SAĞLIK YÜKSEKOKULU

KANAMA VE ŞOKTA İLK YARDIM

İçerik planı Kanama Nedir? Kanama çeşitleri Kanamalarda İlk Yardım Vücutta Baskı Uygulanacak Noktalar Turnike Uygulaması Turnike Uygulamasında Dikkat Edilecek Noktalar

Uzuv Kopmalarında İlk Yardım İç Kanamalarda İlk Yardım Doğal Deliklerden Olan Kanamalarda İlk Yardım Şok Nedir? Şok Çeşitleri Şok Belirtileri Şokta İlk Yardım Şok Pozisyonu Nasıl Verilir?

Kanama Nedir? Damar bütünlüğünün bozulması sonucu kanın damar dışına doğru akmasıdır.

Kanamanın ciddiyeti aşağıdaki durumlara bağlıdır: Kanamanın hızına, Vücutta kanın aktığı bölgeye, Kanama miktarına, Kişinin fiziksel durumu Yaşı

Kanama Çeşitleri Vücutta kanın aktığı bölgeye göre 3 çeşit kanama vardır Dış Kanamalar: Kanama, yaradan vücut dışına doğru olur.  İç Kanamalar: Kanama vücut içine olduğu için gözle görülemez. 

Doğal Deliklerden Olan Kanamalar: Kulak, Burun, Ağız, Anüs Üreme organlarından olan kanamalardır.

Kanamalar; Atardamar, Toplardamar Kılcal damar kanaması şeklinde olabilir.

Atardamar kanamaları Kalp atımları ile uyumlu olarak Kesik kesik akar Açık renklidir. Toplardamar kanamaları Koyu renkli Sızıntı şeklindedir.

Kılcal damar kanaması Küçük kabarcıklar şeklindedir.

Kanamalarda İlk Yardım

Dış Kanamalarda İlk Yardım Yaralının durumu değerlendirilir (ABC). A. Hava yolu açıklığının değerlendirilmesi, B. Solunumun değerlendirilmesi C. Dolaşımın değerlendirilmesi

Tıbbi yardım istenir (112). Yara ya da kanama değerlendirilir. Kanayan yer üzerine temiz bir bezle bastırılır Kanama durmazsa ikinci bir bez koyarak basıncı arttırılır

Gerekirse bandaj ile sararak basınç uygulanır. Kanayan yere en yakın basınç noktasına baskı uygulanır Kanayan bölge yukarı kaldırılır.

Çok sayıda yaralının bulunduğu bir ortamda tek ilk yardımcı varsa, Yaralı güç koşullarda bir yere taşınacaksa, Uzuv kopması varsa Baskı noktalarına baskı uygulamak yeterli olmuyorsa Turnike uygulanır.

Şok pozisyonu verilir. 2-3 dakikada bir yaşam bulguları değerlendirilir. Kanayan bölge dışarıda kalacak şekilde yaralının üstü örtülür. Yapılan uygulamalar ile ilgili bilgiler (turnike uygulaması gibi) yaralının üzerine yazılır. Hızla sevk edilmesi sağlanır.

Vücutta Baskı Uygulanacak Noktalar Atardamar kanamalarında Kan Basınç ile fışkırır tarzda olur. Kısa zamanda çok kan kaybedilir.

Bu tür kanamalarda asıl yapılması gereken, Kanayan yer üzerine veya Kanayan yere yakın olan bir üst atardamar bölgesine baskı uygulanmasıdır.

Boyun: Boyun atardamarı (şah damarı) baskı yeri Köprücük Kemiği Üzeri: Kol atardamarı baskı yeri Koltuk altı: Kol atardamarı baskı yeri Kolun Üst Bölümü : Kol atardamarı baskı yeri Kasık: Bacak atardamarı baskı yeri Uyluk: Bacak atardamarı baskı yeri

Turnike Uygulaması Turnike uygulaması, Kanamanın durdurulamadığı durumlarda başvurulacak en son uygulamadır. Uzun süreli turnike uygulanması sonucu doku harabiyeti meydana gelebilir. Uzvun tamamen kaybına neden olunabilir.

Turnike Uygulamasında Dikkat Edilecek Noktalar Turnike uygulamasında kullanılacak malzemelerin genişliği en az 8-10 cm olmalıdır. Turnike uygulamasında ip, tel gibi kesici malzemeler kullanılmamalıdır.

Turnike uygulanan bölgenin üzerine hiçbir şey örtülmez. Turnikeyi sıkmak için tahta parçası, kalem gibi malzemeler kullanılabilir. Turnike kanama duruncaya kadar sıkılır, Kanama durduktan sonra daha fazla sıkılmaz. Turnike uygulanan bölgenin üzerine hiçbir şey örtülmez.

Turnike uygulamasının yapıldığı saat bir kağıda yazılmalı Yaralının üzerine asılmalıdır. Uzun süreli kanamalardaki turnike uygulamalarında Kanayan bölgeye göre 15-20 dk bir turnike gevşetilmelidir.

Turnike, Kol Uyluk gibi Tek kemikli bölgelere uygulanır. Ön kol ve bacağa El ve ayağın dolaşımını bozabileceği için uygulanmaz.

Uzuv kopması durumlarında, Ön kol, Bacağa da turnike uygulanabilir

Uzuv Kopmalarında İlk Yardım Kaza ve yaralanmalarda Uzuv kopmaları, Atardamar yaralanmalarına Neden olarak ölüme yol açmaktadır. Hasta sırt üstü yatırılır. Bacaklar 30 cm kadar yükseltilir.

Kopmuş olan uzvun Kanama kontrolü yapılarak Tampon uygulanır ve kapatılır. Turnike, Uzvun koptuğu bölgeye En yakın olan Deri bütünlüğünün bozulmamış olduğu bölgeye uygulanır.

Turnike uygulandıktan sonra Sıkılaştırılarak uzuvdaki Kanama kontrol edilir. Kopmuş uzuv parçası, Su geçirmeyen Plastik torbaya konur.

Plastik torba ağzı kapatıldıktan sonra içerisinde 1 ölçek suya 2 ölçek buz konulmuş ikinci bir torbaya konulur. Bu şekilde kopmuş uzuv parçasının Buz ile direkt teması önlenmiş Soğuk bir ortamda taşınması sağlanmış olur.

Torbanın üzerine Kopan uzuv parçasının Sahibine ait Kimlik bilgileri kaydedilir Yaralı ile aynı araca konarak en çok 6 saat içerisinde Sağlık kuruşuna sevki sağlanır. Tıbbi yardım istenir (112).

İç Kanamalarda İlk Yardım Travma, Darbe, Kırık, nedeniyle oluşabilir. Yaralıda şok belirtileri vardır.

Yaralının bilinci ABC’si değerlendirilir. Üzeri örtülerek Ayakları 30 cm yukarı kaldırılır. Tıbbi yardım istenir (112)

Asla yiyecek ve içecek verilmez. Hareket ettirilmez. Yaşamsal bulguları incelenir. Sağlık kuruluşuna sevki sağlanır.

Doğal Deliklerden Olan Kanamalarda İlk Yardım

Burun Kanaması Yaralı sakinleştirilir, Endişeleri giderilir. Oturtulur. Başı hafifçe öne eğilir. Burun kanatları 5 dk süre ile sıkılır. Kanama durmaz ise uzman bir hekime gitmesi sağlanır.

Kulak Kanaması Yaralı sakinleştirilir, Endişeleri giderilir. Kanama hafifse kulak temiz bir bezle temizlenir. Kanama ciddi ise kulağı tıkamadan temiz bezlerle kapatılır.

Bilinci yerinde ise hareket ettirmeden sırtüstü yatırılır, Bilinçsiz ise kanayan kulak üzerine yan yatırılır

ŞOK

Şok Nedir? Kalp-damar sisteminin yaşamsal organlara uygun oranda kanlanma yapamaması nedeniyle ortaya çıkan Tansiyon düşüklüğü ile seyreden Ani gelişen dolaşım yetmezliğidir.

Şok Çeşitleri Nedenlerine göre 4 çeşit şok vardır: Kardiojenik ( kalp kökenli ) şok Hipovolemik ( damardaki sıvının azalması) şok Toksik ( yabancı maddelere bağlı ) şok Anaflaktik ( arı, böcek sokmaları, penisilin vb) şok

Şok Belirtileri Kan basıncında düşme Hızlı ve zayıf nabız Hızlı ve yüzeyel solunum Ciltte soğukluk, Solukluk Nemlilik

Endişe Huzursuzluk Baş dönmesi Dudak çevresinde solukluk Morarma Susuzluk hissi Bilinç seviyesinde azalma

Şokta İlk Yardım Yaralının ve çevrenin güvenliği sağlanır. Hava yolunun açıklığı sağlanır. Yaralının temiz hava soluması sağlanır. Varsa kanama durdurulur. Şok pozisyonu verilir.

Yaralı sıcak tutulur. Hareket ettirilmez. Sağlık kuruluşuna sevki sağlanır (112).

Şok Pozisyonu Nasıl Verilir? Yaralı düz olarak sırtüstü yatırılır. Yaralının bacakları 30 cm yukarı kaldırılarak Bacakların altına Destek konulur. Üzeri örtülerek ısıtılır.

Yardım gelinceye kadar yaralının yanında kalınır. 2-3 dk bir yaşam bulguları değerlendirilir.

Derleyenler: Anıl Üstünova Ümran Doğan Selin Can

DİNLEDİĞİNİZ İÇİN TEŞEKKÜRLER