Mly (Endirekt) 450.000 162.500 187.500 62.500 37.500 Toplam Üretim Maliyet 1.987.500 1.862.500 1.187.500 612.500 Yemek Odası Top. Mly = 3.175.000 TL ÷ 20 Adet = 158.750 TL Genç Odası Top. Mly = 2.475.000 TL ÷ 15 Adet = 165.000 TL Yemek Odası Satışları = (200.000 TL x 1,18) x 10 Adet = 2.360.000 TL (―) Yemek Odası SMM = 158.750 x 10 Adet = (1.587.500 TL ) Yemek Odası Brüt Satış Karı 772.500 TL

10 Nolu Gid.Yeri 11 Nolu Gider Yeri A B A B . 01 Temmuz 2000 Bir işletem 10 ve 11 nolu EÜMY’nde A ve B adlı iki ürün üretmektedir. A ürünü, 10 nolu gider yerinde, B ürününü ise 10 ve 11 nolu gider yerinde üretilmektedir. İşletme Mayıs ayında, 5 adet A ve 10 adet B ürününün üretimine başlamıştır. Mayıs dönemine ilişkin bilgiler şöyledir: 10 Nolu Gid.Yeri 11 Nolu Gider Yeri A B A B . Dir. İlk Md. Mlz. Mly 500.000 400.000 --- 100.000 Direkt İşçilik Maliyeti 200.000 300.000 --- 50.000 = 0,20 TL 900.000 = 0,5 TL 1.000.000 Genel Üretim Mly (Direkt) 180.000 120.000 100.000 80.000 180.000 --- 120.000 Genel Ü. Mly (Endirekt) 500.000 250.000 200.000 --- 50.000 500.000 Genel üretim giderleri ise 800.000 liradır. GÜG’nin 180.000 liralık kısmı 10 nolu gider yeriyle, 120.000 liralık kısmı ise 11 nolu gider yeriyle doğrudan ilişkilidir. İşletmede, GÜG siparişlere, direkt ilk madde ve malzeme giderleri esas alınarak yüklenmektedir. Mayıs ayı sonunda itibariyle A ve B ürünlerinin üretimi tamamlanmış ve mamul ambarına gönderilmiştir. İstenen: A ve B ürünlerinin toplam ve birim maliyetlerini hesaplayınız. Toplam Üretim Mly 1.050.000 980.000 --- 320.000 1.300.000

Safha Maliyeti Sistemi

DİMM Şekillen. Dönembaşı Yarı Mamul St Tamamlanan 20.000 --- 8.000 Dönemiçinde Tamamlanan (80.000 – 20.000) 60.000 60.000 60.000 Dönemsonu Yarı Mamul St Tamamlanan 40.000 40.000 24.000 Üretimden Çıkan miktar 120.000 100.000 92.000

ORTALAMA MALİYET 1. Fiziki Akım Tablosu 2. Eşdeğer Mam.Miktarı DB Yarı Mam. St. Miktarı Üretimine Yeni Başlanan Üretime Giren 2.000 10.000 12.000 DİMM Şekillendirme Üretimi Tamamlanan DS Yarı Mam.St.Miktarı Normal Fireler Anormal Fireler Üretimden Çıkan 9.000 9.000 9.000 2.000 2.000 1.500 900 1.000 900 900 100 100 100 12.000 12.000 11.500 3. Toplam DİMM Şekillendirme DB Yarı Mam.St. Maliyeti Cari Dönem Maliyetleri Toplam 77.000 41.000 36.000 460.500 232.000 228.500 537.500 273.000 264.500 (÷) EDM.Miktarı 12.000 11.500 (=) Br.EDM.Maliyeti 45,75 = 22,75 + 23 4. Toplam DİMM Şekillendirme Üretimi Tamamlanan DS Yarı Mam.St Mly Normal Fireler Anormal Fireler Toplam 411.750 (9.000 x 45,75) 80.000 (2.000 x 22,75) + (1500x23) 41.175 (900 x 45,75) 4.575 (100 x 45,75) 537.500

FIFO = + 140 55 85 1.450.000 1. Fiziki Akım Tablosu 2. Eşdeğer Mam.Miktarı DB Yarı Mam. St. Miktarı Üretimine Yeni Başlanan Üretime Giren 1.000 9.000 10.000 DİMM Şekillendirme DB Yarı Mam.St.Miktarı Üretimi Tamamlanan DS Yarı Mam.St.Miktarı Normal Fireler Anormal Fireler Üretimden Çıkan 1.000 --- 400 7.000 7.000 7.000 2.000 2.000 1.400 --- --- --- --- --- --- 10.000 9.000 8.800 3. Toplam DİMM Şekillendirme DB Yarı Mam.St. Maliyeti Cari Dönem Maliyetleri Toplam 207.000 105.000 102.000 1.243.000 495.000 748.000 1.450.000 495.000 748.000 (÷) EDM.Miktarı 9.000 8.800 (=) Br.EDM.Maliyeti = + 140 55 85 4. Toplam DİMM Şekillendirme DB Y. Mam.Mly (Önceki) DB Y. Mam.Mly (Cari) Üretimi Tamamlanan DS Yarı Mam.St Mly Normal Fireler Anormal Fireler Toplam 207.000 34.000 ---- (400 x 85) 980.000 (7.000 x 140) 229.000 (2.000 x 55) + (1.400 x 85) ---- ---- 1.450.000

ORTALAMA MALİYET 1.Safha Açık İşletme 1. Fiziki Akım Tablosu 2. Eşdeğer Mam.Miktarı DB Yarı Mam. St. Miktarı Üretimine Yeni Başlanan Üretime Giren --- 5.000 5.000 DİMM Şekillendirme Üretimi Tamamlanan DS Yarı Mam.St.Miktarı Normal Fireler Anormal Fireler Üretimden Çıkan 5.000 5.000 5.000 --- ---- ---- --- 1.000 ---- ---- --- ---- ---- 5.000 5.000 5.000 3. Toplam DİMM Şekillendirme DB Yarı Mam.St. Maliyeti Cari Dönem Maliyetleri Toplam ---- --- --- 105.000 50.000 55.000 105.000 50.000 55.000 (÷) EDM.Miktarı 5.000 5.000 (=) Br.EDM.Maliyeti 21 = 10 + 11 4. Toplam DİMM Şekillendirme Üretimi Tamamlanan DS Yarı Mam.St Mly Normal Fireler Anormal Fireler Toplam 105.000 (5.000 x 21) ---- ---- ---- 105.000

ORTALAMA MALİYET 2.Safha Kırma-Yıkama 1. Fiziki Akım Tablosu 2. Eşdeğer Mam.Miktarı DB Yarı Mam. St. Miktarı Üretimine Yeni Başlanan Üretime Giren --- 5.000 5.000 Devralınan DİMM Şekillendirme Üretimi Tamamlanan DS Yarı Mam.St.Miktarı Normal Fireler Anormal Fireler Üretimden Çıkan 4.000 4.000 4.000 4.000 1.000 1.000 1.000 400 --- 1.000 ---- ---- ---- --- ---- ---- ---- 5.000 5.000 5.000 4.400 3. Toplam Devralınan DİMM Şekillendirme DB Yarı Mam.St. Maliyeti Cari Dönem Maliyetleri Toplam ---- --- --- --- 140.200 35.200 105.000 3.000 32.200 35.200 140.200 105.000 3.000 32.200 (÷) EDM.Miktarı 5.000 5.000 4.400 28,918 = (=) Br.EDM.Maliyeti 21 + 0,6 + 7,318 4. Toplam DİMM Şekillendirme Üretimi Tamamlanan DS Yarı Mam.St Mly Normal Fireler Anormal Fireler Toplam 115.673 (4.000 x 28,918) 24.527 (1.000 x 21) + (1.000 x 0,6) + (400 x 7,318) ---- ---- 140.200

ORTALAMA MALİYET 1. Fiziki Akım Tablosu 2. Eşdeğer Mam.Miktarı DB Yarı Mam. St. Miktarı Üretimine Yeni Başlanan Üretime Giren ---- 20.000 20.000 DİMM Şekillendirme Üretimi Tamamlanan DS Yarı Mam.St.Miktarı Normal Fireler Anormal Fireler Üretimden Çıkan 15.000 15.000 15.000 5.000 5.000 2.000 ---- ---- ---- ---- ---- ---- 20.000 20.000 17.000 3. Toplam DİMM Şekillendirme DB Yarı Mam.St. Maliyeti Cari Dönem Maliyetleri Toplam ---- ---- ---- 1.340.000 700.000 640.000 1.340.000 700.000 640.000 (÷) EDM.Miktarı 20.000 17.000 = (=) Br.EDM.Maliyeti 72,647 35 + 37,647 4. Toplam DİMM Şekillendirme Üretimi Tamamlanan DS Yarı Mam.St Mly Normal Fireler Anormal Fireler Toplam 1.089.706 (15.000 x 37,647) 250.294 (5.000 x 35) + (2.000 x 37,647) ---- ( ---- ) ---- ( ---- ) 1.340.000

s.385

ORTALAMA MALİYET 1. Fiziki Akım Tablosu 2. Eşdeğer Mam.Miktarı DB Yarı Mam. St. Miktarı Üretimine Yeni Başlanan Üretime Giren 1.000 3.000 4.000 DİMM Şekillendirme Üretimi Tamamlanan DS Yarı Mam.St.Miktarı Normal Fireler Anormal Fireler Üretimden Çıkan 3.000 3.000 3.000 500 500 300 300 300 300 200 200 200 4.000 4.000 3.800 3. Toplam DİMM Şekillendirme DB Yarı Mam.St. Maliyeti Cari Dönem Maliyetleri Toplam 606.000 200.000 406.000 1.134.000 400.000 734.000 1.740.000 600.000 1.140.000 (÷) EDM.Miktarı 4.000 3.800 = (=) Br.EDM.Maliyeti 450 150 + 300 4. Toplam DİMM Şekillendirme Üretimi Tamamlanan DS Yarı Mam.St Mly Normal Fireler Anormal Fireler Toplam 1.350.000 (3.000 x 450) 165.000 (500 x 150) + (300 x 300) 135.000 ( 300 x 450 ) 90.000 ( 200 x 450 ) 1.740.000

Sapma Analizi

620 Satılan Mamullerin Maliyeti --- Standart maliyet yöntemini uygulamakta olan bir işletmenin dönem sonu itibariyle hesaplarının durumu aşağıdaki gibidir: Borç alacak 151 Üretim Yarı Mamul 12.000 10.000 152 Mamuller 14.000 13.000 620 Satılan Mamullerin Maliyeti --- 710 Direkt İlk Madde ve Malzeme Gid. 2.000 711 Dir. İlk Madde ve Malz. Gid. Yns. 2.100 720 Direkt İşçilik Giderleri 3.000 720 Direkt İşçilik Giderleri Yansıtma 2.950 730 Genel Üretim Giderleri 7.200 731 Genel Üretim Giderleri Yansıtma 6.950 Dönembaşında tahmin edilen ilk madde ve malzeme fiyatları ile işçilik saat ücretleri yıl içerisinde aynen gerçekleşmiştir. Genel Üretim giderleri sapmasının %40’nın bütçe, geri kalanının ise kapasite sapması olduğu bilinmektedir. Sapma tutarlarını hesaplayınız ve türlerini belirtiniz Sapma tutarlarının dağıtımını yapınız. 17 Temmuz 2005

Sapmalar Direkt İlk Madde ve Malzeme Direkt İşçilik GÜG . Sabit GÜG (6.950 – 7.200) 250 Olumsuz Fiyat Sapması Miktar Sapması (2.100 – 2.000) 100 O.lu Ücret Sapması Verim Sapma (2.950 – 3.000) 50 O.suz Bütçe Sapması (250 x %40 ) 100 O.suz Kapasite Sapması (250 – %60) 150 O.suz 200 Olumsuz

Yarı Mam-Ür. Mamuller Hs. SMM Hs. 12.000 10.000 14.000 13.000 Olumsuz Fark Yarı Mamuller Üretim 2.000.- % 12,5 200 25 Mamuller Üretim 1.000.- % 6,25 200 12,5 Satılan Mam.Mly 13.000.- % 81,25 200 162,5 Toplam 16.000.- % 100 200

s.371

DİMM: Fiyat Sapması (Fiili Fiyat x Fiili Miktar) (Standart Fiyat x Fiili Miktar) DİMM Fiyat Sapması (1.100.500.000÷15500m)71.000 TL x 3,1 m (15.500÷5000 adet) 70.000 x 3,1 m (1000 TL x 3,1 m) = 3.100 TL Olumsuz Sapma

DİMM: Miktar Sapması (Standart Fiyat x Fiili Miktar) (Standart Fiyat x Standart Miktar) DİMM Miktar Sapması 70.000 TL x 3,1 m 70.000 TL x 3 m (70.000 TL x 0,10 m) = 7.000 TL Olumsuz Sapma

Direkt İşçilik: Ücret Sapması (Fiili Ücret x Fiili Süre) (Standart Ücret x Fiili Süre) Direkt İşçilik Ücret Sapması 82.000 TL x 3,8 DİS (1.558.000.000÷19000 DİS) (19000 Dis ÷5000) 80.000 TL x 3,8 DİS (2.000 TL x 3,8 DİS) = 7.600 TL Olumsuz Sapma

Direkt İşçilik: Verim (süre) Sapması (Standart Ücret x Fiili Süre) (Standart Ücret x Standart Süre) Direkt İşçilik Ücret Sapması 80.000 TL x 3,8 DİS 80.000 TL x 4 DİS (80 .000 TL x 0,2 DİS) = 16.000TL Olumlu Sapma

s.341

DİMM: Fiyat Sapması (FF x FM) (FF x FM) (SF x FM) (SF x FM) A Hammaddesi B Hammaddesi (FF x FM) (FF x FM) (SF x FM) (SF x FM) DİMM Fiyat Sapması 105.000 TL x 2,05 kg 52.000 x 2,95 kg (41.000kg÷20000 br) (59.000kg÷20000 br) 100.000 TL x 2,05 kg 50.000 x 2,95 kg (5.000 TL x 2,05 kg) (2.000 TL x 2,95 kg) 10.250 TL 5.900 TL Olumsuz Sapma Olumsuz Sapma 16.150 TL Olumsuz Sapma

DİMM: Miktar Sapması (SF x FM) (SF x FM) (SF x SM) (SF x SM) A Hammaddesi B Hammaddesi (SF x FM) (SF x FM) (SF x SM) (SF x SM) DİMM Miktar Sapması 100.000 TL x 2,05 kg 50.000 x 2,95 kg 100.000 TL x 2 kg 50.000 x 3 kg (100.000 TL x 0,05 kg) (50.000 TL x 0,05 kg) 5.000 TL 2.500 TL Olumsuz Sapma Olumlu Sapma 2.500 TL Olumsuz Sapma

DİMM: Miktar Sapması (Standart Fiyat x Fiili Miktar) (Standart Fiyat x Standart Miktar) DİMM Miktar Sapması 70.000 TL x 2,05m 70.000 TL x 3 m (70.000 TL x 0,10 m) = 7.000 TL Olumsuz Sapma

Direkt İşçilik: Ücret Sapması (Fiili Ücret x Fiili Süre) (Standart Ücret x Fiili Süre) Direkt İşçilik Ücret Sapması 60.000 TL x 1,95 DİS (2.340.000.000÷39000 DİS) (39000 Dis ÷20000) 50.000 TL x 1,95 DİS (10.000 TL x 1,95 DİS) = 19.500 TL Olumsuz Sapma

Direkt İşçilik: Verim (süre) Sapması (Standart Ücret x Fiili Süre) (Standart Ücret x Standart Süre) Direkt İşçilik Ücret Sapması 50.000 TL x 1,95 DİS 50.000 TL x 2,00 DİS (50 .000 TL x 0,05 DİS) = 2.500TL Olumlu Sapma

SORU 2: Standart maliyet yöntemini uygulamakta olan bir işletmenin standart maliyet kartından aşağıdaki bilgiler saptanmıştır.   Direkt ilk madde ve malzeme giderleri              300    Hammaddesi =2 kg/birim x 150 YTL Direkt işçilik giderleri                                       120    2 saat /birim x 60 YTL/kg Genel üretim giderleri                                       50    Değişken GÜG 2 saat/birim x 10 YTL/saat    Sabit GÜG 2 saat/birim x 15 YTL/saat        _________ Birim Maliyet                                                  470 Söz konusu işletmenin 2006 yılına ilişkin fiili çalışma sonuçları ise aşağıdaki gibi gerçekleşmiştir Üretilen miktar                                                20.000 birim Çalışılan süre                                                   44.000 saat Direkt ilk madde ve malzeme giderleri 6.355.000 YTL (41.000 kg x 155 YTL/kg) Direkt işçilik giderleri(39.000 saat)                  2.148.000 YTL Genel Üretim Giderleri                                     1.050.000 YTL İstenilenler: İşletmenin direkt ilk madde ve malzeme direkt işçilik farklarını hesaplayınız?

DİMM: Fiyat Sapması (Fiili Fiyat x Fiili Miktar) (Standart Fiyat x Fiili Miktar) DİMM Fiyat Sapması 155 YTL x 2,05 kg (41.000÷20000 KG) 150 YTL x 2,05 kg (5 YTL x 0,05 kg) = 10,25 YTL Olumsuz Sapma

DİMM: Miktar Sapması (Standart Fiyat x Fiili Miktar) (Standart Fiyat x Standart Miktar) DİMM Miktar Sapması 150 TL x 2,05 kg 150 TL x 2,00 kg (150 TL x 0,05 kg) = 7,5 YTL Olumsuz Sapma

Direkt İşçilik: Ücret Sapması (Fiili Ücret x Fiili Süre) (Standart Ücret x Fiili Süre) Direkt İşçilik Ücret Sapması 55,08 YTL x 1,95 DİS (2.148.000÷39000 DİS) (39000 Dis ÷20000 birim) 60 YTL x 1,95 DİS (4,92 YTL x 1,95 DİS) = 9.600 YTL Olumlu Sapma

Direkt İşçilik: Verim (süre) Sapması (Standart Ücret x Fiili Süre) (Standart Ücret x Standart Süre) Direkt İşçilik Ücret Sapması 60 YTL x 1,95 DİS 60 YTL x 2,00 DİS (60 TL x 0,05 DİS) = 3 YTL Olumlu Sapma

D. İlk Madde ve Malzeme Gideri 270 SORU 2:  Bir yatak fabrikasının üretmiş olduğu bir yatağın, standart maliyet kartı aşağıdaki gibidir: D. İlk Madde ve Malzeme Gideri                                 270             Sünger (30 kg x 4 YTL = 120 YTL)              Kumaş (15 metre x 10 YTL = 150 D.İşçilik Gideri                                                               50              (25 YTLx 2 saat) Genel Üretim Gideri                                                       80               (40 YTL x 2 Direkt İşçilik Saati)                                                      Toplam Standart Maliyet                                              400 İşletmede, dönemde 5.000 adet yatak üretilmiş, saat başı 25 YTL ödenerek 11.000 direkt işçilik saati çalışılmış, 4 YTL/kg’den 145.000 kg sünger, 9,5 YTL/m’den 80.000 metre kumaş kullanılmıştır. Aynı yıla ilişkin genel üretim giderleri ise, 430.000 YTL olarak gerçekleşmiştir.  İstenenler: İşletmenin, a) Direkt ilk madde ve malzeme gideri sapmasını unsurları ile, b) Direkt işçilik gideri sapmasını ile ve c) Genel üretim gideri sapmasını hesaplayınız. 18 Mart 2007

D. İlk Madde ve Malzeme Gideri 270 Standart Sünger (30 kg x 4 YTL = 120 YTL Kumaş (15 metre x 10 YTL) = 150 YTL FİİLİ . 4 YTL/kg’den 145.000 kg sünger, 9,5 YTL/m’den 80.000 metre kumaş kullanılmıştır. Fiyat Farkı 0 YTL Fiili Fiyat x Fiili Miktar = 4 YTL x 145.000 kg = 580.000 Stand. Fiyat x Fiili Miktar = 4 YTL x 145.000 kg = 580.000 Stand. Fiyat x Stand. Miktar = 4 YTL x (30 kg x 5000) = 600.000 20.000 YTL Miktar Farkı (olumlu) Fiyat Farkı 40.000 YTL (olumlu) Fiili Fiyat x Fiili Miktar = 9,5 YTL x 80.000 kg = 760.000 Stand. Fiyat x Fiili Miktar = 10 YTL x 80.000 kg = 800.000 50.000 YTL Miktar Farkı (olumsuz) St. Fiyat x Stand. Miktar = 10 YTL x (15 kg x 5000) = 750.000

D.İşçilik Gideri                      50 (STANDART)              (25 YTLx 2 saat) dönemde 5.000 adet yatak üretilmiş, saat başı 25 YTL (FİİLİ) ödenerek 11.000 direkt işçilik saati çalışılmış Ücret Farkı 0 YTL Fiili Ücret x Fiili Süre = 25 YTL x 11.000 sa = 275.000.- Stand. Ücret x Fiili Süre = 25 YTL x 11.000 sa = 275.000.- Stand. Ücr. x Stand. Süre = 25 YTL x 2 sa x 5.000 adet) = 250.000.- 25.000 YTL Miktar Farkı (olumsuz)

Genel Üretim Gideri                            80 (STANDART)               (40 YTL x 2 Direkt İşçilik Saati)     Genel Üretim Giderleri 430.000 YTL ( FİİLİ ) Bütçelenen GÜG = 40 x 11000 = 440 000 YTL Fiili GÜG = 430 000 YTL   ------------------ GÜG Bütçe Farkı 10.000 YTL (olumlu)

Kullanılan Direkt İlk Madde Maliyeti = (

Bakiye %13,3 %6,6 %86,6 Bakiye 2.000 1.000 13.000 100 TL Olumlu DİMM Miktar Sapması 50 TL Olumsuz Dİşç Süre Sapması GÜM Bütçe Sapması= 250 x %40 = 100 TL GÜM Kapasite Sap.= 250 x %60 = 150 TL 250 TL Olumlu 300 TL Olumlu Yarı Mamul-Üretim : 300 TL x %13,3 = 40 TL Mamuller : 300 TL x %6,6 = 20 TL Satılan Mamul Mly : 300 TL x %86,6 = 260 TL Dağıtılan olumlu sapma toplamı 300 TL

sipariş